CryptoBaptisten (2)

Aan dr. C. A. van der Sluijs. Als ik met mijn vraag over het Cryptobaptisme de indruk heb gewekt dat ik van dit soort zaken smul, is mijn vraag waarschijnlijk te luchtig geformuleerd geweest, waar de knipoog aan het einde mogelijk ook zijn aandeel in heeft gehad. Mijn excuses daarvoor. Ik wilde niet uitgebreid schrijven waarom ik mijn vraag stelde. Omdat dit ook weer veel negatieve reactie op zou kunnen roepen bij andere gebruikers van Refoweb. Met als resultaat dat er nu wel een reactie, maar eigenlijk geen antwoord op de vraag gekomen is. Ik snap geen bal van m'n eigen leven, ik hoop dat God het nog snapt. Maar ik vind het ook moeilijk hoe het er aan toe gaat in de kerk, waarin ik vanaf mijn geboorte een plekje mag hebben. Ik probeer ‘mijn kerk’ te begrijpen. Daar is mijn vraag vandaan gekomen. Bij ons komt de boodschap van de genade tot de uitverkorenen. Tot Gods volk. Voor hen is ook het Avondmaal bedoelt. Tot versterking van de echte, zeg maar. Je moet in ieder geval toch wel in staat zijn om te controleren of jij echt arm en ellendig bent. Ik snap niet dat er nog mensen zijn die op zo'n manier Avondmaal durven te vieren. Want eigenlijk moet je eerst voor eigen rechter spelen. Dat kan en mag toch nooit?! Ik durf en kan het tot op heden in ieder geval niet. Daar komt nog bij dat het aan je uiterlijk toch ook wel echt te zien zal zijn. Ik vraag me af: is dit ook niet een soort van Cryptobaptisme? En is dit eigenlijk ook niet waar het bij de Sofisten en de Dopersen om ging? Misschien is het niet goed dat ik zoek naar hoe en waar ik mijn kerkverband moet plaatsen. Maar als ik het in de bredere context kan zien lijkt het makkelijker om op mijn plaats te blijven. Ik durf namelijk ook niet weg. Al voel ik me soms nog zo eenzaam.

Beste vriend(in),

Ik begrijp je nu helemaal. En wel zo helemaal dat ik ook je eenzaamheid helemaal begrijp. Sofisten destijds en vandaag vermengen menselijke wijsheid met het Woord van God. Dit komt tot uitdrukking in systematisering en schematisering van het Woord van God in de prediking. Dopers is datgene wat de Geest de plaats laat innemen van het Woord in de prediking en in het leven van alledag. En crypto-baptisten laten het verbond van de genade pas werkelijkheid worden na bekering en geloof. Daarmee zijn ze in de praktijk feitelijk baptisten geworden.

Ter verduidelijking van een en ander citeer ik het volgende uit mijn boek “Marginaal of gereformeerd” p. 53 e.v.: Luther en Calvijn hielden in de 16de eeuw Woord en Geest ten nauwste op elkaar betrokken. Er zou van de Geest geen sprake zijn zonder het Woord en het Woord zou niet ter sprake komen zonder de Geest. Bijna was hier sprake van een vereenzelviging. Al wilde Calvijn in deze wat meer onderscheiden dan Luther. Deze vooral was vuurbang voor een beroep op het ‘innerlijke licht’ van de Wederdopers. Vandaar dat het ‘sola Scriptura’ (alleen door de Schrift) zeer bewust niet werd aangevuld met een ‘solo Spiritu’ (alleen door de Geest). Laat staan dat de Reformatie het ‘solo Spiritu’  ooit verabsoluteerd zou hebben ten opzichte van het ‘sola Scriptura’. Daarmee zette de Reformatie de lijn van de Vroege Kerk voort. Voortaan zou alleen de Schrift de dienst weer uitmaken van en in de Kerk. De theologie van kerkvaders en reformatoren is als Kerk van de Hervorming uiteraard oriëntatiepunt en ijkpunt.

In de lijn van Augustinus en van de Reformatie zal de prediking daarom voor geen tweeërlei uitleg vatbaar zijn. De toonzetting van en in de genade zal dan bepalend zijn voor het bijbelse gehalte en de belijdende gestalte van de prediking. Luther betoogt dan ook dat de menselijke wil, die Christus niet aanneemt, schuldig staat. En dat God dit kwaad niet bij ieder wegneemt en het de mens tóch toerekent, dat kan en mag men niet onderzoeken, want God woont in een ontoegankelijk licht. De bekendmaking van het heilgeheim van de drie-enige God is de prediker toevertrouwd, gestructureerd met de oproep tot bekering en geloof. Daarmee is hij een uitdeler van de verborgenheden van God en een medearbeider van God. Eigenlijk is Woordbediening genadedaad voor en aan mensen. Als ‘Dordt’ belijdt dat dit Evangelie niet door de Geest, noch door engelen, maar door mensen gepredikt wordt, dan gaat het niet om aanmatiging maar om machtiging. Daarbij is het geloof als gave van God uit het gehoor. Dit ‘horen’ brengt de menselijke verantwoordelijkheid in één Geestesadem met zich mee waarin de mens antwoordt op het Woord van God. Deze verantwoordelijkheid wordt daarbij Woordelijk op de mens gelegd. Deze zal op Gods woord van bevrijding reageren in toewijding of mijding. De formulering en accentuering van de menselijke verantwoordelijkheid in enigerlei kwalificaties van de mens is daarbij bezijden de waarheid en dus uit den boze! Niet verzwegen mag worden dat er ook een donkere kant is aan en van de bediening der verzoening omdat de Schrift ons duidelijk maakt dat het hardnekkige verzet tegen het Evangelie een openbaring is van de oordelen van God. En die oordelen zijn ondoorgrondelijk en onnaspeurlijk (Dordt). Onder de bediening der verzoening blijft het recht overeind staan dat de verstokte zondaar de hel al in zijn hart draagt én dat hij daar kennelijk om vraagt. Prediking van Jezus Christus en Die gekruisigd als de laatste waarheid over onze rechtvaardige verlorenheid en nochtans genadige verkorenheid in de kruisgestalte van Gods barmhartigheid maakt daarom het wezen uit van de bediening der verzoening. Daarin komt het ene Woord van God tot de gehele gemeente en dit Woord zal onderscheiden en tenslotte onderscheid maken waar geen onderscheid is. Daarom mag de genoegdoening van en door Christus niet worden beperkt tot hen die ‘verstaan waar het om gaat’. Integendeel, naar een woord van Luther komt God met Zijn heilswoord tot allen en als zodanig noemt hij Hem de ‘Deus predicatus’ (de God die predikt). Wie Hem gelooft, zal leven, wie Hem niet gelooft, zal eeuwig sterven. Het evangelie van de rechtvaardiging van de goddeloze wordt door het bad der wedergeboorte en vernieuwing van de Heilige Geest als zodanig aangenomen of als zodanig verworpen. De onderscheiding vindt plaats bij God vandaan en wordt definitief op de oordeelsdag als Hij de tarwe van het onkruid voor eeuwig gaat scheiden.

Wanneer wij daarom als ‘reformatorischen’ niet chronisch ‘genade-behoeftig’ worden gemaakt en gehouden onder de prediking van de rechtvaardiging van de goddeloze, zijn we radicaal van de Reformatie verwijderd. Onder invloed van het Rationalisme in de 17de eeuw komt de zogenaamde classificatie-methode in gebruik, min of meer inherent aan de Nadere Reformatie met zijn nadruk op de heiliging van het leven. De verstandelijke dogmatische doordenking wordt als een raster over het Woord en over de gemeente gelegd en de prediker gaat de gemeente eerst onderverdelen in bekeerden en onbekeerden, met alle nuanceringen en gradaties daarbinnen, voordat hij het Evangelie verkondigt aan de onderscheiden categorieën.  De prediking van de rechtvaardiging van de goddeloze verandert nu gaandeweg in de (in wezen roomse) rechtvaardiging van de vrome. De Geest wordt min of meer losgemaakt van het Woord. Een verzelfstandigde ‘wedergeboorte-theologie’ in een voorspelbare prediking gaat de leer van de rechtvaardiging alleen uit genade en alleen door het geloof overheersen. Verstandelijke redeneringen houden het evangelie in een beklemmende en remmende houdgreep. Met op de achtergrond een fatalistische verkiezingsidee als verstandelijk aftreksel van de Dordtse verkiezingsleer. Want deze functioneert niet als een rem maar als een klem op de verkondiging van Gods beloften. Niet God staat dan centraal maar de mens. Het hyper-calvinisme is geboren waarbij de op zijn wijze onderscheidende prediker zich hinderlijk opstelt tussen God en Zijn gemeente. De verbondsgemeente wordt daarbij gereduceerd tot een auditorium of gezelschap van kerkelijk meelevende mensen waaruit de eigenlijke gemeente onderscheiden moet worden. Maar daarbij kennen de Dordtse Leerregels geen enkele ‘bewegingsvrijheid’ om zichzelf tot het goede te “schikken”. Reformatorische prediking zal daartoe geen enkele ruimte bieden. Door deze ‘werkheiligheid’ gaat het kruisevangelie van de Reformatie. Daarbij komt dat dit structureel chronisch onderscheiden van beneden af de neiging in zich heeft tot een eindeloze kerkelijke scheiding of afscheiding.

Geliefde broeder/zuster, ik zou maar niet weg gaan, tenzij God je roept. Want de geestelijke malaise betreft de gehele kerk in ons land. Maar als niemand je begrijpt, moet je weten dat God je nood verstaat.

Met hartelijke groet,
Ds. C. A. van der Sluijs

Dit artikel is beantwoord door

Dr. C. A. van der Sluijs

• Geboortedatum:
  14-09-1942
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Inactief

174 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven