(On)voorwaardelijk toetreden tot het Heilig Avondmaal
J.W.N. van Dooijeweert / 31 reacties
Vraag
Graag aan iemand van de Ger. Gem. Wat is het verschil tussen voorwaardelijk en onvoorwaardelijk toetreden tot het Heilig Avondmaal? Er zit het woord voorwaarden in en juist dat kan ik niet zo plaatsen.
Antwoord
Ik wil graag proberen om je vraag te beantwoorden. Wel moet ik je eerst zeggen dat ik deze uitdrukking nog niet tegengekomen ben. Ik begrijp wel dat men tot een dergelijke uitspraak kan komen.
Eerst wil ik even met je naar een andere vraag: Waarom is er Heilig Avondmaal in de Christelijke gemeente? Is het omdat de synode het heeft ingesteld? Is het omdat mensen dat zo leuk vinden? Is het om te demonstreren dat je beter bent dan anderen die niet aan gaan? Of misschien een vorm van examen om te kijken of je wel goed gelovig bent? Of is het om te laten zien dat je zo goed bent dat je niet aan gaat, maar braaf als een niet-wedergeboren mens blijft zitten totdat de Heere jou speciaal bij de naam noemt? Of is het een stukje dat bij de eredienst hoort? Een kerkelijke handeling die we doen omdat het zo hoort? Een routinegebaar misschien?
Op al die vragen moeten we “nee” zeggen. Er is iets heel anders aan de hand. Iets veel en veel hoger dan al deze gedachten. En dat verliezen we wel eens een beetje uit het oog (of twee beetjes zelfs). En dan kunnen we ruzie gaan maken over gebruiken rond het Heilig Avondmaal.
Het Heilig Avondmaal is een verzoek en tevens een opdracht van onze Heiland aan zijn bruidsgemeente. “DOET DAT TOT MIJN GEDACHTENIS.” Hij wilde dat Zijn discipelen het Heilig Avondmaal zouden vieren als een gedachtenis aan Zijn lijden en sterven voor de zonden van Zijn gemeente. Houdt Mijn lijden en sterven door deze maaltijd in gedachtenis zolang als de wereld bestaat. Hij zegt niet: “Hoe minder mensen nu deelnemen aan dit gedachtenismaal, hoe gelukkiger ik ben.” Hij zegt niet: “Zorg altijd dat er zo weinig mogelijk mensen aan gaan.” Hij zegt niet: “Maak van deze gedachtenismaaltijd een zwaar strijdpunt in de gemeente.” Hij zegt ook niet: “Maak het voor de mensen heel moeilijk en zwaar om aan te gaan.” Hij zegt heel eenvoudig: “Doet dat!” En daar zegt Hij bij: “Tot Mijn gedachtenis.” Proef je ernst van Zijn nodiging? Proef je de liefde van Zijn Middelaarshart?
Hij heeft het niet aan één discipel opgedragen maar aan allen samen. Het Heilig Avondmaal is een gemeenschappelijke zaak. De tranen zouden ons over de wangen moeten stromen als er mensen in de kerk zijn die niet opstaan en aangaan aan de dis van de Heere. Hoe is het mogelijk: Jezus, onze Redder, nodigt om tot Zijn tafel te komen... en er zijn mensen die blijven zitten. Zij waken er uitdrukkelijk voor dat een heining rond de tafel blijft staan. Een heining met een heel klein hekje er in en daar nog een strenge bewaking bij. Na de opsomming voor wie het Heilig Avondmaal niet bedoeld is komen ze nog met een heel uitdrukkelijke verklaring: “Maar dit wordt ons, geliefde broeders en zusters in de Heere, niet voorgehouden om de verslagen harten van de gelovigen te ontmoedigen, alsof niemand aan de tafel van de Heere zou mogen aangaan dan wie zonder enige zonde is. Want wij komen niet tot het avondmaal om daarmee te betuigen dat wij in onszelf volkomen en rechtvaardig zijn. Integendeel, omdat wij ons leven buiten onszelf in Jezus Christus zoeken, belijden wij daarmee dat wij midden in de dood liggen.”
Genoeg hierover in dit verband. Het is alleen bedoeld om het Heilig Avondmaal even een beetje duidelijk zijn plaats te geven in het hele kerkelijke gebeuren.
Wat uw vraag betreft: Die heeft naar mijn gedachte een heel andere achtergrond. In een kerk zijn regels en er heerst orde. Dat is niet alleen nodig voor wat betreft de aanvangstijd, maar ook over welke liederen we zingen, op welke manier we zingen. Hoeveel keer per jaar hebben we Heilig Avondmaal. Hoe komen we tot de dis van de Heere. Nee, niet in sportkleren of een zwempak. We komen gewoon gekleed. Dat hoeft beslist geen zwart te zijn of donker blauw. Maar gewoon, normaal.
In de meeste kerken is het ook gebruik dat alleen gemeenteleden aan gaan. Mensen van buiten kunnen even de dominee bellen of voor de dienst even de consistorie binnenlopen om te vragen of ze deel mogen nemen. Aan de tafel zitten we niet gezellig te praten, maar we denken aan onze Meester. Aan het wonder dat Hij naar ons omgezien heeft. En meer van deze dingen. We gaan na de tafel weer rustig naar onze plaats terug.
Een andere gewoonte: Heilig Avondmaal is voor belijdende leden. We gaan er nu niet op in of dit een goed of niet goed gebruik is. Al deze dingen horen tot de orde in de kerk en de orde rond de Avondmaalsviering. Dit zijn geen voorwaarden maar orderegels. Dit heeft helemaal niets te maken met de verhouding tussen de Heere en mijn ziel.
Als je dan toch persé over een voorwaarde wilt spreken bij het aangaan aan de tafel van de Heere, dan zou ik heel bewust twee dingen neer willen zetten: het Heilig Avondmaal van de Heere is: 1. Voor mensen, jongeren en ouderen, die in het midden van een gemeente hun geloof hebben beleden en hun belijdenis tot de werkelijkheid van hun dagelijks leven maken. 2. Voor mensen die de Heere Jezus liefhebben met hun hele hart.
Maar dan nogmaals: dit zijn geen toelatingsvoorwaarden, maar zij die zo leven worden aan de tafel verwacht om door Jezus Zelf versterkt te worden.
De door mij genoemde mensen, jongeren en ouderen, hebben onvoorwaardelijk toegangsrecht tot de tafel van Gods verbond. Zij mogen samen zich verblijden in de Heere. Aan de tafel; met een stukje brood als getuige en herinnering aan dat lijden. Met een slokje wijn (of vruchtensap) ter gedachtenis aan Zijn bloed dat neerdrupte op de aarde. Dat stroomde om mijn zonden af te wassen.
Zeker als het gaat om het Heilig Avondmaal is het nodig om ons niet te laten vangen door allerlei voorschriften en schijnbaar goede dogmatische uitdrukkingen. Paulus schrijft aan de Romeinen in hoofdstuk 8 het volgende (uit vier verschillende Bijbel vertalingen):
15. Want gij hebt niet ontvangen den Geest der dienstbaarheid wederom tot vreze; maar gij hebt ontvangen den Geest der aanneming tot kinderen, door Welken wij roepen: Abba, Vader!
15. Want u hebt niet de Geest van slavernij ontvangen, die opnieuw tot angst leidt, maar u hebt de Geest van aanneming tot kinderen ontvangen, door Wie wij roepen: Abba, Vader!
15. De Geest die u ontvangen hebt, is er niet een van slaafsheid, die u opnieuw vrees zou aanjagen. U hebt een Geest van kindschap ontvangen, die ons doet uitroepen: Abba, Vader!
15. U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen te zijn, en om hem te kunnen aanroepen met ‘Abba, Vader’.
Het is en onvoorwaardelijke nodiging van de Meester aan Zijn bruid: Komt tot Mij, alle dingen zijn gereed. Eet van Mijn brood en drinkt van de wijn die Ik geschonken heb!” Vrijheid en vrede zijn de twee grote dingen waarom het gaat in Zijn dienst.
Hartelijke groeten en Gods zegen als je aangaat aan de tafel van onze Heiland.
Evangelist J. W. N van Dooijeweert
Dit artikel is beantwoord door
J.W.N. van Dooijeweert
- Geboortedatum:23-01-1938
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerde Gemeenten
- Woon/standplaats:Waddinxveen
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Bekijk ook:
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Met het uitwisselen van standpunten en door het stellen van vragen probeer je begrip te krijgen voor elkaar. Jammer dat je hier niets voor voelt. Misschien voelt het ook wel ongemakkelijk voor je om in het openbaar te spreken over geloofszaken. "Hoort, wat mij God deed ondervinden", zegt Psalm 66-8. Maar als er geen ondervinding is, wordt het natuurlijk lastig.
Alexander heeft dat (tot op zekere hoogte) wel gedaan door zijn moeilijke avondmaalsgang in het openbaar als voorbeeld te nemen. Weliswaar als onderdeel van kritiek op Van Dooijeweert, maar toch... Maar veel bevindingen in onze kringen hebben weinig van doen met de eis en klem vanuit het Woord: bekeert u en gelooft het evangelie. Via de bevindingen van mensen komen wonderlijke dwalingen de kerk binnen. En als een dominee of kerkenraad hun zegen er aan verbinden (en dat doen ze pas na een lange en zware bekeringsweg van de avondmaalsganger), dan is het goed. Pure dwaasheid natuurlijk, maar roomse en remonstrantse emoties zijn onze reformatorische kring van links tot rechts helaas niet vreemd.
Maar deze emoties en bevindingen zijn in de rechterflank blijkbaar zo heilig, dat je daar geen kritiek op mag hebben of kritische vragen over mag stellen. Vroom klinkende dwalingen, gepaard met waarschuwende woorden dat je geen aanmerkingen mag hebben op dominees en kerkleer, maken duidelijk dat de vaak religieuze vormendienst in onze achterban de toets der kritiek niet meer kan doorstaan. En ondertussen sluiten we ons op tussen kerkmuren om te voorkomen dat de stank van onze doodsheid naar buiten sijpelt. Voor het evangelie binnen die kerkmuren is al nauwelijks (gelukkig zijn er uitzonderingen) meer plaats, laat staan dat we er mee de straat op durven. Je moest eens weten wat je in rechtzinnige plaatsen of reformatorische beurzen naar je hoofd geslingerd krijgt als je Christus aanbiedt als Verlosser en Zaligmaker. Het is een stuk veiliger om in een moslimwijk te evangeliseren.
En ja, ik schaam mij diep dat ik Christus misschien nog veel langer heb laten wachten dan Alexander dat heeft gedaan. Jarenlang heb ik dezelfde vrome smoesjes gebruikt als die ik hier regelmatig voorbij zie komen. Want mijn kerk, mijn dominee en mijn leer waren ook de beste en de enige ware, waar je geen kritiek op mocht hebben Misselijkmakende gedachten. Dus ik heb niets om mij te verheffen boven wie dan ook. En daarom kan ik hier alleen maar waarschuwen om niet zo dodelijk dom te zijn als ik. Christus is vele malen gewilliger om iemand te zaligen, dan wij het zijn om Hem te zoeken. Hij staat gereed om verloren zondaren in Zijn wijdgeopende armen te sluiten. Je hoeft alleen maar te komen zoals je bent (zeggen onze oudvaders en de Bijbel).
En als er maar één bezoeker van Refoweb via deze site Christus leert kennen, dan is dat bepaald geen verspilling van genadetijd. En die voorbeelden zijn er gelukkig genoeg. Ondanks Omega...
Ik begrijp uit de rest van je verhaal dat je vooral wilt hameren op: 'Je hoeft alleen maar te komen zoals je bent.'
Dat klinkt mooi. Soms vrees ik echter, gezien het herhaalde gesneer en omlaag halen van anderen bij dit gehamer, dat 'komen zoals je bent' tegelijk een 'blijven zoals je bent' inhoudt.
En dat het daarom zo'n menslievend aambeeld is om op te hameren...
- de nodiging van de Meester aan Zijn bruid
- Mensen die de Geest ontvangen hebben(Rom.8)
Daar is hij duidelijk in.
Wat is er onduidelijk? Voor het HA is er zelfbeproeving nodig, dit volgens de opdracht van Paulus. Als ik zeg een gelovige te zijn en liefde tot Jezus te hebben, dan moet ik dat testen/beproeven. Aan de hand waarvan? De GG zeggen: aan de hand van de drie stukken, zoals verwoord in de HC en het avondmaalsformulier. Dan is de 1e toets vraag volgens hen: heb ik dat geloof gekregen(zondag 7) in de weg van zondag 2, 3,4, 5, 6. Dat lees ik niet in zijn antwoord en dit zorgt voor verwarring. Ziet hij nu de 3 stukken als toets of niet? En daar kan hij alleen maar het antwoord op geven. Het lijkt me nodig dat hij alle misverstanden uit de weg ruimt, want hij wordt ervan beschuldigd door zijn boodschap mensen te verleiden tot grote zonden. Een zware beschuldiging.
@CrA Zelfbeproeving is onmiskenbaar onderdeel van het HA. Paulus is hierin helder. Wie op de waardigheid van gewilligheid ziet van Christus, ondekt ook de onwaardigheid in zichzelf. Het één is onlosmakelijk met het ander verbonden. Dat is dus (nogmaals) wat anders dan "onwaardiglijk" waar het avondmaalsformulier over spreekt.
@Jello Over aanbeeld gesproken... het is de gestage druppel die de steen uitholt. Ik heb de indruk dat jij vindt dat het nog wel meevalt in onze achterban. De mensen zijn keurig gekleed, gaan netjes tweemaal naar de kerk, werken hard, luisteren naar de dominee, weinig uitbrekende zonden. Kortom, ze zijn veel beter dan de tollenaren en zondaren buiten de kerkmuren. Welaan, dan zou je in deze vragenrubriek eens moeten zoeken op incest, (geestelijk en seksueel) misbruik, verslavingen, pornografie, kerkelijke terreur. En dat is nog maar het topje van de ijsberg. Maar om die prachtige buitenkant in stand te houden doen we net alsof er weinig tot niets aan de hand is.
Ik vertoef nu op een plek waar deze vastgelopen jongeren worden opgevangen. Het is allemaal nog vele malen erger dan we vermoeden. Maar we stoppen veel liever onze kop in het zand, doen wat extra goede werken en wachten rustig tot we een tekst uit de hemel krijgen zodat we weten dat wij in ieder geval gered zijn. Echter, het Boek met al die teksten en de oproep tot geloof en bekering wordt gedachteloos terzijde geschoven. Tja, God moet het doen en zo springen we -soms met nog wat krokodillentranen- de eeuwige verdoemenis in en geven God de schuld. Open je ogen eens @Jello en zie wat er werkelijk aan de hand is. Een dal vol dorre doodsbeenderen dat, als de Heere het niet verhoedt, rijp is voor de vuilnisbelt, oftewel het oordeel. Want daar begint het: bij het huis Gods (1 Petr. 4:17a). Ondertussen houden we ons slechts bezig met gekissebis over de enige juist leer en allerlei kerkelijke regeltjes, zonder dat we een Borg (willen) hebben voor onze ziel.
Jongeren die de Heere Jezus oprecht zoeken, horen vervolgens dat dit niet zomaar kan en mag. Ze krijgen van de dominee of kerkenraad een lijstje met voorwaarden waaraan ze eerst moeten voldoen. En dan vallen er de bekende termen als "gestolen Jezus", of "je kunt beter eerlijk verloren gaan." Zo gaat dat. Als we weigeren het Woord te geloven op Z'n woord, dan krijgt satan in schaapskleding van Speksnijder en Clementijn (of welke refowinkel dan ook) het voor het zeggen.
Dat is de realiteit van onze gezindte. Er is maar één manier om daar verandering in aan te brengen: geloof en bekering. Knieënwerk dus. Onvoorwaardelijk en radicaal. Christus zei van Jeruzalem: gij hebt niet gewild. Ik vrees dat het met ons niet veel anders is: onwil en vijandschap tegenover een goeddoend God en een gewillige Zaligmaker.
Van 1964-1966 stond ds. H. van Gilst in onze gemeente. Het was nabetrachting op het Heilig Avondmaal. Dat was iets wat onze dominee graag ernstig nam. Hij begon aan zijn preek (tekst weet ik niet meer). Hij keek langzaam de gemeente rond. Streng en met gefronste wenkbrauwen. Vele zullen gedacht hebben: “Nu komt het.” Ik dacht het in ieder geval. En ja het kwam.. maar net andersom. “U durfde vanmorgen niet aan te gaan! Ja, ik begrijp het. Het is nogal wat; aangaan aan de tafel des Heeren. Wie kan dat...? Ik begrijp het...” Stilte... “Maar u durfde wel te blijven zitten en de liefdesnodiging van de Heere Jezus naast u neer te leggen.” Stilte...
Kunnen we dit even op ons laten inwerken? Verschillende mensen beefde in hun banken. Ik ook! Maar ik liet het niet merken. De Heere had me nog niet persoonlijk naar de dis geleid... Het stuk van de ellendekennis had ik nog niet genoeg doorleefd. Nog nooit langs de Linge gelopen om... of bij de spoorlijn gestaan... Misschien is dat het wat door enkelen in de reacties bedoeld wordt?
Wat ik wel kende? Als ik met mijn tractor aan het werk was in de boomgaard, dan schreeuwde vaak mijn ziel tot God. Als u begrijpt wat ik bedoel: “Ik had geen Vader meer...” Ik bezocht wel eens gezelschappen, luisterde naar de gesprekken tijdens die samenkomsten, maar kwam nooit verder als: ik kwam te kort om aan te gaan. En stapje voor stapje werd dat een deel van mijn geloofsleven. Vaak sprak de Heere door Zijn Woord tot mijn hart. Ik durfde er met niemand over te spreken.
Ik begrijp wat Alexander bedoelt! “De heiligheid van dit sacrament ligt in de toetreding van de ware kinderen God(s) en dan doel ik op de zielen die waarlijk gereinigd zijn door het Bloed van de HEERE Jezus en dus we moeten daar niet bij gewoonte gebruik van maken! U moet niet vergeten wie daar de Gastheer is. Er mag wel een vriendelijke uitnodiging van uit gaan, maar wie onwaardig aan de dis des verbond deel neemt eet en drinkt zich een oordeel!”
Maar de verachting van die liefdevolle nodiging... Wat is dat dan?
Een ouderling zei tegen een gemeentelid: “Jij bent veel te vroeg aan gegaan, je bent nog maar een beginnend lammetje. Ik heb indertijd gewacht tot ik een schaap was.” Goed he? Nee, slecht! Een lammetje moet juist eten hebben! Een ander was “aan-geweest.” Een familielid vroeg: “Wanneer is de Heere in je leven gekomen? Het antwoord was heel duidelijk: Wat bedoel je? Ik ben altijd gelovig geweest... en hij draaide zich nietbegrijpend om.
Tussen die twee uitersten ligt het Heilig Avondmaal van de Heere. Ik ben zeer geschokt door de manier waarop Alexander mij aanspreekt: “Verleiden van mensen... hoort u wel bij ons?” Heeft u er over nagedacht of u wel “bij ons hoort”?
Weet u daar gaat het helemaal niet om! We spreken met elkaar over een heilige zaak. Niet strijdend over een leerstuk. Niet vechtend om gelijk te krijgen. Refoweb is bedoeld om vragen te stellen op allerlei terrein. Je mag op vraag en antwoord reageren om vragen van jezelf opgelost te krijgen. Geweldig!
Rond het Heilig Avondmaal zijn veel vragen en ook heel veel verkeerde gedachten in omloop. Juist door je opstelling tegenover het Heilig Avondmaal kun je je prachtig profileren als een goed gereformeerd christen. Maar het Woord van God prikt daar doorheen hoor!
Sorry dat het een beetje lang word, maar ik wil nog een paar gedachten neerleggen.
Zelfonderzoek is heel beslist nodig maar niet op deze manier. Citaat: “De heiligheid van dit sacrament ligt in de toetreding van de ware kinderen God(s) en dan doel ik op de zielen die waarlijk gereinigd zijn door het Bloed van de HEERE Jezus en dus we moeten daar niet bij gewoonte gebruik van maken! U moet niet vergeten wie daar de Gastheer is. Er mag wel een vriendelijke uitnodiging van uit gaan, maar wie onwaardig aan de dis des verbond deel neemt eet en drinkt zich een oordeel!”
Uit gewoonte het Heilig Avondmaal vieren is grote zonde, maar, lieve broeders en zusters, uit gewoonte niet aangaan, is dat geen zonde? Welke is groter? Ik verbaas me altijd weer dat mensen zo ingewikkeld kunnen redeneren rond het vieren van het Heilig Avondmaal en dat diezelfde mensen helemaal geen probleem hebben met het dopen van hun kind (geen punt van discussie en ook niet voor reactie). En beide sacramenten zijn volkomen gelijkwaardig.
Ik wil nog even op “onwaardig” en “onwaardiglijk” letten. Dit gaat over binnen- en buitenkant. De binnenkant: hoe is het in mijn hart? De buitenkant: Komt mijn gedrag overeen met mijn gaan aan het Avondmaal van de Heere? Als onwaardigen mogen we aangaan aan de dis van de Koning. Juist zij die zich onwaardig voelen worden genodigd: als mensen die niet meer neerkijken op die vrouw die in Amsterdam op de walletjes zit en mannen probeert te lokken, maar die zichzelf een ellendige zondaar weet. Niets beter dan zij. Al leven zij ook heel anders en beter. Maar ons gedrag kan zodanig zijn dat we ons onwaardiglijk gedragen en daardoor niet aan het Heilig Avondmaal mogen deelnemen. Dit gaat niet over de kleren, of de haren, of de kleuren. Dat is buitenkant. Daar ziet de Heiland dwars door heen. Dit gaat over de heiliging van ons leven. En dat is wat Paulus bedoelt. En op dat punt lig heel veel nadruk bij het zelfonderzoek. Op dit punt zijn wantoestanden. Wat voor mij wel eens een heel moeilijk iets is hoor. Er wordt heel moeilijk gedaan over een jong mens dat aan het Heilig Avondmaal deelneemt. Maar wat te denken van een ouderling die in heel zware zonden leeft, zijn gemeente en dominee weten dat, en hij gaat gewoon aan alsof er niets aan de hand is. Geen valse beschuldiging, maar een echte werkelijkheid waarvan ik weet.
De drie stukken nog even. Die zijn niet opgeschreven om als maatstaf aan te leggen bij het vieren van de gedachtenis van onze Heiland in lijden en sterven en opstaan uit de dood. Voor veel mensen zijn de “drie stukken” een (of zelfs DE) weg tot de zaligheid en ook de zelfbeproeving gaat over deze drie punten. Nee, broeders en zusters, drie stukken zijn niet een bijbelse opgave voor het Heilig Avondmaal, maar ze vatten in het kort het leven samen van iemand die de Heere dient. Het grote verschil in opvatting: “Dat en dat en dat moet je beleefd hebben, dan ben je een kind van God. Kennis van mijn ellende, hoe word ik verlost van mijn ellende, hoe kan ik dankbaar leven... Heb ik dat allemaal gehad, dan ben ik een kind van God.” Nee dus!
De vraag is: Wat is uw enige troost? Dat ik eigendom van Jezus ben. Volgende vraag is: Wat is er nodig om in die troost te leven? Antwoord: Dat ik gevoel en besef dat ik er als zondaar ellendig aan toe ben. Maar dat ik in het lijden en sterven van Jezus mijn verlossing heb gevonden. Daarom ben ik dankbaar. Nooit genoeg kan ik mijn Verlosser danken. Daarom belijd ik Hem ook aan de dis van het verbond, het Heilig Avondmaal.
Tot slot; laten we meer in liefde met elkaar omgaan, met meer verdraagzaamheid in ons hart. Met het oog op de Meester en met liefde tot mijn naaste.
Evangelist J. W. N van Dooijeweert
- 1
- 2
