Verhaal van de overspelige vrouw (niet) oorspronkelijk

Aan prof. dr. M. J. Paul. Veel tekstcritici denken dat het verhaal van de overspelige vrouw in Johannes 8 oorspronkelijk niet in het Johannesevangelie voorkwam en niet door hem geschreven zou zijn. Ze komen tot deze conclusie omdat bij alle oudste manuscripten deze passage mist en pas bij veel latere manuscripten wordt deze wel gevonden. Klopt dit en zo ja, wat moeten wij er dan mee als gelovige als dit eigenlijk niet in de Bijbel thuis hoort?

Beste vraagsteller,

Terwijl alle hoofdzaken in de Bijbel duidelijk overgeleverd zijn, zijn er in de bewaard gebleven handschriften hier en daar verschillen aanwezig. Meestal betreft het slechts enkele woordjes, maar in dit geval gaat het over een gehele passage: Johannes 7:53-8:11. Een auteur als Zane C. Hodges heeft verdedigd dat dit gedeelte oorspronkelijk is (Bibliotheca Sacra 137, 1980, 41-53), maar bijna niemand volgt hem daarin. In de oudste handschriften, in allerlei talen, ontbreekt dit gedeelte. De kerkvaders slaan de passage over in hun uitleg van het Evangelie naar Johannes.

Ook komt het verhaal voor op andere plaatsen in het Evangelie, zodat het lijkt dat het onafhankelijk circuleerde. Zie hiervoor de argumenten in D. A. Carson, “The Gospel According to John”, 1991. Deze uitlegger schrijft echter ook: “Er is weinig reden om te twijfelen dat de gebeurtenis die hier beschreven staat, plaatsvond, zelfs als deze niet in het begin behoorde bij de canonieke boeken.” Wat dat betreft is het goed om te letten op het slot van het Johannesevangelie: “Jezus nu heeft in aanwezigheid van Zijn discipelen nog wel veel andere tekenen gedaan, die niet beschreven zijn in dit boek” (Joh. 20:30). Het ligt voor de hand dat zulke gebeurtenissen mondeling en schriftelijk overgeleverd werden. Blijkbaar is Jezus’ reactie op de beschuldiging van de overspelige vrouw in later tijd belangrijk genoeg geacht om ingevoegd te worden. 

In de slotzin van je vraag schrijf je “als dit eigenlijk niet in de Bijbel thuis hoort.” Zo zou ik het niet formuleren. De passage bevat een boodschap die in de loop van de kerkgeschiedenis van hetzelfde karakter beschouwd is als de rest van het Johannesevangelie. Het lijkt mij goed dat de gebeurtenis in Johannes 8 gewoon in onze vertalingen blijft staan, maar dat in een voetnoot vermeld wordt wat er aan de hand is.

Prof. dr. M. J. Paul

Dit artikel is beantwoord door

prof. dr. M.J. Paul

• Geboortedatum:
  13-03-1955
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Oegstgeest
• Status:
  Actief

262 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven