Zenuwpees

Ik ben 22 jaar en ik ben iedere dag zenuwachtig om te gaan werken. Ik ben van kleins af aan al een zenuwpees. Als ik op schoolreis moest, naar kinderfeestjes... enz. En nu ook als ik stage loop en op m’n werk. Ik weet dat het niet aan mijn werkomgeving ligt, maar echt aan mezelf.

Ik werk inmiddels ook alweer een poosje op m’n huidige werkadres en het wordt niet minder. Ik ben vooral bang om fouten te maken en ik ben bang dat ik het werk niet goed doe of dat ik te weinig doe. Wat kan ik hier het beste tegen doen? Wordt het minder als je ouder wordt? Ligt het aan de leeftijd? Wil de Heere mij iets duidelijk maken? Misschien zijn er meer mensen die zich hierin herkennen.

Uit je vraag wordt in ieder geval duidelijk dat het probleem niet door bepaalde omstandigheden wordt veroorzaakt, maar verbonden is met je persoonlijkheid. Je hebt er immers al lang last van. En het heeft niet te maken met specifieke situaties, maar allerlei situaties waarin een bepaalde prestatie wordt gevraagd roepen spanning op. Verder is duidelijk dat het vooral gaat om de angst om fouten te maken. Maar op basis van de inhoud van deze vraag, blijft er nog veel onduidelijk. Ik noem een paar dingen: 

Gaat het vooral om angst om te falen, of ligt het accent meer op controle houden? Welk gedrag laat je concreet zien als de genoemde spanning zich aandient? Ben je in staat om dit met je leidinggevende, collega’s, vrienden of familie te bespreken, of houd je dit voor jezelf? Ik noem zomaar een paar punten, die meer duidelijkheid kunnen geven over wat er precies aan de hand is en wat dit met je doet. Het uitzoeken daarvan is iets voor een gesprek met een deskundige, bijvoorbeeld een psycholoog. Ik kan niet bepalen of dat nodig is. Ik krijg de indruk dat het probleem wel een serieuze belasting  geeft. Het kan nooit kwaad om eens een verkennend gesprek te hebben met iemand die samen met jou kan beoordelen of professionele hulp nodig is. Op zich is dat al lastig voor iemand met dit soort klachten. Want dit betekent dat je controle moet loslaten en weer een onbekend avontuur tegemoet gaat. Laat het een geruststelling zijn dat zo iemand echt het beste met je voor heeft en dat jij degene bent die beslist wat je doet met adviezen. 

Niet om het probleem te bagatelliseren, maar aan dit gedrag zijn ook vaak sterke eigenschappen verbonden.  Vaak gaat het om mensen die de dingen serieus nemen, precies zijn, overzicht houden en goed nadenken voor ze aan iets beginnen. Als het anders gaat dan verwacht, hebben ze vaak al een plan B.   

Terug naar wat je lastig vindt. De kern van het omgaan met dit soort angsten is om die onder ogen te zien en door ervaring te leren om die te relativeren. De angst moet onder controle en de angst moet jou niet beheersen. Daar tegenover staat dat als je de bronnen van de angst vermijdt, die steeds meer controle over je krijgen en je leven steeds beperkter wordt. Daar zijn wel bepaalde adviezen aan te verbinden, maar dat is maatwerk, waar begeleiding bij nodig is. Anders leidt het alleen maar tot teleurstellingen en dat maakt het probleem groter. 

Overigens zijn er wel algemene tips te geven, die het mentale welzijn bevorderen en daarmee ook de weerbaarheid tegen angstklachten versterken. Denk aan goed bewegen, slapen, buiten actief zijn en dingen doen die je een positief gevoel geven. Naarmate je meer last hebt van het probleem, doe je er goed aan meer van deze dingen te doen. Doet de angst zich voor, probeer dan je ademhaling rustig en je spieren ontspannen te houden. En als de situatie het toelaat, zoek dan een rustige plek op en probeer even afstand te nemen. Tenslotte kun je proberen om rustig na te denken over hoe erg het nu eigenlijk is wat je angst in boezemt. Vaak is de angst niet rationeel. Door daar rustig over na te denken, kun je de angst relativeren. Als je daarbij je angst ook met een ander bespreekt, zal dat des te meer helpen. In het algemeen helpt praten met een ander als je angstig bent. Dat kan ook over allerlei andere onderwerpen, waardoor je afleiding krijgt. Mocht dit allemaal onvoldoende zijn, aarzel dan niet om eens met een deskundige te praten. 

Tenslotte je vraag of de Heere je hiermee iets wil zeggen. Dat is een mooie vraag, maar daar kan ik voor jou geen antwoord op geven. Je zou daar met een ouderling of predikant over kunnen spreken. In het algemeen kan ik je wel wijzen op de bekende tekst: “Mijn genade is u genoeg, want mijn kracht wordt in zwakheid volbracht” (2 Kor. 12: 9). Spurgeon zegt daarover:

“Onze zwakheid moet worden gewaardeerd, omdat zij ruimte maakt voor goddelijke kracht. Wij zouden nooit de macht van de genade hebben gekend, als wij niet de zwakheid van onze natuur hadden gevoeld. Geprezen zij de Heere voor de doorn in het vlees, en de engel van Satan, wanneer zij ons uitdrijven naar de sterkte van God. Dit is een kostbaar woord van de eigen lippen van onze Heere. (...) De Algenoegzame is genoeg voor mijn grootste behoefte. Hij, die genoegzaam is voor aarde en hemel, is zeer zeker in staat het geval van een arme worm, gelijk ik ben, onder de ogen te zien. Laten wij dan terugvallen op onze God en zijn genade. Als Hij ons verdriet niet wegneemt, zal Hij ons in staat stellen het te dragen.” 

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven