Weg van afsnijding door evangeliezwaard

Ik zit om het zo eens te zeggen onder een heel bevindelijke prediking. Bij de behandeling van zondag 5 van de Heidelbergse Catechismus als de Catechismus bij vraag 12 is gekomen (bij  het stuk van de verlossing) wordt pas in vraag 18 gesproken over de Middelaar “Onze Heere Jezus Christus.” De dominee gaf aan dat zo ook in deze weg Christus aan al Gods kinderen geopenbaard wordt. Ze kennen hem niet, want Hij is voor hen verborgen. Ze krijgen dan in een weg van afsnijding (Heidelbergse Catechismus vraag 11 t/m 17) te maken met het Evangeliezwaard, zo noemde hij dat. Een scherpere afsnijding zei hij dan de afsnijding door de Wet. Zo zou al Gods ware volk het leren.

Ik kwam er voor mezelf erg mee in de knel. Hebben de opstellers van de Heidelbergse Catechismus de vragen 11 t/m 17 inderdaad echt zo bedoeld als de bevindelijke weg tot de kennis en openbaring van Christus (Heidelbergse Catechismus vraag 18)? Zo ja, welke bijbelse gronden geven ze dan daarvoor aan, want bij de apostelen of zo heb ik nooit zoiets gelezen?!

Beste vragensteller,

Dat is nogal een vraag. Eerlijk gezegd vind ik het wat lastig wanneer je spreekt over de dominee. Een vraagje vooraf, dan toch maar… Heb je ook met hem hierover wel eens doorgesproken? Om het eens eerlijk te bevragen? Hoe hij dit ziet, aan welke Bijbelse zaken hij dan denkt en hoe hij dat dan Bijbels onderbouwt? Niet veroordelend, maar gewoon belangstellend? Want het lijkt me dat het goed is om met elkaar in gesprek te blijven. Waarbij geldt: Wat zegt Gods Woord over geloven en het komen tot de Middelaar? Wat leert de Heere Zijn volk? Niet wat het volk leert, beleeft of ervaart, is de norm. Maar wat zegt de Schrift?

Het is inderdaad in de Catechismus zo dat het verlossende woord over de Jezus Christus nogal een lange aanloop kent. Zeker wanneer de uitleg van de Catechismus los staat van het allereerste begin van de Catechismus. Het gaat erom dat we iedere keer beseffen dat het hier gaat om een wedergeboren christen die in Zondag 1 belijdt Wie de Heere Jezus voor hem of haar is. De enige troost in leven en sterven, is het geloof in de Heere Jezus Christus, Die mij gekocht heeft en verlost heeft, van Wie ik het eigendom ben. Reeds in het eerste antwoord wordt de zaak gelijk stevig neergezet: de enige troost in leven en sterven is de redding van mijn ziel en lichaam door een Drie-Enige God: Zoon, Vader en Geest. Daar staat alles mee. Of valt alles mee. Onder die paraplu staat de gehele catechismus.

Daarbij moeten we ons bedenken dat de catechismus een leerboek is. Een boek waarin de Bijbelse en gereformeerde leer wordt uitgelegd, niet als een kille theorie, maar als een levende werkelijkheid, omdat het leven er is vanuit zondag 1, antwoord 1. Het is geen theoretisch verhaal over God en over de weg tot God, maar het is een levendgemaakte christen die uitlegt wat de diepste troost in het leven van een mens is. Wat het stevigste houvast is voor een christen. Dat draait om Jezus Christus, de Zaligmaker en Eigenaar van mijn ziel en lichaam. Die mij verlost heeft uit de banden van de satan en die mij verlost heeft van mijn schuld voor God. Wiens Vader ook mijn Vader is, die mij bewaart. Wiens Geest in mij woont en Die mij verzekert van het eeuwige leven en gewillig maakt Hem te dienen. Overigens wordt ook in zondag 2 vraag en antwoord 4 de naam van Christus al genoemd. Hoe ken ik mijn ellende? Dat leert ons CHRISTUS in een samenvatting van de Wet! De wet in de hand van Christus brengt tot de kennis van de ellende.

Wat er vervolgens in de Catechismus gebeurt is onderwijzen. De diepe oorzaak van onze ellende is dat wij die wet niet kunnen en willen onderhouden. Wie of wat is daar de schuld van? God? Door ons verkeer te scheppen? Nee. Onze eigen val in Adam. Zijn wij dan echt zo slecht? Ja! Tenzij wij door Gods Geest -de Geest ook van Christus- opnieuw geboren worden. Is God dan onrechtvaardig? Nee. Is Hij dan niet barmhartig? Ja! De rechtvaardigheid en barmhartigheid van God zijn niet los van Christus te zien en te denken! Hoe komt het dan weer goed tussen God en mijn ziel? Wel er moet betaald worden, door mijzelf of een ander. Zelf kunnen wij dat niet, engelen of andere heiligen kunnen dat niet, maar we hebben een Verlosser, een Middelaar nodig. Wat moet dat voor een Middelaar zijn? Hij moet God en Mens zijn. Onderwijs, onderwijs, onderwijs. Zodat we ons gaan verwonderen. En die Middelaar op de juiste plaats zoeken. De Enige Middelaar zoeken. Immanuel. God met ons. Hij werd mens!

Het duurt lang, dat geef ik onmiddellijk toe, voordat de Naam van Jezus Christus, de Heere en Zaligmaker, valt na zondag 2. Maar nogmaals, de Catechismus neemt er de tijd voor omdat het ook een leerboek is – voor kinderen. Zij worden bij de hand genomen en door vragen en antwoorden worden zij onderwezen. Waarbij de ene vraag aansluit op het antwoord ervoor. Zo worden jonge mensen voorbereid en ingewijd in de geheimen van het christelijke geloof. Zo worden ze ook bij Christus gebracht.

Dan moeten ze natuurlijk wel weten waarom zij Christus nodig zouden moeten hebben. En dat wordt tot op de bodem uitgespit en uitgelegd en alle dwalingen weerlegd. We moeten een helder zicht hebben op onze ellende en diepe val in Adam. Alle vluchtwegen en zijwegen worden afgekapt. Opdat zielen niet misleid worden, maar een helder zicht krijgen op Gods genade in Jezus Christus. In Wie Hij is, wat Hij gedaan heeft en doet. Je kan dat ook niet los zien van de strijd met Rome (en met Luther en de Wederdopers). Onderwijs!

Over de vraag hoe de opstellers van de Catechismus nu hiernaar gekeken hebben, lopen de meningen nogal uiteen. Ik zal daarom niet de laatste zijn die hier iets over zegt en ik heb zeker niet de idee dat wat ik zeg het einde is van alle tegenspraak. De opstellers zelf hebben wel een chronologische volgorde voor ogen gehad. De kennis van de ellende drijft (in de hand van Christus) uit tot Christus. Wie zijn eigen hartenkwaal niet ziet, zal geen behoefte hebben aan Christus als Medicijnmeester. Dat is een waarheid als de bekende koe. Tegelijk merk ik hier direct bij op dat wanneer we de catechismus gaan gebruiken als een denksysteem of bekeringssysteem, we ook van het goede pad aflopen. Ik wijs bijvoorbeeld op het antwoord dat ds. C. Harinck hier eens over gaf in 'Bekeringsweg of denksysteem'. Ook vind je op Refoweb het artikel 'Volgorde ellende verlossing en dankbaarheid'. Er zijn bekende bekeringen in de Bijbel te noemen die niet langs allerlei lange wegen van afsnijding gaan. Denk aan Levi, denk aan de stokbewaarder in Filippi, Lydia, denk aan de moordenaar aan het kruis. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat zij later door Gods Geest niet verder onderwezen zijn. De wet snijdt af, het Evangelie overigens ook. Er is maar één Naam onder de hemel. De wet doodt, het Evangelie brengt tot leven. Het Evangelie moet gepredikt worden aan alle mensen. De goede boodschap van Jezus Christus. Daar gaat het om.

En hoe de Heilige Geest de wet of het Evangelie gebruikt om tot Christus te komen, laten we aan de Geest Zelf. Die waait, waarheen Hij wil. We weten niet vanwaar Hij komt en waar Hij heen gaat. Als we maar wedergeboren zijn door die Geest, Die in alle waarheid leidt, het uit Christus neemt en ons verkondigt. Wat de Heere Zijn volk -Zijn gelovigen- leert is voor ieder mens weer uniek, waarbij de drie punten van de Catechismus wel terugkomen en verder geleerd worden. Is dit dan de bevindelijke weg, vraag je, tot de kennis en openbaring van Christus? Ik zou zeggen: dat kan door de Heilige Geest zo gebruikt worden. Maar laten we die Geest niet in een schema proberen te vangen. Daar is Hij te Goddelijk voor. Lees in dit verband wat Wilhelmus á Brakel schrijft in zijn Redelijke Godsdienst over de Wedergeboorte (hoofdstuk 31). 

Is dit Bijbels? Leert de Bijbel ons via een stappenplan tot Christus te komen? Ook hiervan zou ik zeggen: laat dat over aan de Heilige Geest. Hij zal Christus in ons leven verheerlijken. Door het leiden in de Waarheid, brengt Hij ons tot meerdere kennis van de Heere Jezus Christus. Dat doet Hij op Zijn Eigen, Goddelijke wijze. Laten wij niet wijzer zijn dan God. Iedere christen weet van ellende, verlossing en dankbaarheid. Als een blijvend voortgaand proces. Wanneer je de brief aan de Romeinen leest, vind je daarin voldoende aanwijzingen. 

Het denken in schema’s is mensen niet vreemd. Ook reformatorische mensen niet. Dan kunnen we het begrijpen en kunnen we ook zaken langs die meetlat leggen en beoordelen. Daarmee missen we de vrijheid en de ruimte. Bekeert u en gelooft het Evangelie, de Goede Boodschap voor verloren zondaren. We mogen zeggen op grond van de Bijbel: Alzo spreekt de Heere. Maar laten we kritisch zijn op de wegen van de Heere met de zondaar en dat in een dwingend systeem proberen helder te hebben. De Geest gaat, zoals gezegd, met iedereen Zijn weg. Jezus zegt in Johannes 3:8: “De wind blaast, waarheen hij wil, en gij hoort zijn geluid; maar gij weet niet, van waar hij komt, en waar hij heen gaat; alzo is een iegelijk, die uit den Geest geboren is.” Laten we ons verwonderen en Hem daarvoor danken.

Ds. J. R. van Vugt

Dit artikel is beantwoord door

Ds. J.R. van Vugt

• Geboortedatum:
  22-10-1970
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Waddinxveen
• Status:
  Actief

20 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven