Niet helemaal consistent

drs. L. B. C. Boot / 5 reacties

12-03-2013, 13:18

Vraag

Zondag preekte de dominee uit Markus 10:32-34. Hij zei dat de HSV het toch niet goed had vertaald in vers 32. In de HSV staat "naar Jeruzalem" en in de SV "op naar Jeruzalem". Mijn vraag: Wat staat er hier in de grondtekst?


Antwoord

Beste vraagsteller,

Bedankt voor je vraag.

In het Grieks van het Nieuwe Testament staat hier een werkwoord dat heel letterlijk vertaald "omhooggaan" betekent. Dat was toen de wijze van spreken. In het hedendaags Nederlands is die manier van uitdrukken iets minder relevant geworden. Wij gaan niet op naar Zuid-Limburg, maar wij gaan naar Zuid-Limburg. Evenmin als dat je afdaalt naar Zeeland. De herzieners hebben ervoor gekozen om de hedendaagse manier van spreken in de vertaling tot uitdrukking te laten komen. Dus gewoon "gaan naar" in plaats van "opgaan naar". Zakelijk is daar niet zoveel verschil tussen. Bijbels-theologisch kan het wel waarde hebben. De Heere Jezus is dan op weg naar Jeruzalem om verhoogd te worden (na de vernedering). Dat is natuurlijk een theologische weging van woorden die taalkundig niet dwingend is. De vertaling van vers 32 is dus niet "toch niet goed vertaald", maar berust op een keus waar de dominee wat minder gelukkig mee is.

Wat mij opviel, is dat overal in het Nieuwe Testament de uitdrukking "opgaan naar Jeruzalem" is herzien tot "gaan naar Jeruzalem", behalve in Markus 10:33. In vers 33 staat hetzelfde Griekse woord als in vers 32. Dat is dus niet helemaal consistent. Ik ga het bestuur voorstellen dit gelijk te trekken.

Met vriendelijke groet,
Ds. L. B. C. Boot, Veenendaal

Dit artikel is beantwoord door

drs. L. B. C. Boot

  • Geboortedatum:
    21-10-1969
  • Kerkelijke gezindte:
    Christelijk Gereformeerd
  • Woon/standplaats:
    Veenendaal
  • Status:
    Actief
60 artikelen
drs. L. B. C. Boot

Bijzonderheden:
* Emeritus predikant
* Bestuursondersteuner van de Stichting Herziening Statenvertaling
* Adviseur Herziene Statenvertaling bij Uitgeversgroep Jongbloed B.V. in Heerenveen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
5 reacties
Alexander91
12-03-2013 / 16:10
Zo zie je maar weer hoe verraderlijk bepaalde gedachten kunnen zijn. Wij geven ergens zelf een extra betekenis aan, en als in een andere vertaling dan die betekenis niet in zit, gooien we meteen de HSV op de hoop duivelsboeken. Waarom zou de betreffende dominee anders dit als een fout aan proberen te wijzen dan om mensen af te raden de bijbel in de HSV te lezen.

Hoe erg moet je als predikant zinken als je zelfs mensen gaat afraden om Gods Woord te lezen, zonder zelf de grondtekst bestudeerd te hebben. Enige bezinning is hier op zijn plaats alsmede ook moeite doen om de gedane fouten recht te zetten. Het gaat hier om Gods Woord, en als mensen die zichzelf erop beroemen Bijbelgetrouw te zijn dit gaan doen, dan verspelen ze in korte tijd wat ze hebben gekregen van God.
SDG
12-03-2013 / 16:50
@Alexander91: Je geeft zelf ook een extra betekenis aan de vraag door te veronderstellen dat de dominee die kritiek leverde op de HSV-vertaling van Markus 10:32 dit voorbeeld gebruikt(e) om de hele HSV op een stapel "duivelsboeken" te gooien. Dit zou natuurlijk het geval kunnen zijn, maar evengoed zou deze dominee een puntje van kritiek hebben gegeven, terwijl hij zelf verder een groot voorstander van de HSV is. "Zo zie je maar weer hoe verraderlijk bepaalde gedachten kunnen zijn."
Alexander91
12-03-2013 / 20:48
@SDG Een dominee (lees een dominee) die niet de grondtekst erbij pakt en dan foutief een vertaalfout aanwijst die dat dus niet is, vind ik hoogst verdacht. Als je tot dominee opgeleid bent, dan is het eerst dat je toch doet bij een vermeende foute vertaling: de grondtekst erbij pakken???

Ik veronderstel inderdaad. Maar het is een feit dat de GG zijn handen heeft afgetrokken van de HSV (na eerst eraan te hebben meegewerkt) en vervolgens bij IEDER gemeentelid een folder in de bus heeft gestopt met argumenten waarom de HSV het hellende vlak is en dus een weg die tot verderf leidt. Of bedoelen ze een hellend vlak naar boven? Daarnaast werden ook de eigen kerkbladen (Saambinder etc) gebruikt om de HSV zwart te maken. Bij mijn weten zijn die zaken nog steeds niet teruggedraait en is de negatieve houding tov de HSV een zaak die breed gedragen wordt.

Volgens mij ben je een beetje naief om te denken dat de dominee voor de HSV is en wel een fout die dat niet is aanwijst zonder zelf in de grondtekst te hebben gekeken. Ik vind het nogal wat dat een dominee vanaf de kansel Gods Woord onjuist beschuldigd.
blijblij
13-03-2013 / 10:40
@Alexander91: volgens mij drijf je een beetje door. Ik lees bijvoorbeeld nergens dat de betreffende predikant van een anti-HSV-kerk is en niet naar het Grieks gekeken zou hebben.
En volgens mij is het alleen nuttig om een dergelijke opmerking te maken als de gemeente de HSV leest. Strikt formeel zegt het Grieks "opgaan naar", dus de predikant heeft een punt als je voorstander bent van het zo dicht mogelijk bij de grondtekst vertalen. (daarnaast heeft de predikant een punt omdat de HSV het in het volgende vers (per ongeluk?) wel zo vertaald heeft.)

In mijn NVB-kerk komt het best vaak voor dat een predikant zijn eigen vertaling spiegelt aan de NBV. Volgens mij is het opmerken van een dergelijk punt juist een teken dat de predikant echt naar het Grieks/Hebreeuws heeft gekeken. (al is het hier niet echt een heel belangrijk punt, moet ik zeggen)

Sowieso vindt ik in dit gedeelte de vertaling van HSV en SV niet echt goed Nederlands:
"zij waren onderweg en gingen (op) naar Jeruzalem"

Volgens mij kun je dat gewoon vertalen met:
"Zij waren onderweg naar Jeruzalem"
Alexander91
13-03-2013 / 20:41
@blijblij
Inderdaad overdrijf ik een beetje, maar jij doet dat net zo goed. Het is heel goed denkbaar dat in streng orthodoxe kerken met regelmaat nog gewaarschuwd wordt tegen de HSV. De hellend vlak redenatie wordt daar behoorlijk vaak gebruikt en daar hoort bij regelmatig mensen waarschuwen je niet op dat vlak te begeven. Het is alleen nuttig om een dergelijke opmerking te maken als de gemeente de HSV leest, maar de praktijk is hier anders in. Als kerken al folders rondsturen om de HSV af te raden omdat het hellend vlak is en foutief vertaald, dan zijn dergelijke uitspraken goed te plaatsen.

Inhoudelijk over de vertaling klopt het niet wat je zegt. Wij geven een specialere betekenis aan opgaan naar die toen niet eraan werd gegeven. Precies zoals de dominee zegt. Je moet dus in de vertaling simpelweg niet een extra betekenis willen geven aan bepaalde zinnen. Dan kun je namelijk de inhoud veranderen.

Jammer dat de predikant de fout alleen als goed aanwees en dat wat goed is als fout aanwijst. Vind ik een slordige studie. Mensen slikken wat de dominee zegt, dus als dominees fout gaan vertalen, en mensen geloven het, dan gaat het de verkeerde kant op.

Tenslotte is het goede aan de HSV en SV dat ze wel dicht bij de grondtekst blijven, en dus beter geschikt blijven voor bijbelstudie. (als je de details wilt uitlichten). De vertaling die je voorstelt zou wel duidelijker zijn voor de algemene lezers, want volgens mij gaat er nauwelijks inhoud mee verloren.

PS mijn overdrijving is gebasseerd op mijn ervaring dat bij familie (die GG is) een anti-HSV folder in de bus verscheen die inhoudelijk van geen kanten klopte en een beetje houtje-touwtje werk is. Het is shockerend dat men moeite neemt om mensen bepaalde bijbels te ontraden, waar dergelijke tijd veel beter besteedt kan worden. De RKK is in principe ook een zegen geweest voor ons. Zonder RKK was er in Nederland wellicht niet zo'n grote christelijke kerk.

Terug in de tijd

Wanneer ben je overgeestelijk? Als je bekeringsgeschiedenissen leest dan was hun hele leve Christus. Ik vind dat juist mooi.
3 reacties
12-03-2015
Paulus zegt ergens in zijn brieven. Ik heb de goede strijd gestreden en mij is gegeven de kroon der rechtvaardigheid. Hoe komt Paulus aan deze zekerheid? Is deze zekerheid een gave Gods?
Geen reacties
12-03-2005
Mag je zonder dat je openbare geloofsbelijdenis hebt afgelegd maar wel op belijdeniscatechisatie zit, aan het heilig avondmaal deelnemen?
Geen reacties
12-03-2005
website-ontwikkeling door webdevelopment by Accendis
design website door design website by Mooimerk
hosting website door hosting website by STH Automatisering