Geen vrije partnerkeuze in Oude Testament

Ds. H. Peet / 11 reacties

10-10-2018, 14:47

Vraag

Het lezen van het Oude Testament roept bij mij veel vragen op. Ik begrijp dat er in een andere tijd en cultuur voor andere oplossingen werd gekozen. Wel zou ik een verklaring willen om de kern van de situaties/problemen te begrijpen. Zo ook de rol van vrouwen roept bij mij veel vragen op. Zo was het belangrijk dat een vrouw trouwde met een man binnen dezelfde stam om problemen met erfenis te voorkomen. Maar waarom werden vrouwen uitgehuwelijkt aan een man? Waarom had de vrouw binnen de stam geen vrije partnerkeuze?

ADVERTORIAL

Geeft u Egyptische christenen een Pasen om nooit te vergeten?

In Egypte is het steeds lastiger om rond te komen. Voedselprijzen rijzen de pan uit. U kunt het verschil maken door een voedselpakket voor een gezin van Egyptische christenen te kopen, die wij uitdelen ter plaatse. Heel praktisch willen we hiermee handen en voeten geven aan de opdracht van God om de armen te voeden. 

Doet u mee?

Geeft u Egyptische christenen een Pasen om nooit te vergeten?

Antwoord

Beste vraagsteller, 
 
Terecht wijs je erop dat we bij het lezen in het Oude Testament het leven in een andere tijd/cultuur in rekening moeten brengen en dat we in het licht daarvan gebruiken/leefregels moeten duiden. Vergelijking van de leefregels van het oude Israël met die van omliggende volken maakt wel duidelijk dat er significante verschillen zijn. Dan blijkt dat dingen in Israël beduidend anders liggen dan de volken rondom haar.

Om in te gaan op de kwestie van de partnerkeus: de man had daarin evenmin veel vrijheid. Een huwelijk was doorgaans een zaak die tussen twee families werd geregeld en het stel zelf had daarin weinig inbreng. In enkele gevallen komt het voor dat een man zelf zijn partner kiest (Jacob, Gen. 28: 1-5; Simson, Richt. 14: 1 en 2). In het geval van Jacob is daar dan toch ook nog inbreng van zijn vader. Die dringt er bij Jacob op aan om toch vooral geen vrouw te nemen uit Kanaän. Bij Simson is er weinig goeds uit voortgekomen en heeft de keus die hijzelf maakt veel te maken met eigenzinnigheid.

Van vrouwen die zelf hun partner kiezen is bij mijn weten nooit sprake. Dat hangt uiteraard samen met het feit dat de samenleving destijds patriarchaal was ingericht. Hierbij zal ook een economisch motief een rol gespeeld hebben. De familie die een dochter uithuwelijkte, verloor daarmee ook een werkkracht. Wat een financiële schadepost betekende. Dit werd door de schoonfamilie gecompenseerd middels het betalen van een bruidsschat. Zo bleef de economische schade beperkt.

Of vrouwen in die tijd hierom nu extra te beklagen zijn? Zouden juist ouders niet bij uitstek kunnen beoordelen wat een goede man is voor hun dochter? En zou het ook niet zo zijn dat ouders niet beoordelen kunnen wat een goede vrouw is voor hun zoon? Laten we maar heel nuchter zijn. Vandaag is iedereen vrij om zijn of haar partner te kiezen. Toch zijn er nog nooit zoveel echtscheidingen geweest als in onze tijd. Wat meer inbreng van ouders bij de partnerkeus zou wellicht geen kwaad kunnen. Randvoorwaarde is uiteraard dan wel dat ouders wel echt het beste voor hun kind moeten zoeken en niet hun eigen dromen moeten proberen te verwezenlijken via hun kinderen. Iemand bracht het verschil tussen toen en nu kernachtig onder woorden: vroeger hield men van degene met wie men trouwde, vandaag trouwt men met degene van wie men houdt. Hoe je hier verder ook over denkt: de praktijk bewijst tot op heden niet dat onze manier van doen op dit terrein beter is dan in het oude Israël. Overigens is het ook niet slechter. Uiteindelijk blijft de vraag altijd maar weer hoe geestelijk we ermee omgaan!

Ds. H. Peet

Ds. H. Peet

Ds. H. Peet

  • Geboortedatum:
    15-01-1964
  • Kerkelijke gezindte:
    Christelijk Gereformeerd
  • Woon/standplaats:
    Sliedrecht (Eben-Haëzer)
  • Status:
    Actief

Tags in dit artikel:

positie van vrouw
11 reacties
coby6
10-10-2018 / 16:19
Ik wou dat het nog steeds zo was. Had me een hoop ellende bespaard. Je kunt beter je ouders een partner voor je laten uitzoeken.
Johangroen
11-10-2018 / 06:55
Echte verliefdheid is geen keuze en oprecht van iemand houden, dat komt uit een diep gevoel van binnen ouders kunnen die keuze nooit en te nimmer voor een kind maken, daar komt altijd het eigen ik van ouders bij, men kan zwaar verliefd worden op de verkeerde dan zul je een zware keuze voor jezelf moeten maken en alleen blijven, met de hoop weer oprecht verliefd te worden, en trouw niet zo snel, zorg eerst dat je je partner heel goed kent, ook in onze gezindte is trouwen een soort mode, een koophuis, auto en kinderen want mijn vrienden hebben dat ook en trouwt men maar snel is een veel gehoord iets. Ga zelf voor je levenspartner zoek biddend. Je ouders kunnen dit niet voor jou!!!!!
Sammie2016
13-10-2018 / 09:21
Wat we moeten bedenken is dat het in Bijbelse tijden heel anders was. Iedereen hield zich gehoorzaam aan Gods wetten. En als je dan onder aanbidders van de ware God Jahweh een partner zocht had je niet alleen een gelijkgestemd iemand maar ook de goedkeuring van de Almachtige.

In veel landen is het nu de gewoonte dat de ouders een partner voor hun kind kiezen. In die culturen vindt men dat ouders de wijsheid en ervaring hebben om zo’n belangrijke keuze te maken.
Gearrangeerde huwelijken blijken vaak gelukkige huwelijken te zijn, net als in Bijbelse tijden.
Het voorbeeld van Abraham, die zijn dienaar eropuit stuurde om een vrouw voor Isaäk te zoeken, is leerzaam voor ouders die voor een vergelijkbare taak staan. Geld en status waren niet belangrijk voor Abraham. In plaats daarvan deed hij veel moeite om een vrouw voor Isaäk te vinden onder aanbidders van Jahweh.

Tijden zijn veranderd.
De vraag is "wie doet nog Gods wet?".
Johangroen
13-10-2018 / 09:34
Beste sammie je redenering of gearrangeerde huwelijken is niet juist, de meeste zijn niet gelukkig, ook daar is veel verborgen leed omdat mannen hun vrouw niet waarderen en er geen echte liefde bestaat, liefde kun je niet dwingen, en of je nu een partner van de kerk of van buiten de kerk verliefd op word maakt niks uit als ze beiden niet wedergeboren zijn. Men denkt zo hoog van zichzelf als kerkmens en naam christen. Bij de joden lag dit heel anders als Gods uitverkoren volk, de Messias moest daar uit geboren worden dat is iets heel anders dan bij ons heidenen. Hoe moeten niet wedergeboren ouders een partner voor hun kind kiezen?
Jesaja40
13-10-2018 / 16:33
Wie niet opgegroeid is in de Joodse traditie komt er achter dat dit helemaal geen vraagstuk is. Jongen en meisje ontmoeten elkaar en het klikt tussen beide. Dan pas gaat er een traject in werking die uitloopt op het huwelijk.

De ouders van de bruidegom hebben heel veel te regelen voor de aanstaande bruid. Voordat de bruid het jawoord geeft is ook de nalatenschap geregeld, dat wil zeggen: op haar jawoord mag zij volledig delen in dat voorrecht.

Als het zover is staat de bruidegom bij de deur van de woning en hij klopt aan. Hij vraagt aan zijn bruid: ik sta hier aan de deur en ik klop bij je aan. Wil je mij binnenlaten en een maaltijd met mij houden? Als het antwoord van de bruid positief is betreed de bruidegom de woning van de bruid en volgt er een maaltijd. Hieruit blijkt dat de bruid twee maal toestemming moet geven. Niets uithuwelijken of zo iets maar een vrijwillige keuze tussen man en vrouw.

Wat is het geheim van het huwelijk en waar zou dat nog meer een kleine afschaduwing van kunnen zijn? U leest ook van de Messias dat Hij aan de deur staat en klopt. Ook daar lezen wij dat Hij maaltijd met ons zal houden. Wat is de erfenis die Hij ons daarbij aanbiedt? Is dat niet een eeuwig samenzijn met alle vreugde. Doen wij voor Hem open als Hij bij ons aanklopt?

Dan de vraag over de vererving binnen de stam. Stel dat er een dochter als nabestaande overblijft en zij de enigste erfgenaam is. Dan geldt de regel: het huwelijk binnen de stam opdat de erfenis niet overgaat op een andere stam. Slechts dan is er een gericht huwelijk en is het jawoord van de vrouw beperkt geworden. Die situaties zijn sporadisch en ook daarin heeft de Thora in voorzien.

Dat leert ons dat lang niet ieder huwelijk gearrangeerd wordt. Wel zijn er vaste ceremoniën, die een zeer diepe geestelijke betekenis hebben. Kijken wij naar Mirjam (Maria) dan zien wij dat haar nicht Elisheva komt uit de stam van Levi. Zijzelf is een nazaat van David, uit de stam van Juda.

Ook in Israël waren er echtscheidingen, daarover is een en ander geregeld in de Thora. En dat alleen vanwege de hardheid van de harten. Hier in het westen vinden heel veel huwelijken plaats. Daar kan men niet eens spreken van een bepaalde stam of volk. Allen zijn vreemdelingen van elkaar. Zo was het in Israël niet, iedereen behoorde tot de mispoche (een uitgebreide familie). In de Thora waren er regels aangaande ongeoorloofde huwelijken tussen directe familieleden. Voor de rest was alles heel erg vrij met een enkele restrictie die zelden voorkwam.

Nee, zo ingewikkeld zat het ook niet in elkaar. Waar kwamen de jongelui elkaar tegen? Als zij meeliepen bij de opgangsfeesten drie keer per jaar. Zo leerde een jongen en meisje elkaar kennen. En als dan de vonk oversloeg en zij wat in elkaar zagen was het huiswerk voor het huwelijk in handen van de ouders. En ook daarin kom de vader van het meisje een gelofte om t.z.t. met een jongen gewoon verbreken en de gelofte nietig verklaren.

De vraag ging over het uithuwelijken en daarom wil ik alleen maar een beknopt antwoord geven. Er zit zoveel meer in.
Sammie2016
15-10-2018 / 07:44
Johangroen, ik denk dat je gelijk hebt.
Tijden zijn verslechterd en uithuwelijken in de goede zin van het woord is wellicht schaars geworden, misschien gaat het meer in de richting van 'gedwongen' huwelijken en is desastreus meestal voor vrouwen/meisjes.

Ik ken een Surinaams-Hindoestaans stel waar het wel goed bij ging, ze zijn nog steeds bij elkaar.
kip
15-10-2018 / 22:43
met Lea heb ik altijd medelijden....
je zal maar gebruikt worden door je vader ,omdat je de oudste bent................
en jacob denken dat t rachel was.......................
t was natuurlijk donker......wat n vernedering voor de vrouw
Arjan
17-10-2018 / 10:56
Bij zowel vrije partnerkeuze als uithuwelijking komen misstanden voor. Wanneer we het oude testament lezen komen we bij bijna alle huwelijken ontrouw, ontucht en liefdeloosheid tegen. Vreemdgaan is eerder regel dan uitzondering. We moeten dan ook de huwelijken uit het oude testament niet romantiseren. Het feit dat stellen getrouwd bleven betekent niet dat er minder misstanden waren. Ieder huwelijk bestaat uit twee zondige mensen.
coby6
17-10-2018 / 23:00
Toch kunnen ouders wel zien of iemand niet goed voor je is. Mooi antwoord van Jesaja40. Dat idee kreeg ik ook altijd al uit de Bijbel.
Maar ja, al krijg je een partner van God zoals Isaac, dan was het nog geen Hollywood sprookje. Moeder die zoon opzet om vader te bedriegen. Gezellig. Paulus had het nog het best bekeken.
CrA
18-10-2018 / 12:01
Jesaja40 merkt terecht op, dat er sprake is van een vrijwillige keuze tussen man en vrouw. Die toestemming van beide partijen is een basisvoorwaarde voor de geldigheid van een huwelijk. Rebekka gaf toestemming voor het huwelijk met Izak (Gen.24:58). Toen Jakob er achter kwam dat hij bedrogen was in de afspraak over een huwelijk met Rachel, zie je dan ook dat het huwelijk eigenlijk niet geldig was omdat de onderhandelingen weer opengebroken werden. En na opnieuw onderhandeld te hebben, stemt Jakob in met de voorwaarde(Gen.29:28). De toestemming van Lea en Rachel, die staan niet uitdrukkelijk vermeld, maar een huwelijk met Jakob zal niet tegen hun zin zijn geweest. Ook Lea hield van Jakob. Ze hunkerde naar zijn liefde. Het was liefde, die verlangde naar liefde.

Nog voordat de wet op de Sinai werd gegeven, handelde men al op basis van principes als rechtvaardigheid en liefde.
Jesaja40
18-10-2018 / 18:07
Ter aanvulling op de reactie van Coby6:

Er is een aanleiding tot een huwelijk van Yitschak met Rivka (Rebekka).

Avraham aanvaardt de opdracht om zijn enigste zoon Yitschak te offeren op de berg Moria (de positie van de Tempelberg). Yitschak is geen klein kind zoals vele zondagsschoolplaatjes doen voorspiegelen. Yitschak is dan 37 jaar als hij geheel vrijwillig als offer op het altaar gaat liggen. U kent de intentie van de Eeuwige waarom Die dat aan Avraham opdraagt. Na deze gebeurtenis wordt de belofte aan Avraham herhaald dat hij tot een groot volk zal worden. Hoe zal dat zijn?

Na dit feit volgt er een intermezzo dat er bij de naaste familie van Avraham kinderen zijn geboren. Avraham, je bent wel een vreemdeling in dit land, maar je bent niet zonder familie. Alle namen worden genoemd.

Kort daarna sterft Sara en Avraham wil haar op een waardige plek begraven. De meest geschikte plek is de spelonk van Machpela. Na het loven en bieden wordt aan Heth de hoofdprijs betaald. Daar wordt Sara begraven en volgt er een rouwperiode. Er is dan ook tijd om na te denken over hoe het verder moet. Avraham heeft een vrij grote onderneming. De inhaligheid van Heth, die eigenlijk Avraham heeft afgezet bij de aankoop van de spelonk van Machpela, blijft prikken. Nee, geen rancune, maar eerder: met de bevolking van dit land moet je geen zaken doen.

Avraham hertrouwd en krijgt bij Ketura kinderen. Avraham neemt hen niet op in zijn leefgemeenschap. Als de kinderen uit het tweede huwelijk volwassen zijn geworden geeft Avraham een som geld en sommeert hen om zelfstandig en buiten zijn leefgemeenschap een bestaan op te bouwen. Het lijkt wreed in onze ogen om kinderen te weg te sturen uit onze leefgemeenschap. U moet Avraham daarop niet veroordelen, want u weet niet wat er allemaal heeft afgespeeld. De spottende Ismaël is het topje van de ijsberg. In die tijd was er gewoon een ordinaire machtsstrijd aan de gang tussen diverse stammen. Wij zien die onderlinge strijd uitvergroot bij alle volkeren ter wereld.

De wens van Avraham om een vrouw voor Yitschak te zoeken wordt gedaan in de naaste familie. Ook dat heeft te maken met het delen van de toekomstige erfenis. Velen denken aan een erfenis aan materiële zaken, maar er is ook geestelijke erfenis, namelijk de lijn van de Messias. Ook dit zag Avraham en gunde die meer aan zijn naaste verwanten, dan zijn naaste buren de nakomelingen van Heth.

Eliëzer, de belangrijkste dienaar van Avraham krijgt deze opdracht. U kent het verloop én de uitkomst. Het ultieme doel wordt bereikt: het huwelijk tussen Yitschak en Rivka. Na bijna 20 jaar huwelijk nog steeds geen kinderen. Wat een teleurstelling voor Yitschak en Rivka. Maar wat lezen wij? Yitschak bad tot de Eeuwige in het bijzijn van Rivka. De Eeuwige hoorde naar dit gebed en opende haar baarmoeder.

Na enkele weken zwangerschap voelt Rivka dat het mis is en zij legt dat voor aan de Eeuwige in haar gebed. Rivka krijgt antwoord van Hem: je bent zwanger van twee volken en de oudste zal de jongste dienen. Weet u wat hier opvalt? Geen gezamenlijk gebed. Wel heeft Rivka dit kenbaar gemaakt aan Yitschak. Hij, Yitschak was dus vóórdat de kinderen geboren waren, op de hoogte van het erfrecht. Het hoefde ook niet verkocht te worden voor een schotel linzenmoes. Hier, in de lijn van de geslachten ging het ook om de geestelijke erfenis, dat wil zeggen het in stand houden van de G’ds dienst van het voorgeslacht. Jaacov zag dit en Esav was daar totaal ongevoelig voor.

Zowel Jaacov en Esav hebben hun grootvader Avraham gekend. Het materiële bezit van Avraham ging pas na zijn dood over naar Yitschak en dat was zeer veel. Bij zijn leven al heeft Avraham zeker zijn beide kleinzonen gesproken. Niet het verhaal van de ontelbare sterren, maar ook de geestelijke belofte die de Eeuwige aan hem had gegeven. Avraham is al oud en weet dat die geestelijke zegen over zal gaan naar zijn zoon Yitschak. Als Avraham sterft gaat de geestelijke beloftelijn over op de volgende generatie Yitschak die dan 75 jaar is.

En het huwelijk van Jaacov met Rachel en Lea liep ook op een wonderlijke wijze. Oom Laban neemt het niet zo nauw en doet maar wat. Ach Jaacov maak je huwelijksweek maar gewoon af. Ook daar zien wij dat de communicatie niet zo eenvoudig is. De bruidsschat die Jaacov betaald is zeer hoog: 14 jaarlonen. Welke schoonvader zou dat eisen tegenwoordig? Zou oom Laban toch een kille berekenbaar zijn geweest? Hij weet dat Yitschak al een oude man is geworden en hij heeft ook vernomen dat de materiële en geestelijke erfenis overgaat op Jaacov. Stel dat Yitschak overlijd, dan komt alles naar Jaacov toe dan zal oom Laban daar ook nog een graantje van meepikken.

Zo is het nog steeds in het Midden-Oosten en in onze Westerse cultuur zal dat niet minder zijn. Wie steelt van Israël kan de last niet dragen. De veestapel bij oom Laban is door het 10 keer om te ruilen zeer groot geworden. Dat werkt dumpprijzen in de hand. En toets het maar aan de woorden in Genesis 31:1-2. De massa was zeer groot geworden. Dat is te vertalen een voedsel- en een waterprobleem. Lange afstanden moeten worden afgelegd om grazige weiden te vinden.

Terug in de tijd

Ik las laatst in het nieuws dat het DNA van de mens voor 96 procent overeenkomt met dat van een chimpansee. Wilt u a.u.b. hier commentaar op geven? Want dit onderwerp wordt nu vaker naar voren gehaald...
Geen reacties
10-10-2005
Ben niet getrouwd, maar heb wel verkering. Heb een stug maagdenvlies waardoor tampons etc. niet mogelijk zijn. Het is ook niet mogelijk om één vinger helemaal binnen te krijgen. Probeer je dat wel dan...
1 reactie
10-10-2009
Geachte ds. Paul. U stelt in een antwoord dat de Ger. Gem. de enige ware voortzetting is van de reformatie en de nadere reformatie. Dat is nogal een uitspraak. U geeft ook aan dat in ons kerkverband e...
5 reacties
10-10-2009
website-ontwikkeling door webdevelopment by Accendis
design website door design website by Mooimerk
hosting website door hosting website by STH Automatisering