Verschillen Oud Gereformeerde Gemeenten en Gereformeerde Gemeenten in Nederland

Wat zijn concreet de verschillen tussen de Oud Gereformeerde Gemeenten (OGG) en Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN)?

In het rijk geschakeerde kerkelijk en godsdienstig leven van ons land heeft ook de gereformeerde gezindte haar duidelijke plaats. Binnen die gezindte tellen we heel wat onderscheiden kerkgenootschappen die allen op een of andere manier de naam gereformeerd dragen. Men staat in al die kerken voor een bijbelse confessionele prediking. Dat schept een band. De kerken van gereformeerd signatuur weten zich allen gebonden aan de drie formuleren van enigheid, onze gereformeerde confessie. Toch laat zich de vraag stellen of men binnen die kerken de belijdenis wel op dezelfde wijze leest en verstaat. De wegen gaan op dit punt uiteen. Er zijn verschillen. Om eigen kerkgenootschap sterker te rechtvaardigen en te profileren worden de verschillen genoemd en soms uitvergroot. Brak de tijd eens aan dat men zou proberen elkaar te vinden in de eenheid van de belijdenis.  Laat er dan enig verschil van interpretatie bestaan. Laten we elkaar daarin wat vrijheid gunnen. Gaat het meestentijds bij verschillende kerkgenootschappen niet om bepaalde nuanceverschillen? De eenheid van de kerken ligt uiteindelijk vast in haar Hoofd, de Heere Jezus Christus. Straks op de nieuwe aarde zal het één kudde zijn rondom de troon van de ene Christus.

Het bestaan van de verschillende kerken is historisch gegroeid. We kunnen die geschiedenis niet terug draaien, noch uitpoetsen. Het is buitengewoon boeiend om die geschiedenis na te gaan. Zo leer je de huidige verschillen en problemen tussen de verschillende kerken kennen en wat relativeren en beter verstaan.

Maar nu concreet ingegaan op je vraag. In dit jaar wordt aandacht besteed aan het honderdjarig bestaan van de Gereformeerde Gemeenten. Dit kerkgenootschap is ontstaan in 1907 onder de bezielende en krachtige leiding van ds. G. H. Kersten (1882-1948) door de vereniging van de Ledeboeriaanse gemeentes en de overgebleven kruisgezinde gemeentes. Deze vereniging vond plaats op een gezamenlijke synode op 9 en 10 oktober te Rotterdam. Vanuit dit kerkgenootschap zijn in 1953 de Gereformeerde Gemeenten in Nederland ontstaan. De directe aanleiding waren de gerezen problemen ten aanzien van dr. C. Steenblok. Hij was predikant van de Gereformeerde Gemeente te Gouda en docent aan de Theologische school te Rotterdam. Hij werd door de generale synode ontheven van zijn docentschap, niet vanwege onrechtzinnigheden, maar om de eenzijdigheid in zijn onderwijs. Er ontstond een scheur en degenen die uittraden vormden samen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland.

Zo ver ik het kan bekijken kent men in beide kerkgenootschap dezelfde leer. Maar bij de Gereformeerde Gemeenten in Nederland worden op bepaalde zaken sterkere accenten gelegd. Het gaat om zaken betreffende het thema verbond, beloften en aanbieding van het evangelie. Binnen de Gereformeerde Gemeenten gaat men uit van de overtuiging dat de beloften van het genadeverbond er zijn voor de uitverkorenen, maar dat de aanbieding van het evangelie komt tot allen die onder de prediking verkeren. Er zijn verbondsbeloften en algemene beloften.

Volgens dr. C. Steenblok is er geen sprake van een algemeen, welmenend, onvoorwaardelijk aanbod van Gods genade voor alle hoorders onder de prediking. Gods beloften zijn voor de uitverkorenen. Het evangelie komt tot ontdekte zondaren. Deze lijn wordt gevolgd binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. 

Hoe zit het nu met de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland? Bij de bovengenoemde vereniging in 1907 gingen onder leiding van ds. L. Boone (1860-935) te St. Philipsland onderscheiden gemeentes niet mee. Hij wilde blijven bij de gewoonten van ds. L. G. C. Ledeboer (1808-1863). Hij kon zich niet verenigen met het feit dat de predikanten van de kruisgezinden niet als ambtsgewaad de steek en de kuitbroek zouden dragen en in de kruisgemeenten de psalmen van Datheen niet werden gezongen. Zijn bezwaren berustten niet zozeer op Bijbelse, maar op gevoelsgronden.

In 1948 kwam men tot een vereniging van Oud Gereformeerde Gemeenten. Je begrijpt wel dat binnen de Oud Gereformeerde Gemeenten de bezwaren van ds. L. Boone niet meer leven. Wel tref je binnen die gemeentes het heimwee van ds.L. G. C. Ledeboer naar het herstel van de Hervormde kerk aan. Daarom is de kerkelijke structuur en organisatie niet zo heel sterk. De meeste gemeentes zijn vacant omdat er weinig predikanten zijn. De opleiding voor predikanten is heel eenvoudig en wordt gedaan door dienstdoende predikanten. Men leest in de diensten graag de oudvaders. Er heerst in het algemeen een bepaalde gemoedelijkheid.

Het is niet mogelijk het theologisch eigene van dit kerkgenootschap precies te benoemen. Men is sterk gegroepeerd rondom bepaalde predikanten. De prediking is in het algemeen te typeren als het preken van de weg die de Heere met zondaren gaat en is sterk subjectivistisch gekleurd. Theologisch leunt men tegen de Gereformeerde Gemeenten aan. Maar daar is wel iets meer van te zeggen. Ik denk aan de rechtvaardiging. Binnen de Gereformeerde Gemeenten onderscheidt men de rechtvaardiging van eeuwigheid, de dadelijke en de lijdelijke  rechtvaardiging. Een zondaar wordt dadelijk gerechtvaardigd in de wedergeboorte, als God met een mens begint. Bij de wedergeboorte in engere zin wordt het geloofsvermogen geschonken. Hieruit volgen de verdere oefeningen van het geestelijk leven. Later volgt de bewuste rechtvaardiging door het geloof voor de vierschaar der consciëntie. Doch dat maakt niet elke gelovige mee. Men volgt daarin Alexander Comrie, predikant te Woubrugge (1706-1774). Er ligt zowel in de prediking van de Gereformeerde Gemeenten als van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland een nadruk op de wedergeboorte in engere zin.
 
Binnen de Oud Gereformeerde Gemeenten treft men deze gedachtegangen ook aan. Wedergeboorte is hoofdzaak, zegt men dan, en rechtvaardiging wordt noodzaak. Toch tref je ook wel binnen deze kerken aan het spreken alleen over de rechtvaardiging door het geloof. Maar naar mijn gevoelen minder dan voorheen.

Het is niet zo eenvoudig om concreet de gevraagde verschillen op een rij te zetten. Laat ik het proberen. De Gereformeerde Gemeenten in Nederland kent een strakke kerkelijke structuur en organisatie. Het kerkelijk besef binnen de Oud Gereformeerde Gemeenten is veel losser. Men denkt binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland heel sterk dogmatisch, de Oud Gereformeerde Gemeenten is veel gemoedelijker. De Gereformeerde Gemeenten in Nederland gaat in haar leer heel sterk uit van de uitverkiezing. De beloften komen alleen de uitverkorenen toe. De Oud Gereformeerde Gemeenten heeft meer een gunnend karakter en legt enigszins een wat sterker accent op de aanbieding van het heil. Een punt binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland is ook dat de algemene genade buiten de verdienste van Christus omgaat. De Oud Gereformeerde Gemeenten denkt daar genuanceerder over. Het is heel moeilijk om van het theologisch eigene van de Oud Gereformeerde Gemeenten te spreken. Dat ligt bij de Gereformeerde Gemeenten in Nederland heel duidelijk.

Met het aanduiden van deze verschillen hoop ik niemand gekwetst te hebben of onrecht te hebben aangedaan. Ik denk enigszins de vraag te hebben beantwoord. Een veel voornamere vraag is of je van Gods kerk een levend lidmaat bent. Wie is Christus voor je? En wat het kerkelijk leven betreft moeten we ons steeds afvragen of we goed gereformeerd zijn in de klassieke zin van het woord.

Ds. M. Pronk

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M. Pronk

• Geboortedatum:
  10-03-1940
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  KralingseVeer
• Status:
  Inactief

71 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven