Vraag
In veel kerken (ook in mijn kerk) pakken veel mensen een rol drop/mentos/peperpunt om die de rij door te laten gaan (nadat de psalm voor de preek gezongen is en soms ook tijdens preek). Ik vroeg me eigenlijk af waar dit vandaan komt? Is dit eigenlijk wel goed? Want eigenlijk heeft dit niets met de kerkdienst te maken.
Antwoord
“Wie zoet is...”
Het is niet te achterhalen, waar dit (vooral protestants-Nederlandse) gebruik vandaan komt. Het enige wat bij mij boven komt, is de idee dat een “snoepje tijdens de preek” in de meest letterlijke zin een zoethoudertje is. De preek is het langste moment tijdens de eredienst dat de toehoorder geen directe inbreng heeft, behoudens dat van hem/haar een actieve luisterhouding mag worden verwacht.
Nu las ik onlangs, dat wetenschappelijk is aangetoond, dat kauwen op iets met een afwijkende (anders dan favoriete) smaak in je mond (zoals kauwgom) een stimulerend effect heeft op de hersenactiviteit. Sommige docenten adviseren daarom hun leerlingen om tijdens het leren van een repetitie “kauwgom op smaak” te gebruiken en diezelfde kauwgom (een ander stukje, neem ik aan) tijdens het maken van de repetitie te nuttigen (het zgn. herinneringseffect via smaak en geur).
Maar hebben we dat nodig bij het toehoren van een preek? We kennen allemaal zo onze min of meer afwijkende, maar herkenbare gewoonten tijdens de preek, op onverhoopte momenten van verveling of afdwaling. Je zit toch maar zo’n veertig minuten of langer fysiek stil, iets wat voor vandaag een unicum is. Daarbij worden we ook nog geacht met aandacht (en als het kan: ontzag) te luisteren.
Wie hield zich als kind niet bezig met het tellen van het aantal gele, groene en blauwe ruitjes in het glas-in-lood- venster voor in het koor? Wie zocht zijn gezicht niet op in de spiegeling van de koperen bol onder aan de kroonluchter boven zijn hoofd? Wie telde niet het aantal letters op de grafzerken onder zijn voeten? Hoe kwamen wij onze momenten door, als het ‘even’ niet lukte om actief te luisteren?
Toch is snoepen in de kerk (zeker gezien vanaf de kansel) een merkwaardig fenomeen. Wanneer de preek aanvangt -geen minuut eerder!- begint het in de hele kerk te bewegen, te ritselen en te schuiven. Tasjes gaan open. Rollen pepermunt, stophoest (heel attent tegenover de voorganger!), drop en wat al niet meer gaan van hand tot hand, soms de hele kerkbank door. Op de gaanderij met veel jeugd komt zelfs een heuse snoepzak tevoorschijn, die onder met moeite bedwongen enthousiasme dankbaar wordt verwelkomd... Voor wie niet beter weet, lijkt het of er een opwekking plaatsvindt: eindelijk beweging in de rijen! Maar het wordt geen reidans.
Een voorganger -die niet alleen hét Woord, maar ook zíjn woord en zíjn gehoor serieus neemt- zal wachten tot deze ruis tot een aanvaardbaar niveau is gedaald, voor hij zijn eerste woorden uitspreekt. Want wie de eerste drie minuten zijn gehoor niet ‘meekrijgt’, is ze doorgaans voor de rest van het uur kwijt. En áls het dan stiller wordt na het uitdelen, tja, dan volgt onherroepelijk de fase van bewogen kauwen en malen der kaken.
Trouwens... over aandacht-houden gesproken: voor jonge kinderen (geweldig dat ze er toch altijd maar zijn!) mag een snoepje best een zoethouder zijn. Je zult als moeder of vader maar een aantal koters zo lang stil moeten houden.
Maar is er niet een ándere manier om ze tegelijk stil én aandachtig te houden, zonder hun bloedsuiker voortdurend een suikerstimulans te geven? Wat te denken van vooral jonge ouders die hun kinderen voor de dienst een schrijfblokje met pen geven. Zo kunnen ze stukjes van de preek en de dienst opschrijven. Of een tekening maken, als ze daar te jong voor zijn. Als ik dát zie word ik enthousiast. Laat díe kids maar ritselen! Die zijn er duidelijk écht bij!
Wie zoet is... Het hoeft niet altijd van zoethout te zijn.
Ds. M. F. van Binnendijk
Dit artikel is beantwoord door
Ds. M.F. van Binnendijk
- Geboortedatum:30-11-1963
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Stadskanaal
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Lees ook: het weblog 'Dominee in de bajes'
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Ten 2e, is daadwerkelijk iets notuleren wat je net gehoord hebt, ook best moeilijk, wat inspanning, dus afleiding vergt.
Er is toch niets mis met kinderen van jongsaf aan leren luisteren? Dat moeten ze op school ook. En vroeger duurden de diensten veel langer, ik herinner me wel kerkdiensten die gemakkelijk 2 uur in beslag namen, maar tegenwoordig staat elke gemeente echt binnen 5 kwartier-anderhalf uur weer voor de deur van de kerk. Zo niet nog eerder.
Ik pleit wel voor bescheiden snoepjes, laatst stikte bij ons een kind bijna in een grote toffee. Het was een consternatie. En zoals Lau hierboven zegt, het kan een volwassene ook overkomen.
Dus voor de kleintjes wat tumtummetjes of dummy's en voor de wat ouderen een dropje, pepermuntje of fruitellaatje.
Normaliter neem ik op dat tijdstip ook geen snoepje, dus waaorm in de kerk wel.
Ik vind het grote onzin, het is gewoon een vastgeroeste gewoonte.
Ik neem tijdens een concert ook wel een snoepje (pecto o.i.d.) in mijn mond, evenals tijdens een lange autorit (dan eerder kauwgom, maar dat vind ik in de kerk ongepast)
Voorkomt een droge mond en kriebelkuchjes.
Het had altijd iets knussigs, lekker sabbelend op die heerlijke zoetigheid tegen je moeder aan gevleid luisteren naar de dominee of ouderling. Zonder zo'n vertiertje was het toch wel erg droog. Ik herinner me ook nog dat mijn moeder soms de eerste ronde haar rol had doorgegeven. Daarna was het de beurt van de mensen naast ons, maar soms kwam die er niet. Hevig teleurgesteld moesten we dan soms node dat lekkers ontberen.
Ik zou zeggen ontneem kinderen deze zoete momenten toch niet. Niet alle rare gewoontes hoeven geschrapt te worden.
