Veel te makkelijk zalig gepreekt

Waarom hanteren de Oud Gereformeerde Gemeenten (OGG) en Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN) zulke zware voorwaarden? Volgens deze kerken kan je eigenlijk nooit zalig worden. Je moet eerst zondekennis krijgen, berouw hebben, aan de voeten van Christus komen, bidden en dan pas kom je in aanmerking voor de zaligheid. Maar waar staan deze voorwaarden in de Bijbel?

Hoe zwak je geloof ook is, dat is toch genoeg? Of is dit dan te makkelijk? Zo wordt wel geredeneerd in de OGG en GGiN. Toch wil ik niet zeggen dat het valse leer is, want wat er gepreekt wordt is wel waar, maar het wordt je heel erg moeilijk gemaakt. Het kan nooit zomaar en uiterlijke (bij)zaken tellen erg zwaar. Als je iets vertelt over je eigen geloof tegen deze mensen, dan bedreig je jezelf volgens hen.

Mensen uit de PKN en zelfs HHK worden veel te makkelijk ‘zalig gepreekt’. Is het niet vreemd dat mensen uit de OGG en GGiN vaak meer aandacht besteden aan uiterlijke zaken, dan aan hun eigen zaligheid?

Je stelt een paar heftige en indringende vragen. Vragen die ik als predikant binnen de Hersteld Hervormde Kerk (met een verleden in de Gereformeerde Gemeenten) wel herken, helaas. Tegelijk maakt mij dat in de beantwoording voorzichtig, in die zin dat ik niet ben opgegroeid in de OGG of GGiN. Ik wil daarom niet over kerkverbanden praten of over de prediking aldaar, simpelweg omdat ik die onvoldoende ken. Wat ik wel wil doen, is met je de Bijbel openen en van daaruit jouw vragen beantwoorden. Ik loop de vragen die je stelt gewoon maar langs.

De eerste vraag is de vraag naar de zware voorwaarden, die in ieder geval bij jou de gedachte opwerpen dat je eigenlijk nooit zalig kunt worden. De redenering gaat dan ongeveer als volgt: Je moet aan de voorwaarden voldoen, maar dat kan je als mens niet en wanneer je meent dat je de voorwaarden in je leven hebt, dan is dat verdacht. Je moet zondekennis hebben, maar dat is het werk van de Heilige Geest. Je moet berouw hebben, maar dat kan je niet opbrengen en wanneer is het diep en echt genoeg? Je moet tot Christus komen, maar een mens wil niet komen en kan niet komen. Je moet bidden, maar je kan niet bidden als ongelovige enz. enz.

Zo wordt je helemaal op jezelf terug geworpen met allemaal eisen en voorwaarden waar je nooit aan kan en wil voldoen en dat geeft de indruk dat je nooit kan zalig worden, of er moet een heel groot wonder in je leven gebeuren. En dat is zeker waar! Maar ook dat wonder moet weer aan alle kenmerken voldoen en op zijn minst moet het overwinteren en overzomeren, want we moeten elkaar geen kussens onder de oksels naaien en de bloemhoven injagen enz. enz. enz. 

En ondertussen staat Jezus aan de deur van je hart te kloppen en ook aan de deur van de gemeente, maar Hij staat wel buiten (Openbaring 3) te kloppen en te roepen... Maar we horen het niet of durven het niet te horen, omdat een hele schare zwarte (overwegend) mannen met meetlinten klaar staat om te meten en oordelen en beoordelen... Moeilijk. En Jezus weent. Laat de kinderen tot Mij komen, en verhindert ze niet. Helaas...

Je vraagt naar het “waarom”? Bijbels gezien vallen deze voorwaardenstellers in de categorie ‘oudste zonen’ uit de bekende gelijkenis van de Verloren zoon. Waarbij het maar de vraag is wie er verloren is! Dat de gelijkenis meer gaat over de wachtende vader/Vader en de kwestie van vreugde in de hemel over een verloren zondaar die naar huis komt, is moeilijk te verteren en dat kenmerkt de Farizeeër. Die met de 613 geboden en verboden en voorwaarden de mensen vermoeiden en belasten en een juk lieten dragen dat zij zelf ook niet konden dragen (Mattheus 23) en het werk van Jezus Christus verdacht maakten en zelfs als duivelswerk durfden te beoordelen (Matt. 13). 

Daarmee is de vraag naar het “waarom” nog niet beantwoord. Farizeeën zijn mensen waarvoor een diep respect nodig is, want tenzij uw gerechtigheid meer is dan die van de Farizeeën, u kunt het Koninkrijk niet binnengaan, zegt Jezus Zelf (Mattheus 5). Dus oppassen geblazen om hen weg te zetten en te veroordelen. Ondertussen veroordeelt Jezus hen scherp (slangen) en spreekt het “wee” over hen uit. Zij missen de Heilige Geest, zij missen de liefde, zij missen de gunning, het past niet in hun theologische en dogmatische schema’s, zij voelen zich bedreigd door een andere Rabbi met vele volgelingen, ze zijn bang voor hun rustige leven onder de Romeinen op het spel te zetten en bang voor hun tempeldienst, godsdienst en gunst van vriend en vijand. En met dat gebrek aan liefde, Geest en hemels Licht, verwerpen zij de boodschap van het Evangelie en de persoon van Jezus Christus en vallen terug op raak niet, smaak niet, doe dit niet en doe dat niet en de uiterlijke vervulling van de wet. Je kan met een uiterlijke vervulling van de wet dan wel niet zalig worden, maar liever zo wettisch levend verloren te gaan dan de toevlucht tot Jezus te nemen en zonder voorwaarden anderen Hem aan te prijzen en het een ander te gunnen. En blij te zijn wanneer één zondaar zich bekeert. Net als de oudste zoon staat men oordelend en veroordelend anderen en de eigen vreugde in de weg, terwijl de Vader smeekt om vreugde te hebben en blij te zijn. 

Ik denk dat ik hiermee een aantal zaken vanuit de Bijbel aanreik, waarom ook in 2021 voorwaarden worden gesteld.

Hoeveel mensen komen er in het evangelie niet tot Jezus. Lees het evangelie van Markus. Een melaatse komt tot Jezus (terwijl dat wettisch niet mocht), een verlamde door het dak, die niets zegt, een bloedvloeiende vrouw, een overste van de synagoge, een Kananese vrouw, een bezetene van Gardara, een rijke jongeling enz. enz. enz. En wie van hen is teruggestuurd met een lijstje voorwaarden? Misschien de rijke jongeling nog (verkoop alles en geef het weg), maar niemand anders is weggestuurd omdat hij of zij te zondig, te slecht, te verloren, te oud, te jong, te ... (en vul maar in) was. Ook de rijke jongeling werd door Jezus geliefd (Markus 10)  en Hij zag hem met verdriet vertrekken. 

Voorwaarden om tot Jezus te vluchten en te gaan zijn er niet!!! Wanneer ellendekennis en zondekennis als zodanig gaan functioneren, hebben we de Bijbel, de Catechismus en de veelgeprezen oudvaders tegen! Dan komen we in Roomse (!) wateren! Ellendekennis is nooit genoeg en diep genoeg, goede werken voldoen niet en het resultaat is onzekerheid. Eindeloos getob, navelgestaar, de eigen ziel onderzoeken en niet naar Christus te kijken, weinig geloofszekerheid, Avondmaalsmijding enz. enz. Het hoort er allemaal bij. 

Het argument is “arglistig is het hart, vol dodelijk venijn, wie zal het kennen.” Nu: iedere christen zal zich zorgen maken over zijn of haar eigen gedachten, verlangens, begeerten enz. en zichzelf onderzoeken of hij of zij in het geloof staat. Maar daarmee moeten we niet naar uiterlijke kenmerken gaan zoeken, maar naar vruchten van de Geest (Galaten 5:22) namelijk: “liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid, goedertierenheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, matigheid. Tegen de zodanigen is de wet niet.” En wanneer we de vruchten in ons leven onvoldoende vinden of wanneer ze onvoldoende aanwezig zijn, is dat schuld voor God en ondankbaarheid en vluchten we daarmee onvoorwaardelijk tot Christus.

Wanneer het gaat om voorwaarden: Er zijn GEEN voorwaarden om tot Jezus Christus te komen! Iedereen moet en mag naar Hem vluchten, of je nu last hebt van je zonden of niet. Hij is gekomen om zondaren zalig te maken en het verlorene te zoeken! Of je nu een vroom leven leidt, diep geestelijk aan de buitenkant, maar van binnen zo dood als een pier, alle orthodoxie ten spijt of dat je een goddeloos leven leidt en je aan de buitenkant geen enkel respect toont voor God en Zijn heiligheid... je moet naar Jezus toe. Dat is helaas al een verdachte zin. Maar laat je daardoor niet bedriegen. Spurgeon -toch niet de minste, maar ook helaas verdacht- roept zondaren en goddelozen (!) op om bij het kruis van Golgotha zich te buigen voor de Heere, de zonde te belijden en vooral te laten. Om genade te smeken en vergeving te ontvangen.

En dan die zondekennis. Wanneer we de Bijbel en de Catechismus en Calvijn enz.  serieus nemen, dan is ellendekennis een VRUCHT van de wedergeboorte en een VRUCHT van het geloven in de Heere Jezus en niet een voorwaarde. Waaruit kent gij uw ellende, vraagt de Catechismus. Uit de Wet van God. Wat leert die wet? Dat leert mij CHRISTUS (!) in een hoofdsom (samenvatting). Christus leert ons dat. De wet in de hand van Christus! Die brengt tot de kennis van de ellende. En dat komt hierop neer: dat ik in plaats van God en de naaste lief te hebben, God en mijn naasten haat. Ellendekennis zonder de kennis van Christus, is de mens op zichzelf terugwerpen en dat is de dood in de pot. Dat eindigt in de wanhoop, onzekerheid en geestelijke duisternis.

Hoeveel zondekennis moet ik hebben? Brakel, die van de Redelijke Godsdienst, zegt: zoveel, dat je bij Jezus uitkomt. Ga als die verlamde aan Zijn voeten liggen (Markus 2). Belijd je zonden en wanneer je geen zondekennis of ellendekennis hebt, belijd je dat aan de Heere. Die verlamde in Markus 2 zegt helemaal niets. Het volk in de woestijn, dodelijk gebeten door de slang, zegt helemaal niets. Ze kijken naar de Koperen Slang en zijn genezen (voorbeeld is van Jezus Zelf in Johannes 3). En wanneer je bijvoorbeeld Ezechiel 36 leest, dan zie je dat God eerst rein water gaat sprengen op het volk en ze thuis brengt en dat ze daarna een hart van vlees ontvangen en daarna een walging van zichzelf gaan hebben. Zo moet de ellendekennis functioneren, om ons (steeds weer) bij Christus te brengen om vergeving te ontvangen. En Hij is gewillig, hè! Vergeet dat nooit. God is eindeloos gewilliger om ons zalig te maken dan dat wij dat zijn om zalig te worden.

Daarom: heb hoge en goede gedachten van de Heere en leg je als een zondige zieke aan Zijn voeten, om genade en barmhartigheid te verkrijgen. Leg je handen op de belofte van de doop en bid dat God Zijn beloften aan jou als kind van het verbond geeft, zoals Hij dat belooft. Niet omdat jij zo goed bent, maar omdat de Heere zo goed is en goede dingen belooft. Kom tot de wateren. Ieder die dorst heeft (Jesaja 55; of je er nu last van hebt of niet en of je nu veel of weinig dorst hebt), die kome tot Mij (Johannes 7). Die dorst heeft die kome en die WIL (!), die neme (Openbaring 22).

Volgende vraag: Hoe zwak je geloof ook is, dat is toch genoeg? Of is dit dan te makkelijk?

Geloof is geloof en ook zwak geloof is geloof. En nee, dat is niet gemakkelijk, want geloven (ik gebruik liever het werkwoord!) is en blijft een gave van God en Zijn Geest en voor ons onmogelijk! Maar geloof is geloof! Wat is zwak geloof? Dat is op Christus vertrouwen en Hem aanhangen. En tegelijk (veel te veel) op de omstandigheden letten. Zwak geloof denkt groot over zichzelf en de omstandigheden en moeilijkheden en te klein over Jezus en de Heere God. Denk aan Petrus, wandelend op de golven. Zwak geloof wankelt snel als er moeilijkheden en verleidingen komen. Zwak geloof drijft op gevoel, gaat op en neer, van hoogtepunt naar dieptepunt en verlangt het van spectaculaire dingen. Bijzondere emoties, geestes-werkingen, ervaringen, bevindingen, tekenen en wonderen, bevestigingen van andere kinderen van God... het is allemaal zwak en biedt geen houvast. Maar het klampt zich wel aan Christus vast. En al zijn de vruchten dan maar 30 in plaats van 100, het is geloven en in vertrouwen op de Heere vlucht de gelovige tot Hem, maakt gebruik van de genademiddelen van Woord, de prediking daarvan en zelfstandig biddend lezen en van de Sacramenten! Ja, die ook! Want dat zijn de geneesmiddelen voor een zwak geloof (Calvijn)! Avondmaalsmijding is voor een zwak gelovige ziekmakend. Opnieuw Spurgeon: zwak geloof en sterk geloof wandelen beiden op de smalle weg ten leven. Zwak geloof moet wel aangespoord worden en vermaand worden, om zich te versterken en te groeien tot volwassenheid!

Je zegt dat het geen valse leer is. Ik zou je dat graag na willen zeggen, maar wanneer de voorwaarden niet in de Bijbel staan en toch als belemmering worden gepredikt, wordt het op zijn minst heel spannend! Daarom: toets het aan het Woord. Wat niet is naar het Woord, zal geen dageraad hebben. God werkt door Zijn Woord. Dat is het zaad van de wedergeboorte en Zijn Woord is goed, maar de verantwoordelijkheid voor de prediker is dus maximaal. Spreek ik naar de zin en mening van de Geest? Dat is het (enige) criterium. Niet dat ik er zo door gesticht of geraakt of bemoedigd wordt of dat de dierbare gangen van het volkje van God worden gepreekt, maar deze ene vraag: Is Hèt Woord Zelf aan het woord geweest?

Volgende vraag: “Het kan nooit zomaar en uiterlijke (bij)zaken tellen erg zwaar. Als je iets vertelt over je eigen geloof tegen deze mensen, dan bedrieg je jezelf volgens hen. Mensen uit de PKN en zelfs HHK worden veel te makkelijk ‘zalig gepreekt’. Is het niet vreemd dat mensen uit de OGG en GGiN vaak meer aandacht besteden aan uiterlijke zaken, dan aan hun eigen zaligheid?”

Laten we dit vasthouden, dat het inderdaad nooit zomaar kan. Een wonder van de kant van God is noodzakelijk en nodig. Geloven wordt gewerkt door de Geest. Is nooit van ons. Ook niet na lang nadenken of mediteren of... Maar laten we ook niet twijfelen aan God. Hij spreekt, Hij roept, Hij lokt, Hij dreigt en dat alles WELMENEND, om ons te bewegen tot het geloof. In Zijn Naam beveel ik je te geloven en je te bekeren. En wie zo tot Christus vlucht, komt nooit bedrogen uit. 

Laten we elkaar niet oordelen en veroordelen. Ik kan en mag niet zeggen op grond van iemands getuigenis: je bedriegt jezelf. Dat kan alleen maar wanneer het niet is naar het Woord. En die angst voor zelfbedrog is verwoestend en werkt verwoestend en ontneemt alle vreugde en blijdschap van het geloven. En iemand die van zichzelf zegt niet bekeerd (liever: niet wederomgeboren) te zijn, moet vooral zijn of haar mond houden en zorgen dat eerst de eigen zaakjes in orde worden gebracht. Dan oordeel en veroordeel je elkaar niet meer, maar dan bouw je elkaar op in de liefde. En wanneer er dan harde woorden gesproken (moeten) worden, is dat altijd vanuit de liefde en brengen we elkaar bij Jezus. Als oordelen en veroordelingen je de weg naar Jezus Christus versperren, mag je volgens mij wel stellen dat dit geen christen is die spreekt. Een christen zal zijn of haar naaste liefhebben als zichzelf (en zijn eigen ziel) en alles eraan doen om de ander bij Christus te brengen, zoals Andreas Petrus bij Jezus bracht.

Wanneer alle nadruk op de uiterlijke dingen komt te liggen, dan zijn we net als de Farizeeën. Zonder Geest! Zonder liefde! Hard. Wettisch! Er staat niet in de Bijbel dat ik in driedelig zwart moet gaan, bedroefd over de wereld alsof ik elke dag naar een begrafenis onderweg ben. Geloven is vrede, blijdschap, liefde... en jammeren over je zonde en je slechtheid doe je maar in de binnenkamer voor God. Daar is alle reden toe, maar breng dat bij de Heere. 

Tegelijk maak ik mij wel zorgen over een modern fenomeen, namelijk dat alles er maar mee door kan. Je mag komen zoals je bent, klinkt het dan. Dat is waar. Maar je komt wel voor God. En je leeft voor Zijn aangezicht. Dagelijks. Dan kom ik niet half naakt tot Hem gevlucht en wanneer ik door Zijn gerechtigheid ben bekleed, ga ik niet halfnaakt over straat, geef ik niet al mijn tijd aan de verleidingen van dit aardse enz. enz. Dan heilig ik Zijn dag, Zijn Naam, mijn ouders en meerderen gehoorzaam, seksueel rein enz. Maar, let wel, als VRUCHT van het geloven. Zo bekeer ik mij dagelijks, in denken, doen, spreken en zwijgen, laten en luisteren. En toets ik mij aan de BIJBELSE vruchten, zoals in Galaten 5 genoemd of elders.

Ik weet niet of mensen uit de OGG en GGiN meer aandacht aan de uiterlijkheden geven als aan de eigen zaligheid. Maar wanneer je van die eigen zaligheid niet zeker bent en de Geest kwijt bent, dan blijven de uiterlijkheden en de discussies daarover vaak over en is dat het enige nog, wat rest. Roklengte, haarlengte, Bijbelvertaling, Psalmberijming, kleurcodes, taalcodes enz. beheersen dan de discussie. En verder maar afwachten. Nogmaals, het is niet Bijbels.

Je stipt nog iets aan over de HHK. Mensen worden daar echt niet anders zalig of makkelijker zalig dan waar dan ook. Ik preek niemand zalig. Dat kan ik niet eens en dat mag ik niet. Maar de Heere gebruikt de preek (Woordbediening en bediening van de verzoening) zeker als middel om zalig te maken. En dat gebeurt! Wanneer het Woord naar HET WOORD gesproken wordt, is de Geest aanwezig en werkt en dan wordt het door het licht van de Geest niet makkelijker, maar wel nodiger en noodzakelijker om tot Christus te vluchten, Die in de prediking niet alleen wordt beschreven en voorgesteld (achter tralies of een dikke winkelruit), maar Die daadwerkelijk wordt verkondigd en aangeboden, in de armen wordt gelegd en tegen de deur van je hart staat te leunen en te kloppen. Bid, klop, zoek, omdat Jezus bidt, klopt, zoekt. Hij is de Eerste en de Laatste en alles wat er tussen ligt. Dan wordt God verkondigd en aangeboden in Jezus Zijn Zoon als een God Die gezworen heeft geen lust (plezier) in je ondergang te hebben, maar daarin (plezier heeft), dat je je bekeert en leeft (Ezechiël 33:11). Dan wordt God verkondigd als (en spel deze woorden één voor één): “HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig, lankmoedig en groot van weldadigheid en waarheid. Die de weldadigheid bewaart aan vele duizenden, Die de ongerechtigheid, en overtreding, en zonde vergeeft; Die den schuldige geenszins onschuldig houdt, bezoekende de ongerechtigheid der vaderen aan de kinderen, en aan de kindskinderen, in het derde en vierde lid” (Exodus 34: 6 -7). Dan wordt God verkondigd als de smekende God, Die op Zijn knieën jou bidt: Laat je met God verzoenen (2 Korinthe 5). Dan wordt Hij verkondigd als de wachtende Vader, Die Zijn kind thuis wil hebben (Jesaja 30/Lukas 15). Die Zijn handen uitstrekt naar een opstandig volk (en zo kan ik nog wel even doorgaan). Kortom: als de gewillige en goedwillende God. Calvijn zegt tegen zijn catechisanten over geloven dat: “het een zekere en vaststaande kennis is van de Vaderlijke goedwilligheid van God jegens ons, gelijk Hij door het Evangelie betuigt dat Hij ons door de weldaad van Christus tot een Vader en Beschermer zijn zal.”

Het is een lang antwoord geworden. Ik hoor de vraag in jouw vraag en die vragen hoor ik vaak. Veel te vaak. Laten we bidden (dat is: de handen vouwen EN uitsteken EN laten wapperen) dat we met alle kerken één zijn in Woord en Geest, in de gezindheid van Jezus Christus en in de korte tijd die ons nog rest tot de Wederkomst, alles op alles zetten wat in ons vermogen ligt, om zondaren te dwingen om in te komen, want er is nog plaats (Lukas 14). Voor de mensen buiten de kerk en in de kerk. Ook voor jou en mij.

Ds. J. R. van Vugt

Dit artikel is beantwoord door

Ds. J.R. van Vugt

• Geboortedatum:
  22-10-1970
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Waddinxveen
• Status:
  Actief

20 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven