Acteur worden en naar de toneelschool

Mijn zoon (17 jaar, havo diploma) wil acteur worden (bijv. in de serie GTST) en naar de toneelschool. Wat moet ik hiermee?

Beste vraagsteller,

Het lijkt mij het beste, dat u en uw zoon zich afvragen wat precies het studieprogramma is van een toneelschool en of zich dat verdraagt met een christelijke levensinstelling.

In het Nieuwe Testament wordt het toneel niet genoemd. In de oudheid waren de eerste christenen tegen toneel (want drama en godenverering waren altijd met elkaar verbonden). In de gereformeerde traditie zijn altijd de gevaren gezien van toneel. Er is zelfs gezegd: “Wie de genade speelt, verspeelt de genade” (t.a.v. toneelstukken. films die bijbelse figuren afbeelden). Er zijn wellicht mensen die door het zien van ‘christelijke’ toneelstukken tot geloof kwamen. Maar van de huidige kunstacademies moet men helaas zeggen, dat zij in vele opzichten wereldgelijkvormigheid bewerkstelligen.

In de Christelijke Ethiek van prof. dr. Ludwig Lemme (hoogleraar te Heidelberg), bewerkt door dr. G. Vellenga Predikant te N. Loosdrecht, Derde deel, blz.1004vv (Kemink en zn, Over de Dom te Utrecht 1910) staat het volgende te lezen. Ik geef het verkort in eigen woorden weer.

- De bezwaren tegen het toneel, en deze zijn zeer ernstig, danken hun ontstaan aan de praktijk, dus niet aan de toneelkunst, maar wel aan de toneelmensen. Het heidense toneel met zijn onzedelijke schaamteloosheid, werd door de jonge christelijke kerk met klem en kracht bestreden.

- Maar met het toenemende verval van de kerk in de vierde eeuw kwam er ontaarding (lees o. a. Chrysostomnus in zijn preek tegen de spelen en de theaters). De hartstocht voor het toneel was echter niet uit te roeien. De kerk ging daarom een andere weg bewandelen. Zij vergeestelijkte het toneel... Denk aan de Passiespelen te Obergammergau. De katholieke kerk ging de kunst en ook het toneel verkerkelijken. In feite was dit een vermenging van Christendom en heidendom... Het heilige werd naar omlaag getrokken.

- De Hervorming eerde het zelfstandig karakter van de kunst en erkende daarmee ook de rechten van het toneel. Drama en toneel zijn nu eenmaal niet te scheiden. De schouwburgen dateren dan ook van die tijd, de 16e eeuw. Eenstemmig was de kerk echter niet. De Lutherse theologen keurden alleen de misbruiken af. Maar de gereformeerde kerk, met name Voetius, deed zelfs het toneel in de ban. Later volgden de Piëtisten hem daarin. De dramatische kunst werd wel zeer hoog gewaardeerd door gereformeerde theologen. Maar op grond van bestaande, onzedelijke toneeltoestanden verklaarden zij er zich tegen...

- Ook in onze dagen zijn deze toestanden verre van rooskleurig... Zo werd de vraag, of dominees wel het toneel bezoeken mochten, door de Göttinger-faculteit ontkennend beantwoord. En zo is het ook in onze tijd nog steeds zo, dat vele schouwburgen altijd broeinesten van onzedelijkheid blijven... Op zichzelf is het toneel een kunstuiting. Maar het zijn de toneeltoestanden die een christen dient af te keuren... Geregeld schouwburgbezoek laat hij aan de wereldmensen over ..(aan nietsdoeners en oppervlakkigen). Rousseau schreef aan d’Alembert, dat het toneel de hartstocht doet ontvlammen, de jeugd prikkelt en haar lusten wekt... Ouders moeten hun kinderen thuishouden, wanneer ballet en operette, echtbreuk en schandaal de openlijke zedelijkheid ondermijnen...

- Wie het toneel erkent, billijkt daarmee ook het toneelberoep. Maar om de vele en grote zedelijke gevaren, waaraan ‘toneelisten’ blootstaan, zal geen christen dit beroep wensen. ...Toneelisten worden gemakkelijk karakterloos door zich in te werken in het karakter van anderen. Ook kweekt al die bijval en dat toejuichen ijdelheid bij hen aan... Zo is het ook met de vrouw als toneelspeelster. Haar plaats is in huis en niet op het toneel. De Grieken lieten de vrouwenrollen door mannen vervullen... Wel heeft de vrouw bijzondere aanleg voor het toneel, veel meer dan de man. Gehuwde vrouwen behoren echter niet op het toneel... Een christen zal niet graag zien, dat zijn dochter toneelspeelster wordt...

- Maar hoe is het dan met het religieuze op het toneel? Er is toch ook religieuze muziek, religieuze bouwkunst, religieuze schilderkunst, religieuze poëzie. Ja, maar bij het drama is het gevaar groot om schijn en werkelijkheid met elkaar te verwisselen... Op het toneel wordt het heilige profaan... Toneel en kerk moeten niet met elkaar verwisseld worden.... Wie het heilige op de planken brengt, ontwijdt het... Het geestelijke leven is te innig voor theatrale werkelijkheid en de religie mag nooit voor louter esthetisch genot gebruikt worden... Christus moet niet vertoond, maar gepredikt worden... Ook de diepe indruk, die Bachs Mattheüs-passion maakt, gaat dadelijk teloor, wanneer men deze schone compositie als een concertstuk wil behandelen...

Tot zover Lemme over het toneel. Het klinkt allemaal misschien erg negatief. Toch zegt hij behartigenswaardige dingen. Nog afgedacht van ‘zedeloosheden’ op en door het toneel, zijn ook toneeluitvoeringen, zoals de “Musical Godspell” waarin Jezus als een Joodse nar wordt afgebeeld die begerig zijn handen uitsteekt naar Maria Magdalena, uit den boze. Denk ook verfilmingen van Jezus lijden en sterven (en o.a. Jesus Christus Superstar).

Verder zou ik u raden u met uw zoon eens te verdiepen in enige literatuur over het toneel (ik kreeg die aangeraden door een vriend).

• G. Tophel, “Behoort een christen in de komedie?” (Met een inleidend woord van dr. A. Kuyper). Het dateert uit de 19e eeuw en is van een gereformeerde predikant uit Genève. Onveranderde herdruk Amsterdam 1924. De oorspronkelijke Ned. uitgave is, blijkens het voorwoord, van Kuyper, van 1881).
• Ds. W. F. A. Winckel, “Versterkt de wacht.” Dit boekje bouwt voort op bovengenoemd boekje van Tophel. Het is van1924.
• Voetius' “Twistrede over het toneel” is in 1955 opnieuw uitgegeven bij Jac. Boeder te Enkhuizen.
• Zie ook het thema ''Toneelbestrijding'' (van de hand van prof. dr. G. Kuiper) in de 2e druk van de Chr. Encyclopedie.
• “Over Theaterwetenschap/Dramaturgie”: zie voor een eerste oriëntatie WP -Encyclopedie in voce.
•  
• Kuyper en Winckel keren zich tegen het toneel en waarschuwen voor wereldgelijkvormigheid. 

 
Beste vraagsteller, ik hoop, dat u aan het bovenstaande wat hebt. U hartelijk groetend en veel wijsheid toewensend,

Ds. C. den Boer (Refowebpastor)

Dit artikel is beantwoord door

Ds. C. den Boer

• Geboortedatum:
  20-04-1931
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Inactief

241 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven