Vraag
Aan ds. C. Harinck. Zondag hoorde ik tijdens de leesdienst uit uw catechismus preken, over het negende gebod, waarin u onder andere sprak over de oorlog. U zegt dat mensen in de oorlog die onderduikers in huis hadden en daarop bevraagd werden, niet mochten liegen en de onderduikers dus verraden moesten. Klopt dat? U kon toch ook zeggen dat men gewoon moest zwijgen? Mijn kinderen begrepen hier niks van. Hun opa was een held in de oorlog. Mag men een ander aan ongelovigen verraden vanwege het negende gebod?
Antwoord
Beste vraagsteller,
Ik keek al een beetje vreemd op toen ik uw vraag las. Ik zou in de Catechismusverklaring over het negende gebod zeggen: Je moet altijd de waarheid spreken. Je had dus in de laatste oorlog op de vraag of er onderduikers in je huis zijn, gewoon met waarheid moeten antwoorden en Ja moeten zeggen. En daarmee dus deze Joodse onderduikers aan de Duitsers hebben moeten verraden. Ik kon mij niet voorstellen dat ik zo iets geschreven had. Ik heb dus mijn catechismusverklaring er bij gepakt. En wat blijkt: ik zeg dit helemaal niet.
Ik snijd het probleem van de noodleugen wel aan. Dat hoort bij de behandeling van het negende gebod. Ik zeg hoe Augustinus en andere theologen daarover denken en komt tot de conclusie dat de meeste, reformatorische theologen aanraden te zwijgen en zulke vragen van een bezetter niet te beantwoorden. Dus geen nee en geen ja te antwoorden. Dat is toch wel heel wat anders dan wat u mij in de mond legt. Zo kan het soms gaan met doorvertellen. Nu was dit gelukkig na te lezen, maar wat gebeurt er soms met beschuldigingen die niet meer verifieerbaar zijn...
Nu is het probleem van de noodleugen niet zo eenvoudig. Je zult er voor gesteld worden. God gebiedt altijd de waarheid te spreken. Daarom is de algemene raad toch niet het slechtst om dan te zwijgen. Dat is beter dan liegen en ook beter dan je naaste aan de vijand te verraden . Jonge mensen zullen er direct voor kiezen om dan een noodleugen te gebruiken. En ik kan mij voorstellen dat ze daar geen kwaad in zien. Oppervlakkig bezien doe je toch gewoon wat Rachab de hoer deed en leid je de vijand om de tuin en zet hem op een verkeerd spoor. Maar wanneer we God vrezen en eerbied hebben voor Zijn gebod om nooit te liegen, wordt de kwestie toch ingewikkelder. Dit heb ik aan gegeven in mijn verklaring van het negende gebod.
Ik hoop dat het misverstand opgelost is, ook voor je jongens.
Ds. C. Harinck
Lees ook:
Dit artikel is beantwoord door
Ds. C. Harinck
- Geboortedatum:09-04-1933
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerde Gemeenten
- Woon/standplaats:Kapelle
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Emeritus
Bekijk ook:
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Ze zaten ook echt in een luik onder de tafel. Maar de Duitsers dachten dat ze in de maling werden genomen, openden alle kasten en kamers maar vonden niemand.
De Heere zegent de waarheid!
https://visie.eo.nl/2004/07/we-liegen-om-de-acht-minuten/
Het verhaal dat je aanhaalt is van Corrie ten Boom. Degene die de onderduikers aanwijst als zittend onder de tafel is niet een oude vrouw, maar een kind (ik ben even vergeten in welke relatie het kind tot Corrie ten Boom stond...).
Ik kwam thuis, vertelde toch maar dat ik gejokt had. Mn moeder zei dat ze zo blij was dat ik dat vertelde, dat liegen nog erger was dan wat ik gedaan had. En toen ik een dikke knuffel kreeg was ik ervan overtuigd dat die mevrouw gelijk had, de waarheid maakt je vrij!
Zo ook een verhaal wat me erg bezig hield: een vriend van haar was na de oorlog psychisch een wrak. Hij had bij de Grebbeberg gevochten, heeft kameraden en veel familie verloren. Hij kwam soms een weekend bij haar, sliep in de andere slaapkamer. Midden in een nacht werd ze wakker en voelde dat ze naar zijn slaapkamer moest, dat er iets was. Ze kwam net op tijd, hij wilde uit t raam springen. Ze vertelde dat ze door de Heere werd wakker gemaakt.
Nog een verhaal: de winter na de oorlog begaf de kachel het. Ze had geen geld om een nieuwe kachel te kopen. Ze ging op haar knieën voor haar stoel en bad of de Heere haar wilde horen. Dezelfde avond lag er een envelop in de brievenbus waar voldoende geld voor een kachel zat. Ze bad niet alleen, ze dankte de Heere ook. Zo'n 20 jaar geleden is ze overleden, ze vonden haar voor haar stoel, al biddend/dankend mocht ze haar Koning groot maken.
Ze was iemand die heel dicht bij de Heere leefde en niet kon en niet wilde liegen. Ze had zo'n groot vertrouwen, om jaloers op te zijn. En ook haar leven is niet over rozen gegaan. Maar Gods kinderen wordt geen kalme reis beloofd, wél een behouden Thuiskomst!
Zelf denk ik trouwens dat ik in zo'n situatie wel zou liegen... Ik ga toch geen onschuldige mensen aan een stel barbaren uitleveren...? Dat zou Jezus toch niet van me vragen? Het zou me in wezen tot een soort mede-moordenaar maken. Dan ben je toch veel verder van huis? Ik denk dat de Heer in zo'n geval wil dat we mensen helpen leven i.p.v. hen naar het slachthuis te helpen.
Je naast lief hebben als jezelf en God boven alles.
En de suggesties die in sommige berichten wordt gegeven zijn prima.
Een christen wil toch niet de dood van een medemens op zijn geweten hebben en waarom heeft iemand dan een vluchteling onderdak gegeven? Om hem/haar toch bij de vijand weg te houden!
Voor mij zijn deze mensen helden.
Waarom mag je geen vals getuigenis spreken tegen je naaste? Omdat je hem daarmee schaadt.
Maar in dit geval schaad je 2 naasten als je de waarheid spreekt: de onderduiker, maar ook de "vijand", omdat je hem helpt kwaad te doen.
