Alleen toekomstige uitleg Openbaring onwaarschijnlijk

Via iemand van de Bijbelstudie werd ik getipt over de website van Wim Grandia. Met name de 40 studies over het boek Openbaring, waarin hij zeer gedetailleerd ingaat op alles wat er staat te gebeuren in de eindtijd volgens dit Bijbelboek. Na enkele afleveringen sta ik al te klapperen met mijn oren, bij wijze van spreken. Zo wordt ons altijd verteld dat God op een dag terugkomt en de opstanding er dan is en het oordeel. Maar hij legt uit dat er eerst een opname van de gemeente komt, dan zeven jaar verdrukking, dan het oordeel en dan het duizendjarig vrederijk (ongeveer, heb nog lang niet alles gezien).

Wat vindt u van deze studie? Is dit iets wat we als waarheid mogen aannemen of is het een eigen interpretatie van het boek Openbaring? Een aantal jongeren van de Bijbelkring zijn helemaal into Wim Grandia en overtuigen, of proberen dat, die informatie vurig aan te nemen als kloppend. Want bijna niemand weet wat er echt gaat gebeuren, maar deze studie van hem verklaart dus alles. Hoe ziet u dat?

Beste vraagsteller,

Het boek Openbaring is het moeilijkste Bijbelboek van het Nieuwe Testament. Het is van groot belang om het juiste uitgangspunt te kiezen hoe dit boek te lezen. Wim Grandia gaat in de tweede aflevering hier kort op in. Hij noemt vier benaderingen: preteristisch (vervulling in de eerste eeuw), historisch (beschrijving van 2000 jaar geschiedenis), idealistisch (beeldspraak, symbolische opvatting) en futuristisch (beschrijving van toekomstige gebeurtenissen). Hij kiest zonder veel toelichting al snel voor de vierde benadering, waarbij vanaf Openbaring 4:1 alles toekomstig opgevat wordt. Daarbij worden veel beschreven zaken letterlijk opgevat.

Er zijn echter meer benaderingen dan hij aangeeft. In de kerkgeschiedenis -en zeker in de gereformeerde en reformatorische stromingen- is een heilshistorische uitleg gangbaar. Daarbij doelt Johannes concreet op gebeurtenissen in zijn eigen tijd, maar tevens op soortgelijke gebeurtenissen in een veel latere tijd. Op die manier is het mogelijk recht te doen aan de schematische indeling van het boek en aan het feit dat er steeds weer een recapitulatie van de geschiedenis lijkt te zijn: de geschiedenis wordt steeds weer met nieuwe beelden beschreven (veel zeventallen). Dat maakt een louter toekomstige uitleg niet waarschijnlijk.

Laat ik als voorbeeld Openbaring 12 nemen, over de vrouw en de draak. De vrouw baart een zoon en deze wordt weggerukt naar God en Zijn troon. Betreft dit de komst van Jezus naar de aarde en Zijn hemelvaart, zoals beschreven in de evangeliën? Dan is dit een gebeurtenis uit het verleden. Wie futuristisch interpreteert, zal deze gebeurtenis in de toekomst moeten plaatsen. De heilshistorische benadering gaat uit van een gebeurtenis in het verleden die ook een voorafschaduwing is van de toekomst (de vrouw, de gemeente, die zich schuil moeten houden in de woestijn).

De leer van opname in de gemeente is in hoofdzaak pas in de 19e eeuw opgekomen. Deze wordt ook vaak verbonden met Openbaring 4:1, maar naar mijn mening gaat het daar alleen over Johannes en niet over de opname van de gemeente. En 1 Thessalonicenzen 4:17 hoeft niet te wijzen op een opname van de gemeente waarbij veel mensen op aarde achterblijven.

De genoemde zeven jaar kunnen letterlijk genomen worden, maar er zijn ook veel aanwijzingen dat het getal zeven in het boek Openbaring vaak symbolisch gebruikt wordt.

Over het duizendjarig rijk zijn veel opvattingen, die gedeeltelijk losstaan van de algehele visies op Openbaring. Zij die een min of meer letterlijke uitleg voorstaan, baseren dat meestal op allerlei oudtestamentische profetieën (zoals Jesaja 65 en Zacharia 14).

Wie de bezinning op de verschillende uitlegmethoden overslaat, kan moeilijk de video’s van Wim Grandia inhoudelijk beoordelen. Hij presenteert op een boeiende manier en hij maakt veel waardevolle opmerkingen. Mijn advies is om eerst eens een boek te lezen waarin de voor- en nadelen van de verschillende benaderingen besproken worden. Als voorbeeld noem ik de verklaring van Openbaring in de serie Studiebijbel Nieuwe Testament (in boekvorm en digitaal). Die bevat een excurs met de titel “Verschillende visies op Openbaring”.

De houding van de mensen in Berea, om de Schriften zorgvuldig te onderzoeken of de gebrachte boodschap klopt, blijft van belang (Handelingen 17:11).

Met name het slot van de vraag (“maar deze studie van hem verklaart dus alles”) lijkt mij onjuist. Allerlei Bijbelstudies kunnen ons op weg helpen, maar pas wanneer de profetieën in vervulling gaan, zal duidelijk worden hoe ze precies bedoeld zijn. Vooraf blijft veel onduidelijk, maar de profetische boeken roepen vooral op tot waakzaamheid en om de hoofdboodschap ter harte te nemen.

Prof. dr. M. J. Paul