Betrouwbaarheid manuscripten bij bijbelvertaling

Wanneer ik de HSV raadpleeg op de website, komt het een enkele keer voor dat vermeld wordt: “Deze woorden komen niet in alle Griekse manuscripten voor.” Hoe moet ik dat interpreteren? Hoe groot is dan de betrouwbaarheid van deze verzen? Komt het dan juist in de oude manuscripten wel voor en de nieuwere niet?

Beste vraagsteller,

Hartelijk bedankt voor je vraag. Zoals je misschien weet, bestaan er verschillen tussen de verschillende handschriften waarop de bijbelvertalingen gebaseerd zijn. Die verschillen zijn meestal heel klein, maar in een enkel geval vrij fors. Dit betreft vrijwel alleen de tekst van het Nieuwe Testament. De Herziene Statenvertaling is een herziening van de Statenvertaling en hanteert als brontekst de Textus Receptus, een teksttraditie die vooral sinds de Reformatie in gebruik is en teruggaat op een tekst die al eeuwenlang in de kerkelijke traditie bewaard is.

Ook de Statenvertalers hielden al rekening met de verschillende bronteksten. In de kanttekeningen bij de Statenvertaling geven ze soms niet alleen andere vertaalmogelijkheden aan, maar ook soms keuzemogelijkheden binnen dezelfde Griekse brontekst. Sinds de 19e eeuw zijn heel veel oude bronnen ontdekt en ontsloten, waaronder ook oude handschriften met daarin delen van het Nieuwe Testament. Het mooie is dat hoe oud of hoe jong die teksten ook zijn ze vaak heel goed overeenstemmen met de Griekse tekst die we tot vandaag de dag hanteren als de gezaghebbende brontekst van het Nieuwe Testament. Wanneer er verschillen zijn, dan zijn die meestal heel klein en zitten die op het niveau van zinsvolgorde en toevoeging of weglating van kleine stopwoordjes.

In een aantal gevallen betreft het veel grotere verschillen. Sommige woorden ontbreken of zelfs hele zinnen ontbreken in andere Griekse bronteksten. Een tekst als 1 Johannes 5:7 ontbreekt bijvoorbeeld in sommige oude handschriften. Op de website hebben we 38 gevallen in het Nieuwe Testament voorzien van deze noot: Deze woorden komen niet in alle Griekse manuscripten voor. Het bestuur van de stichting HSV wil daarmee laten zien dat het kennisgenomen heeft van belangrijke afwijkingen van de Textus Receptus -de grondtekst die gebruikt is voor het Nieuwe Testament- en bijbellezers wil helpen die vanuit een andere bijbelleestraditie komen dan de Statenvertaling. Je mag deze aantekening dan ook gewoon lezen als een constatering. De betrouwbaarheid van deze teksten staat buiten kijf. Alleen wordt aangegeven dat sommige woorden niet in alle Griekse handschriften voorkomen. Het enige waar wij de lezer van bewust willen maken is dat er verschillende teksttradities zijn en bovendien binnen de teksttradities zie je ook soms opvallende verschillen en dan maakt het zelfs niet uit of een handschrift ouder of nieuwer is. 

Met vriendelijke groet,
Ds. L. B. C. Boot

Dit artikel is beantwoord door

drs. L. B. C. Boot

• Geboortedatum:
  21-10-1969
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

60 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven