Vrouw als diaken

Ik heb een vraag over 1 Timotheüs 3, naar de vereisten van diakenen. In het gedeelde over de opzieners (ouderlingen) is duidelijk dat het een functie betreft die alleen mannen kunnen bekleden. Maar het gedeelte van de diaken is me niet helemaal helder. Vanaf vers 8-10 wordt een aantal eisen genoemd waaraan een diaken moet voldoen. Vervolgend staat in vers 11: “De vrouwen moeten evenzo eerbaar zijn, geen kwaadspreeksters, beheerst, trouw in alles.” Dit zou je kunnen lezen als de vrouwen die diaken zijn, of de vrouwen van de diakenen. Vanuit vers 12 zou je de eerste interpretatie echter vrijwel zeker kunnen uitsluiten, want het zegt dat de diaken een man moet zijn van één vrouw die goed leiding geven aan kinderen en huis. Hiermee lijken de kwalificaties voor de diaken dus dat het een man moet zijn.

Maar in Romeinen 16 noemt Paulus Febe een “diaconos”. In welke zin moeten we Paulus gebruik van diaconos in Romeinen 16 lezen? Als de daadwerkelijke officiële functie van diaken of als gewoon een goede en trouwe dienares in de gemeente zoals bijvoorbeeld Tabitha/Dorkas in Handelingen 9? De eerste optie zou namelijk tegenstrijdig zijn met wat Paulus in 1 Timotheüs 3 schrijft en dat lijkt me een vreemde situatie. Maar toch zijn er best veel kerken tegenwoordig die wel vrouwen in het ambt van diaken hebben. Al lijkt mij dat meer besloten op grond van de feministische cultuur (of een gebrek aan mannelijke kandidaten) waar we in leven, dan dat er daadwerkelijk een bijbelse grond voor is.

Beste vragensteller,
 
Wat een belangrijke vraag! Juist in deze tijd, waar de vraag enorm speelt of de ambten voorbehouden moeten blijven aan mannen, of ook vrouwen predikant, ouderling en diaken mogen worden. Als je puur exegetisch kijkt, is het diakenambt het spannendst. Je noemt Febe. Inderdaad heet zij een diaconos (Rom. 16:1). Mogelijk bedoelt Paulus te zeggen dat ze een kerkelijke functie uitoefende. Hij gebruikt dit woord echter niet altijd om een kerkelijke functie aan te geven. Vaak betekent het woord ‘een dienaar van Christus of andere christenen’. We hebben op dit punt dus geen zekerheid. Dat geldt ook voor 1 Timotheüs 3:11, waar we lezen: “De vrouwen insgelijks moeten eerbaar zijn, geen lasteressen, wakker, getrouw in alles.” Je kunt argumenteren dat het vers erna (1 Tim. 3:12), waar diakenen wordt bevolen dat ze maar één vrouw mogen hebben, duidelijk maakt dat Paulus ook in vers 11 alleen denkt aan mannelijke diakenen. Er zijn echter ook redenen voor om de ‘vrouwen’ uit vers 11 te interpreteren als ‘vrouwelijke diakenen’. Met name denk ik dan aan Paulus’ gebruik van het woordje “insgelijks”, wat een nieuwe groep lijkt aan te duiden. (Zie verder bijvoorbeeld C. den Boer, Man en vrouw in bijbels perspectief, pp. 155-157.) Dan zouden dus diaconessen zijn bedoeld. Stel dat dat waar is: wat was dan eigenlijk de plaats van deze diaconessen in de gemeente? Paulus’ brieven lezend kunnen we ons niet voorstellen dat die plaats leidinggevend was. Iets eerder in de Timotheüsbrief wijst hij vrouwen erop dat ze zich in stilheid moeten laten onderwijzen en dat ze niet zelf onderwijs moeten geven. Waarom? Adam is eerst gemaakt, daarna Eva (1 Tim. 2:11-13). Uiteindelijk heeft dit dus te maken met de orde die God in de schepping heeft gelegd.
 
Daarom is het verdrietig dat we het ook in Nederland zien gebeuren dat kerken de ambten openstellen voor vrouwen. Ze laten daarmee zien dat ze zich niet laten leiden door het Woord van God. Als ze dat zouden doen, zouden ze mogelijk ruimte hebben gezien voor vrouwelijke diakenen die geen leidinggevende positie in de gemeente innemen. Maar verder zouden ze niet zijn gegaan. De Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (nu Nederlands Gereformeerde Kerken) gingen verder. Ze maakten hiervoor gebruik van een andere manier van Bijbellezen. De letter van de Schrift is daarbij van minder belang. De Bijbelse boodschap moet als een pit uit de culturele inbedding worden gepeld, terwijl de schil gerust mag worden weggegooid. Dit is erg simpel weergegeven, maar het is wel het eenvoudige en aantrekkelijke pleidooi van menig opinieleider. Hoe men in Bijbelse tijden tegen man en vrouw aankijkt, dat is niet meer van deze tijd. Ik denk dat jij gelijk hebt: ten diepste is de wijze waarop onze cultuur over man en vrouw denkt dan leidend geworden – en heeft de Schrift die leidinggevende positie verloren.
 
Laten we terugkeren naar Gods Woord! Dan worden vrouwen echt niet onderdrukt, maar krijgen ze alle ruimte om Christus, christenen en niet-christenen te dienen. Wat zou het prachtig zijn als ze dat als ‘ruimte’ beleven en die ruimte vullen. Daarvoor hoef je niet in de kerkenraad te zitten. Zo hebben de Statenvertalers het in kanttekening 16 bij 1 Tim. 5:9 over “het ambt ener diacones, welke in de eerste kerk de gemeente dienden onder zieke, vreemde en arme lieden, en die daarover van de gemeente, in nood zijnde, werden onderhouden”. Het is geweldig om te zien hoe vrouwen in allerlei vormen van diaconale hulp kunnen participeren. Ze zijn tot rijke zegen in en buiten Gods gemeente. Daarom maak ik graag van de gelegenheid gebruik om de Febes van vandaag te groeten! Veel zegen in jullie taken! En vergeet Paulus’ woorden niet: wees eerbaar, wees geen kwaadspreker, wees wakker (nuchter) en getrouw in alles (1 Tim. 3:11). En alle christenen krijgen te horen: ontvang hen in de Heere, zoals de heiligen betaamt (Rom. 16:2).
 
Hartelijke groet,
 
T.A. Bakker

Dit artikel is beantwoord door

Ds. T.A. Bakker

• Geboortedatum:
  07-02-1995
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Giessendam-Neder-Hardinxveld en Sliedrecht
• Status:
  Actief

30 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven