Vergeestelijken van Zacharia

Ik heb een vraag over o.a. deze tekst uit Zacharia 14:12-15: "Dan zal de Here uittrekken om tegen die volken te strijden, zoals Hij vroeger streed, ten dage van de krijg; zijn voeten zullen te dien dage staan op de Olijfberg, die voor Jeruzalem ligt aan de oostzijde; dan zal de Olijfberg middendoor splijten, oostwaarts en westwaarts, tot een zeer groot dal, en de ene helft van de berg zal noordwaarts wijken en de andere helft zuidwaarts; en gij zult de vlucht nemen in het dal mijner bergen, want het dal der bergen zal reiken tot Asel; ja, gij zult de vlucht nemen, zoals gij de vlucht genomen hebt voor de aardbeving in de dagen van Uzzia, de koning van Juda. En de Here, mijn God, zal komen, alle heiligen met Hem." Dit is nog niet gebeurd in het Oude Testament. Ik zie -en velen met mij- dat de Heere op de Olijfberg terug komt en de vijanden hier op aarde in de komende duizend jaar zal verslaan. Dit kunnen wij toch niet vergeestelijken? "Ook zal het te dien dage geschieden, dat er levende wateren uit Jeruzalem vlieden zullen, de helft van die naar de oostzee, en de helft van die naar de achterste zee aan; zij zullen des zomers en des winters zijn." Deze tekst kan ook niet op de eeuwigheid slaan want de Bijbel zegt dat er geen zee meer zal zijn. Graag uw mening hierover.

Beste vraagsteller,
 
Ik neem aan dat je niet doelt op de verzen 12–15 maar op de verzen 4 en 5. Daaruit citeer je namelijk. Je vaststelling dat veel van wat hier geschreven staat, nog op zijn vervulling wacht, is naar mijn mening terecht. Om vervolgens de uitleg van dit gedeelte in een chiliastisch kader te plaatsen, lijkt mij volstrekt willekeurig. Het zou te ver voeren om in dit verband de leer van het chiliasme te bespreken. Je vraagt daar ook niet naar. In ieder geval denk ik dat een andere interpretatie van Openb. 20 -waarop de leer van het chiliasme voor een groot deel gebaseerd is- de voorkeur geniet en dat een heel specifieke uitleg van juist dit gedeelte zeker niet het sjabloon mag worden waardoor naar andere gedeelten in de Schrift gekeken gaat worden. Alsof alles in de mal van Openb. 20 geperst moet worden. Je moet een gedeelte allereerst uitleggen binnen zijn eigen context en het boek waarin het een plek heeft. Het chiliasme vervalt dan al gauw tot inlegkunde omdat ze wat Johannes in Openb. 20 wil zeggen overal wil terugvinden. Juist wat in Zach. 14 staat, is daarvan nogal eens het slachtoffer geworden zodat het niet meer in zijn eigenheid gehoord worden. Je zult Oudtestamentische beelden moeten proberen te proeven om de betekenis te verstaan.
 
Mijns inziens mag wat J. Ridderbos in de korte verklaring schrijft over dit gedeelte een verantwoorde aanwijzing zijn voor de manier waarop dit gedeelte het beste kan worden uitgelegd: een beschrijving van de laatste dingen op Oudtestamentische wijze. In de felle strijd van de volken tegen Jeruzalem wordt iets zichtbaar van de vijandschap van de wereld tegen Gods volk de eeuwen door. Dit gedeelte maakt echter duidelijk dat al die vijandschap uiteindelijk machteloos is.
 
De eerste verzen geven dan aan dat Gods volk in de laatste dagen veel te lijden zal hebben onder vijandschap. Men wil niks anders dan dit volk van de kaart vegen. De Heere zal er echter voor zorgen dat dit niet gebeurt. Hij zal Zelf opstaan tot de strijd (vs 4). Juist aan de oostzijde van de stad waar de Olijfberg ligt, zal Hij verschijnen – dus van de kant vanwaar de zon opgaat. Ezechiël zag ooit God verdwijnen in de richting van de berg ten oosten van de stad (Ezechiël 11:23). Vanaf die kant ziet Ezechiël later God ook weer terugkeren (Ez. 43:1) Het is mogelijk dat ook Zacharia hierbij aansluit. In ieder geval daar is een komen van God om Zijn volk te bevrijden. Schiep God bij de uittocht een weg dwars door de zee heen, als het moet kan God het ook doen dwars door een berg heen. In dit geval de Olijfberg. Hij laat de berg splijten om Zijn volk een uitweg te bieden. Gods verschijning is zo indrukwekkend dat niets de verijdeling van Zijn plannen in de weg kan staan. Desnoods maakt Hij zeeën droog en bergen vlak. Iets waarvan we ook meer horen in de Schrift (Jes. 40). Het gaat dan niet zozeer erom -zoals dat blijkens de vervulling van Jes. 40 ook het geval is- dat de berg letterlijk in tweeën splijt, maar dat God het volk mogelijkheden geeft om te ontkomen aan de vijand. Als je hierbij het boek Openb. wilt betrekken ligt het meer voor de hand om te verwijzen naar de vluchtende vrouw in Openb. 12. Tijdens de aardse bedeling is het volk van God vaak een volk van ontheemden, een volk dat nergens thuis is en van hier en daar moet vluchten. Haar bestaan is een aangevochten bestaan. Maar wel een bestaan onder Gods hoede. God kan alles inzetten om Zijn volk te beschermen. Ook een aardbeving behoort dan tot de mogelijkheden.
 
Zo blijft het echter niet: Gods volk blijft niet een volk dat altijd vluchten moet. God komt met Zijn heiligen (engelen) ter verlossing van Zijn volk. De profeet spreekt dan in termen die eigenlijk nauwelijks meer binnen deze bedeling passen. Vers 6 lijkt erop te wijzen dat de afwisseling van de seizoenen is opgehouden, dat het altijd licht zal zijn. Heeft Openb. 22 het er niet over dat er geen nacht meer wezen zal (Openb. 22:5). Het water dat allerlei kanten opgaat, doet denken aan Joël 3:18 en het visioen van de tempelbeek (Ez. 47), terwijl hierin ook een verwijzing kan liggen naar wat we lezen in Zach. 13:1. Gods hernieuwde inwoning bij Zijn volk is een bron van zegen die alle kant opgaat. Iets daarvan zie je al in vervulling gaan bij de uitstorting van de Pinkstergeest terwijl de volkomen vervulling wacht tot de wederkomst.

Het lijkt me niet ver gezocht om een link te leggen met de rivier van het levende water dat aan de troon van God ontspringt en waarvan een heilrijke en zegenrijke werking uitgaat. Dat er in het boek Openbaring wordt gezegd dat er geen zee meer zal zijn, doet hier niet ter zake. Hier wordt met andere beelden hetzelfde duidelijk gemaakt. Het gaat erom dat de beeldtaal goed wordt geproefd... Met vergeestelijken heeft dit niks te maken. Wat verbeelden we ons trouwens wel niet? Alsof de Bijbeltekst in zichzelf niet geestelijk genoeg is dat we hem nog wat geestelijker moeten maken. Juist hierdoor spreekt de Geest! Wel moet je proberen te achterhalen wat de beelden willen zeggen. Die beelden moeten vertaald worden naar de taal van vandaag. Dan neem je de beeldtaal als beeldtaal serieus en ook wat de Geest daarin te zeggen wil hebben.
 
Tenslotte nog één opmerking: je zou de profetie van Zach. 14 kunnen vergelijken met een aantal beelden die als het ware in elkaar overlopen waardoor de indruk gewekt wordt dat dingen die wat betreft de vervulling soms in tijd best ver uiteen kunnen liggen, toch heel kort op elkaar zullen gebeuren. De strijd van de vijanden tegen Gods volk, de grote toekomst, de overvloed van Pinksteren: het wordt hier allemaal in één beeld/tafereel samengevat terwijl het bij de vervulling veel verder uiteen ligt. Het is een verschijnsel dat je in de profetie vaak aantreft. Zo wordt in Jesaja 11 eerst gesproken over het onaanzienlijke begin van de Messias terwijl er later over Hem dingen gezegd worden die pas bij Zijn komen in heerlijkheid tot vervulling komen. Ook daar schuiven de beelden als het ware in één. Er is als het ware sprake van een tekening zonder perspectief, alles wordt op hetzelfde niveau getekend terwijl in werkelijkheid het één dichterbij ligt dan het ander. Juist dit verschijnsel maakt het vaak lastig om bepaalde profetieën goed te verklaren. Ook bij de verklaring van Zach. 14 zal dit verschijnsel in rekening gebracht moeten worden.
 
Het is al met al een heel verhaal geworden. Ik hoop dat het je wat mag helpen om dit gedeelte te verstaan. Ik kan je aanraden om de korte verklaring eens na te zien op dit gedeelte of de heldere en aansprekende verklaring van mijn collega ds. J. Westerink (Haggaï en Zacharia, profeten van het Huis van God).

Met een hartelijke groet,
Ds. H. Peet

Dit artikel is beantwoord door

Ds. H. Peet

• Geboortedatum:
  15-01-1964
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Sliedrecht (Eben-Haëzer)
• Status:
  Actief

105 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven