Mag je de eed afleggen?

(1) Mag je de eed afleggen? Christus zegt toch dat we niet mogen zweren? Laat uw ja, ja zijn en uw nee, nee.

(2): Ik heb een vraagje over de eedaflegging. Mag dat? Binnenkort moet ik voor mijn nieuwe baan de eed afleggen. In de Bijbel staat echter dat je niet mag zweren en dat je ja, ja moet zijn. Betekent dit nu dat je de eed niet mag afleggen? In het eedformulier staat namelijk regelmatig: "Ik zweer dat ik...", enz. Wellicht dat u een antwoord op mijn vraag hebt.

Hoe vreselijk is het om onder ede iemand iets gezegd of beloofd te hebben en dan achteraf zijn woord niet te houden. Johannes Hus kreeg van keizer Sigismund de belofte dat hij zonder gevaar des levens naar Praag kon komen (om verhoord te worden: concilie van Constanz). Daar werd hij echter levend verbrand. Dat was in 1415. Gij zult de Heere Uw eden houden. Maar niet een eed aan een ketter, aldus de RK kerk van die dagen. Laat ons eerst de catechismuszondag over de eed (37) maar eens grondig lezen. Een eed afleggen? Ja, dat mag volgens de Schrift, als de overheid het vraagt of de nood het vordert om trouw en waarheid daardoor te bevestigen (tot Gods eer en 's naasten heil). En dat tegen de achtergrond van de voorafgaande zondag over de Naam des Heeren die ten allen tijde heilig moet worden gehouden. We mogen de Naam des Heeren niet zomaar, "tot het zinledige" op de lippen nemen. Dat houdt niet in dat we die Naam helemaal niet gebruiken mogen. Wel, dat we er zuinig mee moeten omgaan. De algemene regel is: Uw ja, zij ja en uw nee. nee. Wees een betrouwbaar mens. Als je zo bent is het niet nodig dat er steeds de Naam van God bijgehaald wordt. Wie dat laatste wel doet, mag bij voorbaat gewantrouwd worden. Als iemand altijd correct de waarheid spreekt, heeft hij geen krachttermen nodig, zoals de Joden in Jezus' dagen die zwoeren bijvoorbeeld "bij het goud van de tempel" of "bij mijn hoofd", wat wel mocht (dacht men) of zoals in de Middeleeuwen, toen men zwoer bij Maria, Michaël, Gabriël, Petrus, de heilige hostie (wat ook was toegestaan). Gelet echter op de verleugening van het leven sinds de zondeval (arglistig is het hart, ja dodelijk; wie zal; het kennen?), is het in bepaalde situaties nodig dat de waarheid van wat wij zeggen, betuigd worden onder aanroeping van Gods Naam (dus met de eed erbij). De Heere hoort het mij zeggen. Dat dit geen garantie is dat de waarheid gesproken is, is helaas maar al te vaak bewezen. Denk aan de Puttense moordzaak waarin van een onder ede afgelegde verklaring jaren later wordt gezegd dat ze uit de duim is gezogen. In een situatie van een rechtsgeding zal een rechter die nu eenmaal niet in iemands hart kan kijken, ook al gelooft hij zelf niet in God, een verklaring onder ede vragen. Intussen weet hij ook dat een DNA-test kan uitwijzen dat dan toch de waarheid niet gesproken is. Dat de eed op zich niet verboden is in de Schrift, blijkt uit het feit, dat God Zelf ook vaak zweert bij Zichzelf ("Zo waarachtig als Ik leef..."). Lees Jesaja 54, 9 en 10 eens. Ook Jezus Zelf heeft voor Kajafas gezworen. Vgl. Matth.26,63v: "Ik bezweer u...gij hebt het gezegd". Wat Jezus dus bedoelde met : "Zweert ganselijk niet.." (Matth.5, 34vv) (zie ook Jak.5, 12) gaat in tegen de godonterende praktijk van het lichtvaardig omgaan met de naam des Heeren in die dagen. De Dopersen (in de dagen van de Reformatie) en de Quakers, een eeuw of wat later en de Jehovagetuigen nu hebben dus ongelijk. Verder geldt: Gij zult de Heere uwe eden houden. Als er een eed van je gevraagd wordt na beëindiging van je medische studie of bij de aanstelling in een vertrouwensvolle positie, is dat een goede zaak. Denk ook aan de beëdiging van kamerleden. Het is ook voor jezelf van belang steeds te weten: Ik heb deze taak aanvaard; Coram Deo, d.i voor het Aangezicht van God. Denk tenslotte ook aan de beloften die wij onder Gods ogen aflegden bij de doopvont of toen wij openbare belijdenis des geloofs aflegden in het midden der gemeente. Of toen wij samen als man en vrouw geknield lagen in Gods huis op onze trouwdag. Zeg het dan maar elke dag in je gebeden: "Zo waarlijk helpe u mij, God almachtig om mijn dure eden te houden. Want alleen in Uw kracht zal ik dat kunnen doen, Heere." Ook is het waar: het is beter niet te zweren en Gode welgevallig te leven dan te zweren en wat je beloofd hebt, niet na te komen. Vgl. Ps.15:4. Bedankt voor je vraag. Onlangs heeft ds.W. Chr. Hovius in de Waarheidsvriend er uitvoeriger over geschreven. Misschien kun je daarin nog wat meer informatie vinden. Vgl. ook de teksten die genoemd worden in Zondag 36 en 37 van de Heidelberger.

Dit artikel is beantwoord door

Ds. C. den Boer

• Geboortedatum:
  20-04-1931
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Barneveld
• Status:
  Inactief

241 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven