Gospelwords

Het evangelie in dichtvorm. Dat is wat de site Gospelwords sinds 2009 dagelijks wil meegeven. Maar het zijn niet alleen maar 'liefdevolle duwtjes in de rug', aldus de dichters achter de site, Jan Pieter Kuyper en Arie Maasland. "De Bijbel is vaak aanstootgevend radicaal en ook dat soort teksten geven we mee". Lees hieronder het dubbelinterview met de twee taalkunstenaars:

-Wat vinden jullie zelf het mooiste Gospelword?

Een Gospelword is geslaagd als hij op een puntige manier een Bijbeltekst vertolkt, liefst op zo’n manier dat de lezer erdoor geprikkeld wordt. Doordat hij bemoedigt, of soms juist een ongemakkelijk gevoel geeft. De mooiste Gospelwords zijn degene die hier het beste in slagen. Wat de verstechniek betreft zijn we ook behoorlijk kritisch: de zinnen moeten goed lopen, een evenwichtig aantal lettergrepen hebben en het rijm moet kloppen. Er zijn nogal wat amateurdichters actief op internet, en dat is mooi – maar juist op het punt van verstechniek laten de meesten nogal eens steken vallen. Op dat punt willen we ons positief onderscheiden. Een voor ons geslaagd Gospelword is deze (bemoedigende) naar aanleiding van het slot van Mattheüs 6:

Leef niet alsof je overleven moet
op eigen kracht, alsof je weeskind bent.
Je hebt een Vader die je noden kent.
Probeer zijn wil te doen - de rest komt goed.

Deze is een stuk heftiger:

Ik lag bij je op de stoep
dood te gaan, jij liep voorbij.
Hoorde je mijn hulpgeroep?
Nee? Ga dan maar weg van Mij.    (Mat 25:44-46)

Maar ja, dit is wel zo ongeveer wat Jezus zegt in Mattheüs 25:44-46. De Bijbel is vaak aanstootgevend radicaal. Juist als je je grondig in de tekst verdiept, loop je daar tegen aan – en we vinden het goed om ook geregeld dat soort teksten mee te geven. Het zou te makkelijk zijn om alleen maar liefdevolle duwtjes in de rug te geven.

Overigens richten we ons op christenen in de breedste zin van het woord. Vandaar dat we ook variëren in de Bijbelvertalingen die we gebruiken. Het zou mooi zijn als ook niet-christenen door onze tweets werden aangesproken, maar we beseffen dat dit hoog gegrepen zou zijn. De meeste tweets vragen wel om een christelijk denkkader om ze goed te kunnen plaatsen en te waarderen.

-Aan welke tekst hebben jullie zelf veel gehad?

Arie: Het Gospelword naar aanleiding van Mattheüs 6 is nog regelmatig in mijn gedachten. Deze helpt me om te beseffen dat dit is wat ons beloofd wordt: Zoek eerst het koninkrijk van God en al het andere krijg je erbij. Ook door deze word ik regelmatig bemoedigd, n.a.v. 2 Korinthe 4:7:
 

Met vaatwerk waar men weinig van verwacht,
toont God zijn overweldigende kracht.

Het missionaire werk waar ik via ICF Apeldoorn mee bezig ben, vraagt soms behoorlijk veel. Er zijn momenten dat ik me er te zwak voor voel. Dan is het mooi om mezelf te herinneren dat ik met Paulus in goed gezelschap ben, en vooral: dat God juist via zwakke mensen wil werken. 

Jan Pieter: Ik ben de afgelopen tijd vooral bezig geweest met het maken van een aantal liederen voor de erediensten. Zo kreeg ik het verzoek om een lied te maken bij het Bijbelboek Ruth. Het lied heeft zeven strofen gekregen, die afzonderlijk als Gospelwords geplaatst zijn. Dit heeft iets moois: je neemt de lezers als het ware elke dag een stukje mee in het verhaal van Ruth en aan het eind verwijzen we naar het gehele lied op de website. Hier komen vaak fijne reacties op, en deze liederen worden steeds vaker in de eredienst gebruikt. Zo schreef ik onlangs een (doop)lied over Jezus die de kinderen bij Zich riep en omarmde. Dit lied is al bij diverse doopdiensten gezongen in diverse kerken.

-Welk vers was het moeilijkste om te herschrijven?

Arie: ‘Er springt voor mij niet één vers uit. Soms probeer je het en lukt het niet, dan laat je het liggen en ga je naar een ander vers – de Bijbel heeft er genoeg tenslotte. En het kan zijn dat zo’n vers een andere keer alsnog lukt. Bijvoorbeeld de eerste verzen van Mattheüs 6 wilde ik herdichten, maar er kwam niet echt iets uit. Tot ik een paar weken later bij een nieuwe poging het woord ‘vertoning’ vond, dat mooi rijmt op ‘beloning’. Zo werd het volgens mij een van de betere tweets: 

Maak van je goede daden geen vertoning.
De lof van mensen kost je Gods beloning.

Jan Pieter: Als eerste komt Jakobus 5:13-16 bij mij in gedachten, waar Jakobus lijkt te zeggen dat een gelovig/krachtig gebed elke ziekte geneest. Het is dan niet mogelijk om simpelweg een tekst op rijm te zetten. Hier geldt toch dat je de boodschap van Jakobus recht wilt doen, waarbij de praktijk uitwijst dat God niet altijd genezing geeft op het gebed. Ik heb wel geworsteld met de vraag of ik dan wellicht niet gelovig genoeg bad...Ik wil hiermee aangeven dat het schrijven van Gospelwords en liederen als eerste voor mij een soort Bijbelstudie is, waarbij er veel schatten worden opgegraven.

-Is het ook wel eens mislukt om een gospelword te schrijven? Zo ja, welke was/waren dat en waar ligt de moeilijkheid in?

Arie: Sommige Bijbelpassages zijn zo complex dat er eigenlijk geen beginnen aan is om ze in een paar woorden aansprekend te vertolken. Dit geldt vooral voor grotere en ingewikkelde betogen. Bijvoorbeeld sommige passages uit Romeinen of Hebreeën – ik snap ze en vind ze prachtig, maar ze aansprekend weergeven in een tweet, die poging heb ik nog niet gewaagd. De enige mogelijkheid lijkt me om het hele betoog weer te geven, in een serie tweets. Maar of het dan nog een beetje poëtisch en toegankelijk genoeg is?
 

Jan Pieter: Voor mij geldt dat ik ooit nog eens een bundel wil maken en uitgeven met de titel "De gelijkenissen gezongen".  Een redelijk aantal van de gelijkenissen heb ik al herdicht. In de volgorde van Mattheus is nu de parel en het sleepnet uit hoofdstuk 13 aan de beurt. Hier kan ik nog niet verder mee komen. Misschien omdat er in één zin zoveel gezegd wordt, dat elke poging om dit te dichten de tekst onrecht aan zou doen. Ik weet het niet. Maar ik zal ooit een nieuwe poging wagen.

-Waar willen jullie heen met Gospelwords? Zijn er plannen voor de komende jaren?

Ons voornaamste doel is dagelijks een nieuwe tweet verspreiden, liefst voor een steeds groter publiek. En ja, door hieraan te werken ontstaan er geleidelijk steeds meer tekstmateriaal, waar we misschien nog wel meer mee gaan doen. Zo zijn we in gesprek met een uitgever, die serieuze interesse heeft voor het publiceren van een gezamenlijke gedichtenbundel. Meer details kunnen we hier nog niet over geven. En we zouden het mooi vinden als ook onze liederen breder verspreid raken en bij een groter publiek worden gezongen. Maar op welke manieren dit het beste kan, dat is nog wel wat zoeken.

Arie: Naar aanleiding van de video’s op de site is wel de suggestie binnengekomen of er geen cd in zit – we zullen zien. ’t Is allemaal prachtig om hiermee bezig te zijn, maar het professioneel uitwerken kost enorm veel tijd, waarbij zeker hulp van anderen nodig zou zijn – en daar hangt dan weer snel een fors kostenplaatje aan. Terwijl het tot nu toe vooral een soort hobby is naast de veeleisende dagtaak die we beiden hebben.

Jan Pieter: Trouwens, nu het toch gaat over het bereiken van meer mensen: hartelijk aanbevolen om je in te schrijven voor een dagelijkse tweet of e-mail. Of om ons te liken op Facebook. We zitten nu even boven de 1000 likers, een mooi aantal. Maar graag gaan we op weg naar de 2000.

-Arie is vertaler voor zijn beroep geweest. Wanneer gaan jullie op de Engelse toer?

Arie: Jullie bedoelen: Wanneer gaan we Engelse gospelwords schrijven? Bedankt voor de suggestie, het bereik zou daarmee nog veel groter kunnen zijn! Maar met beide benen op de grond: Ik heb wel eens overwogen om te dichten in het Engels, maar tot nu toe nooit een serieuze poging gewaagd. Ik vraag me af of ik de taal wel voldoende beheers om poëtisch bezig te zijn. Maar wie weet wat er nog eens gebeurt.

-Jullie liederen waren zelfs op de nationale tv te zien tijdens Nederland Zingt. Hoe voelt het als je lied door duizenden mensen wordt gezongen?

Jan Pieter: Dat klopt. Er zijn nu 2 liederen opgenomen en uitgezonden door de EO. Het eerste lied - dit was er 1 uit de serie gelijkenissen, namelijk die van het mosterdzaad - heeft een kunstenares zo aangesproken dat zij er een schilderij bij gemaakt heeft. Dit schilderij is onderdeel van haar boek dat onlangs is uitgegeven. Dit prachtige schilderij heb ik nu thuis hangen en het zien ervan maakt mij dankbaar. Dankbaar omdat we op deze manier iets mogen bijdragen aan het koninkrijk van God. Een koninkrijk dat eens zo groot wordt als een enorme boom, zodat de takken de hemel zullen raken.

Het andere lied betreft een herdichting van het Onze Vader en is ook gezongen op de Nederland Zingt-dag eerder dit jaar. Ja, natuurlijk is het fijn en mooi dat dit gezongen wordt, waarbij ik zelf ook zie dat de kwaliteit - mede door de coaching van Arie - steeds beter wordt. Dus wie weet volgen er nog meer bij Nederland Zingt.

-Gospelwords tweet iedere dag een vers...hoe lastig is het om binnen de 140 tekens te blijven? Doe je soms een bijbeltekst niet te kort?

Nou, lastig is dat niet. Binnen de 140 tekens blijven is namelijk niet per se nodig. Als de link niet past, stopt de tweet gewoon en kunnen mensen op de link klikken om de rest te lezen. Bij het maken van tweets zijn we niet bewust bezig om letters te tellen. Wel streven we ernaar om tweets van twee of maximaal vier regels te hebben. Dat zorgt er algauw voor dat ze binnen de 140 tekens blijven.

Wat betreft het ‘tekort doen’: we proberen niet het vers tot in de finesses weer te geven, dat zou waarschijnlijk ook onmogelijk zijn of in ieder geval ten koste gaan van de creativiteit en toegankelijkheid. We vinden het allereerst belangrijk dat de tweet inhoudelijk verantwoord is, ofwel past bij het bredere Bijbelse kader. En verder is het mooi als hij een fris licht werpt op de Bijbeltekst.
 

-Hoe kijk je aan tegen de discussie die er is in de gereformeerde gezindte rond het herdichten van de Psalmen?

De psalmen blijven altijd actueel, en in die zin blijft het altijd goed als er mensen zijn die hier dichterlijk mee aan de slag gaan. Bovendien is de berijming van 1773 wat het ‘taalkleed’ betreft wel verouderd. In hoeverre er echt een nieuwe berijming nodig is, daar hebben we niet een uitgesproken mening over. Heel wat psalmherdichtingen uit het Liedboek zijn inhoudelijk prima verantwoord en zouden breder gezongen kunnen worden, ook in kerken die zich momenteel verre houden van het Liedboek. Stel dat er een nieuw initiatief komt, dan mag men ons natuurlijk altijd benaderen met de vraag of we mee willen doen.
 

-Kennen jullie de nieuwe berijming van ds. Meeuse? Zo ja, wat vinden jullie daarvan? Welke springt er uit, welke vind je minder geslaagd?

Arie: Ik heb ‘m wel eens ingekeken, maar weet er te weinig van om er uitspraken over te doen. Dat hij het initiatief genomen heeft vind ik als zodanig positief – in het verlengde van het vorige antwoord.’

Jan Pieter: Ik sluit me volledig bij Arie aan, waarbij het mij opviel dat ds. Meeuse qua 'taalkleed' (om Arie's woord even te gebruiken) in de buurt van 1773 blijft. Dat is natuurlijk een keuze. Maar dit zal denk ik inhouden dat deze berijming niet gezongen zal gaan worden in kerken waar nu de huidige nieuwe berijming (Liedboek) gezongen wordt. En dat is jammer. Want hoewel ik het eens ben met Arie dat de huidige nieuwe berijming in veel opzichten prima is, vind ik veel keuzes ook wel ongelukkig. Een goed voorbeeld is het "Gebenedijd Zijn grote Naam" uit Psalm 100. Waarom niet gekozen voor "gezegend is.." of "geprezen is.."? Hier kies ik echt voor de berijming van 1773. Ik denk dat veel kerken wel toe zijn aan een frisse, nieuwe en hedendaagse berijming. En ook ik houd me aanbevolen als zo’n initiatief wordt gestart.