(Te) weinig aandacht voor Heilig Avondmaal

Ik kan me grotendeels inhoudelijk vinden in de uitleg van het Woord, zoals bijvoorbeeld gepredikt in hervormd-gereformeerde gemeenten. Maar ik ben er van overtuigd dat het niet alleen om het Woord draait, maar juist ook om het leven uit het sacrament. Mij valt op dat vooral in ultra-gereformeerde kring, maar ook bij hervormd-gereformeerden, weinig aandacht voor deze instelling van God is. Niet alleen in de prediking, maar bijvoorbeeld ook als je kijkt naar het kerkinterieur (soms ontbreekt een altaar of avondmaalstafel zelfs helemaal!) of als je bepaalde discussies volgt (waarom gaat het in een discussie op RefDag over de grootte van een gemeente bijvoorbeeld en niet over deze ‘gemeenschap’?).

Ook zie ik veel misstanden; bijvoorbeeld dienaren van God die in hun kerkenraadsbanken blijven zitten als God hen nodigt voor het avondmaal. Gods Woord laat toch geen ruimte om af te blijven (“maar de mens beproeve zichzelf én ete alzo”)? Bovendien zou ik graag gehoor willen geven aan het vierde gebod, zoals verduidelijkt in de Heidelbergse Catechismus; dat God gebiedt om in het bijzonder op de rustdag (maar het liefst vaker in de week) Gods Woord te horen én de sacramenten te gebruiken. Een kerkdienst zonder viering van het heilig avondmaal is dan ook geen kerkdienst. Waarom kan ik aan dit gebod maar vier keer per jaar gehoorzamen?

Kunnen christenen wel zonder het ontvangen van Christus in het heilig avondmaal; het geneesmiddel ten eeuwige leven? In de Vroege Kerk kwam men ook dagelijks bijeen om het brood te breken en in ieder geval iedere zondag. Ook de vroege reformatoren waren zich hiervan bewust en hebben hiervoor gepleit. De ware kerk is daar waar Woord en sacrament ‘recht’ worden bediend. Nog steeds blijkt het in andere kerktradities mogelijk te zijn om dit dagelijks dan wel wekelijks te vieren en ook bij vele protestantse kerken in het buitenland ligt de frequentie veel hoger.

Wat moet ik nu, al wil ik wel iedere zondag Gods Woord horen én de sacramenten gebruiken? Hoe kijkt u naar een gemeente waar slechts vier maal per jaar het avondmaal wordt gevierd? Hoe zou u kijken naar een gemeente waar slechts vier maal per jaar Gods Woord te horen is? Bent u voorstander van een dagelijkse dan wel wekelijkse avondmaalsviering in uw kerkverband voor alle gedoopten, of hebben we minder geestelijke versterking nodig dan de christenen in de apostolische tijd? Ziet u de teruggang in het aantal kerkdiensten en het aantal vieringen van het avondmaal als teken van secularisatie en vrijzinnigheid (wellicht op ultra-gereformeerde wijze)?

Als ik uw vraag goed begrepen heb, pleit u voor een veelvuldiger viering van het heilig Avondmaal  (wekelijks/dagelijks) dan in Hervormd Gereformeerde-gemeenten het geval is (4x per jaar), vanwege de nauwe samenhang van Woord en sacrament en in navolging van o.a. de eerste christengemeenten.

1. Idealiter geef ik u gelijk. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Rooms Katholieke kerk gaat de gedachtenisviering van de dood en opstanding van Jezus Christus bij brood en wijn in de reformatorische/Calvinistische kerken niet steeds samen op met de Woordverkondiging. In laatstgenoemde kerken dreigt het gevaar, dat de viering van het heilig avondmaal tot de uitzonderingen/tot iets ‘bijkomstigs’ gaat behoren en daardoor van minder belang.

2. De Woordbediening is er om het geloof te werken/versterken. De viering van het sacrament van het heilig avondmaal is er om het geloof te versterken. Beide zijn instellingen van de Heere Jezus en van even wezenlijk belang. Daarom dient in de prediking de gemeente op het hart gebonden te worden, dat Christus Zelf ons geboden heeft: “Doet dit tot Mijn gedachtenis” en dat veronachtzaming hiervan ‘verachtering in de genade’ betekent oftewel zeer nadelig is voor een gezond geestelijk leven. M.i. wordt in de hervormd-gereformeerde prediking in het algemeen de oproep om trouw te zijn, ook in het komen tot de tafel des Heeren bepaald niet gemist, zij het dat in ultragerefomeerde kringen geen instemming wordt betuigd met wat Calvijn in de Catechismus van Geneve schreef, dat men “hem/haar niet voor een christen kan houden die het sacrament van het heilig avondmaal verwaarloost.” Voor zover ik weet, is in vrijwel alle kerkgebouwen waar een bijbelse/gereformeerde prediking gehoord wordt, een vaste avondmaalstafel aan de voet van de kansel aanwezig en dat moet zo blijven.

3. Over de frequentie van de viering van het heilig avondmaal kan men verschil van mening hebben. Ik ben zelf opgegroeid in de traditie van vier keer per jaar en ben er geen voorstander van om deze traditie van de ene dag op de andere te vervangen door een wekelijkse/zondagse viering. Wil men in een gemeente komen tot veelvuldiger avondmaalvieren, dan zal men dit m.i. alleen moeten doen als de gemeente eraan toe is (geestelijk rijp voor is). M.a.w. het moet geen van bovenaf opgelegde zaak zijn. Ik acht het ook onjuist om te zeggen (wat u beweert): “Een kerkdienst zonder viering van het avondmaal is dan ook geen kerkdienst.”

4. Van groot belang acht ik het dat een viering van het heilig avondmaal steeds wordt voorbereid door een prediking waarin iedere hoorder van het Woord opgeroepen wordt tot zelfonderzoek. “Want die onwaardiglijk eet en drinkt,. die eet en drinkt zichzelf een oordeel, niet onderscheidende het lichaam des Heeren” (1 Korinthe 11:28). Alle vanzelfsprekendheid/gearriveerdheid zij van u en van mij geweerd.

5. Ter wille van dat onderscheiden van het lichaam des Heeren is het van eminent belang dat niet alle gedoopten zondermeer toegelaten worden tot de tafel des Heeren, maar alleen zij die beleden hebben te geloven in de drieënige God, daarop voorbereid in de weg van het catechetisch onderwijs.

Hartelijke groet,
Ds. C. den Boer

Dit artikel is beantwoord door

Ds. C. den Boer

• Geboortedatum:
  20-04-1931
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Inactief

241 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven