Bijbel over kunst

Wat zegt de Bijbel over kunst? Mogen we aan bijvoorbeeld schilderkunst doen?

Als we nadenken over Bijbel en kunst, komen we al heel snel op het terrein van de Heilige Geest. Vanuit onze calvinistische opvoeding brengen we de Heilige Geest vaak heel snel in verband met de geestelijke dingen. De Heilige Geest is het immers die overtuigt van zonde. Die mensen 'wederbaart', zodat ze 'van nieuws geboren worden.' Maar behalve voor deze "bovennatuurlijke gaven" zorgt de Geest ook voor de "gewone gaven". Dan denk ik aan Zijn gaven in de schepping, in de geschiedenis en in de wereld van de kunst en de cultuur. De eeuwen door zijn, vooral in het gereformeerd protestantisme, de bovennatuurlijke, geestelijke gaven van de Geest vaak overgewaardeerd, ten koste van Zijn natuurlijke gaven. Daarin zien we onmiskenbaar een "doperse" trek. De vraag of de Bijbel iets over kunst zegt, heeft daar alles mee te maken. Deze vraag zou in rooms-katholieke kring ondenkbaar zijn.

Toch denk ik dat we volmondig moeten zeggen dat de Bijbel wel degelijk iets over kunst zegt. En dat de Geest van God ook in de schilderkunst, de beeldhouwkunst, de muziek en de literatuur werkt. Graag wil ik dat duidelijk maken aan de hand van één voorbeeld: Exodus 31. Daar gaat het over de bouw van de tabernakel. Voor de bouw en de versiering worden Bezaleël en Aholiab geroepen. Over hen zegt de Heere in vers 3 van Ex. 31 en vers 31 van Ex. 35 dat de Geest van God hen met wijsheid heeft vervuld om hun prachtige kunstwerken te maken. Datzelfde geldt voor degenen die geroepen werden de klederen van hogepriester Aäron te maken in Ex. 28. Ook zij waren vervuld met de geest der wijsheid. Dat betekent dat (de Geest van) de Heere in het hart van allen die "wijs" en "kunstvaardig" zijn, "wijsheid" heeft gelegd (zie Ex. 31:6). Ze hebben hun talenten dus niet van zichzelf, maar van de Heere Zelf ontvangen. Ook de bezieling en inspiratie om iets moois te 'scheppen' is gave van God. Daarom mogen ze ook nooit met hun talenten pronken. Bovendien denk ik dat het ook hun roeping is de ontvangen talenten in dienst van het Koninkrijk Gods te besteden. Voor de schilder Grünewald had kunst slechts één doel: een preek in beelden te verschaffen en de waarheid te verkondigen.

Betekent dit dat de Geest alleen in de christelijke kunst werkt en dat kunst per definitie christelijke kunst moet zijn? Dat zou ik niet durven zeggen. Hoe prachtig kunnen immers ook dingen uit de schepping -waar God iets van Zichzelf in gelegd heeft- worden uitgebeeld en afgebeeld. Daarom mogen we ook genieten van bijv. schilderijen van Van Meer en Van Gogh, maar ook van muziek van Mozart en Vivaldi enz., enz.

Zodra kunstenaars echter hun talenten gebruiken ten nadele van Gods Koninkrijk, dan wordt er een grens gepasseerd. En zullen zij zich ook eenmaal hebben te verantwoorden over de talenten die ze hebben ontvangen. Het is immers niet om het even hoe we omgaan met de gaven die we van onze Schepper hebben gekregen. Schilderkunst bijv. heeft dus wel zijn grenzen. Het afbeelden van God gaat te ver. Ook allerlei bloot of halfbloot overschrijdt grenzen. Allerlei zgn.christelijke kunst hoeft daarom nog niet bij voorbaat verantwoord te zijn.

Schoonhoven, ds. H. Liefting

 

Dit artikel is beantwoord door

Ds. H. Liefting

• Geboortedatum:
  21-02-1952
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Gouda
• Status:
  Actief

50 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven