Vraag
Een kenmerk van wedergeboorte is volgens Spurgeon (en uiteraard volgens de Bijbel) geloof. God is het die mensen nieuw maakt in de wedergeboorte. Dit is het eenzijdige soevereine werk van God. Daar is geen twijfel over mogelijk. Maar wedergeboorte kan een mens veel bezighouden: ben ik wel wedergeboren of zoals dat ook wel uitgedrukt wordt: is God wel met mij begonnen of ben ik zelf begonnen. Zoals gezegd: Spurgeon zegt dat geloof het bewijs is van de uitverkiezing.
Maar hoe komt het dat het lijkt dat in veel rechtse kringen geloof soms verdacht gemaakt wordt: ze geloven zo makkelijk, maar Gods kinderen rekenen zich er niet zo makkelijk bij. Vaak wordt dit uitgelegd als dat er nog geen plaats gemaakt is voor Jezus. Een mens is nog niet voldoende verbrijzeld door de wet. Men spring over de wet heen naar de beloften van het evangelie. Mijn vraag is eigenlijk: is altijd geloven een kenmerk dat een mens niet wedergeboren is? Wat de aanvechtingen in het leven ook zijn, en wat de atheïstische gedachten ook zijn, aan het eind is er toch steeds weer het geloof (vertrouwen) in Christus, ondanks jezelf. Is het “altijd geloven” een teken dat men er nog geen deel aan heeft, nog niet bekeerd is? En als dit niet het geval is, hoe is dit in de prediking geslopen?
Antwoord
De vragen die je me voorlegt zijn enerzijds complex. Alles hangt ook met alles samen. Verkiezing, wedergeboorte, geloof en zekerheid ze zijn allemaal op een bepaalde manier aan elkaar verbonden. Probleem is dat alle christenen dit beamen en tegelijk zijn er zoveel verschillen in volgorde en beleving van de verschillende onderdelen dat er een wereld van verschil blijkt te bestaan tussen kerken en christenen onderling.
Eigenlijk komt je vraag neer op het ene punt: Wat is nu eigenlijk geloven? Is geloof nu een daad van de mens of is geloven nu gave van God. Dat is het cruciale in het probleem dat je me in je vraag voorlegt. Laten we beide kanten eens naast elkaar bezien:
a. Als geloven puur en alleen daad van de mens is. Ja, dan kan de gelovige zich bij tijd en wijle terecht afvragen of zijn/haar geloof wel echt is. Dan bekruipt je regelmatig de angst dat je je vergist. En moet je je wel telkens afvragen of je wel echt wedergeboren bent. En om nog een stap, verder te gaan: Als die geloofsdaad van de mens het bewijs is van de Gods verkiezing dan komt ook dát op losse schroeven te staan, want als dat geloof niet echt of niet recht of niet genoeg is dan kan al dat andere ook niet waar of werkelijk of zeker zijn.
b. Als geloven puur en alleen daad van God is. Dan is van bovenstaande twijfel en onzekerheid geen sprake en dan ligt alles vast in de beslissing die God heeft genomen om jou het geloof te geven. Dan komt er echter een nieuw probleem om de hoek kijken namelijk: Hoe weet ik dat? Wanneer was dat dan? En als ik dan géén geloof van God heb ontvangen, ja dan kan ik daar toch niets aan doen. God moet het mij geven en als Hij dat niet doet dan is dat bijzonder treurig maar zal ik het zonder geloof moeten doen.
Ik chargeer natuurlijk een beetje door de dingen zo scherp tegenover elkaar te zetten zoals hierboven. Maar dat zijn de zaken zoals ze liggen als je strak en consequent en logisch redeneert. Je voelt wel als we de dingen zoals hierboven tegenover elkaar zetten dan doen we de Bijbel geen recht.
De vraag is dus hoe dan wel? Is geloven nu een daad van God of van de mens. Ik zou willen zeggen dat is het allebei. Geloven is 100 procent Gods werk, tegelijk is het 100 procent daad van de mens. Die twee dingen moet je naast elkaar laten staan. Enerzijds is het waar dat God het geloof geeft. Tegelijk is het evenzeer waar dat het de mens is die gelooft. Je zou het kunnen vergelijken met een cadeau dat gegeven wordt. Dat is daad van de gever, maar als de ontvanger het niet aanpakt dan komt de gave niet tot stand. Dat brengt Calvijn tot de uitspraak: dat het geloof de hand is waarmee wij de beloften van het evangelie, die ons uit genade gegeven zijn aanpakt. Als de blinde van Jericho, niet was opgestaan en luid roepend tot Jezus was gegaan dan was hij nooit ziende geworden. Geloven is dus naast ontvangen ook gewoon doen! Liever gezegd: gehoorzamen.
De dingen die je in je vraag naar voren brengt komen veelal voort uit logisch redeneren. De Bijbel echter en God laten zich niet (menselijk) logisch beredeneren. In de Bijbel blijven dingen die voor ons verstand en gevoel niet samen kunnen gaan gewoon naast elkaar staan. (Ik weet niet in hoeverre je dat kunt begrijpen maar we zeggen dan: Dat we in de Bijbel het complementaire denken vinden en in onze moderne tijd het logisch analytische denken). God is in de Bijbel een verterend Vuur, maar Hij is ook Liefde. En Hij is dat allebei evenveel en tegelijkertijd. Zoals de Heere ook tegelijk en in gelijke mate rechtvaardig en barmhartig is. Nou zo is het met geloven ook: 100 procent daad van de mens en tegelijk 100 procent gave van God. God geeft Zijn beloften en Zijn geboden en Hij vraagt van de mens vertrouwen en gehoorzaamheid.
Om het bovenstaande te illustreren wil ik je het onderstaande verhaal dat ik eens ergens las niet onthouden. Daarmee kun je aanvoelen wat nu echt geloof is:
Hoog boven de Niagara-waterval was een koord gespannen. Een koorddanser liep op dat koord heen en weer terwijl aan de kant mensen vol bewondering stonden te kijken. Bij de toeschouwers aangekomen vroeg de koorddanser: Geloven jullie dat ik dit kunststuk ook kan met een kruiwagen? Ja hoor zeiden de toeschouwers, dat geloven we wel. En aldus gebeurde. Weer heelhuids aangekomen bij de toekijkende groep mensen vroeg de koorddanser: Geloven jullie dat ik dit ook kan terwijl er iemand in deze kruiwagen zit? Ja hoor, zo klonk het, dat geloven we wel... Nou zei de man, ga dan maar zitten!!!???? Dat is geloven! (Lees ook zondag 7 van de Catechismus er eens bij).
Natuurlijk kan ik in het korte bestek van dit antwoord niet alles zeggen, maar ik hoop dat je door deze uitleg wat verder kunt komen in je denken over geloof en geloven.
Met vriendelijke groet,
Ds. J. J. van Holten, Leerdam
Dit artikel is beantwoord door
Ds. J.J. van Holten
- Geboortedatum:22-12-1956
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:IJsselstein
- Status:Inactief
