Zus helpen

Mijn zus en ik schelen zo'n vijftien jaar in leeftijd. Zij heeft drie kinderen van 6, 8 en 11. Bij mij is de eerste onderweg. Voordat ik trouwde, paste ik als jonger zusje vaak op -met veel plezier- op haar kinderen. Nu is het geval dat ik, mijn man, mijn ouders en soms andere broers/zussen zien dat er bepaalde dingen niet lekker lopen. Mijn zus is regelmatig depressief, heel erg perfectionistisch, niet consequent en kan haar gezinnetje eigenlijk niet goed aan. Haar man is wat opvoeding betreft niet echt in beeld en zal ook niet echt in beeld komen. Door al die jaren op te passen, kon ik haar wat rust gunnen en haar kinderen mijn liefde en aandacht schenken. De laatste jaren zie ik haar minder door de afstand, maar als ik er kom schrik ik van de situatie. Het huis en de tuin is perfecter dan perfect, maar de kinderen roepen om aandacht die ze niet krijgen. Ik wil haar zo graag helpen. We hebben er weleens over gepraat en ze weet aan te geven wat er mis gaat, maar ze krijgt de knop niet om, ook niet na gesprekken met hulpverleners. Ik vind het moeilijk hiermee om te gaan. Het laatste jaar merk ik aan mezelf dat ik me irriteer aan haar houding tegenover haar kinderen (fout van mij!) en hen in bescherming wil nemen tegenover de felle uitvallen van hun moeder. Mijn zus komt soms hysterisch over en ik zie aan de ogen van de kinderen dat ze bang zijn op zo'n moment. Ik probeer op verschillende manieren te laten zien dat het ook anders kan, maar wil absoluut niet de indruk wekken dat ik het beter weet! Ik ben in haar ogen ook maar een leek wat opvoeding betreft (en dat ben ik ook uiteindelijk, de eerste moet nog komen) en dat laat ze me regelmatig merken met opmerkingen als: als je er eenmaal drie hebt, dan doe je het wel zus-en-zo, e.d. Naar tips van andere moeders luistert ze wel, maar het lukt haar niet. Wat ik zie, is dat ze de schijn op wil houden dat ze het allemaal wel kan en het allemaal goed gaat, maar ondertussen gaat het steeds slechter. Ik vind het jammer voor mijn zus, maar vooral ook voor haar kinderen want die lijden eronder. Hoe kan ik mijn zus helpen, zonder haar eigenwaarde te kwetsen en zonder er al te veel mensen bij te betrekken? Een jonge vrouw van 23 jaar.

Allereerst mijn complimenten voor de manier waarop u de dingen weet waar te nemen en hoe u daarin kennelijk positie kiest. Voor zover je er iets over kunt zeggen op basis van wat u zegt, komt het erg betrokken en tegelijk ook evenwichtig over.

Uw laatste vraag lijkt me heel trefzeker verwoord: hoe kan ik mijn zus helpen zonder haar eigenwaarde te kwetsen? Daar zou inderdaad wel eens een kernpunt kunnen liggen. Meestal hebben mensen zelf heel goed in de gaten dat het allemaal niet zo goed gaat. Ze maken zich zorgen en zijn gespannen. Tegelijk is het voor opvoeders heel bedreigend om dat toe te geven. Je wilt immers zo graag een goede moeder zijn. Erkennen dat dit niet goed lukt, kan als een enorme nederlaag worden ervaren. Daarbij kan ook nog de angst komen dat er verplichte hulp kan komen. Dat kan de krampachtigheid om het goed te doen en het afschermen van wat niet goed gaat, nog verder doen toenemen. Terwijl zo iemand juist gebaat is met advies en hulp. Maar dan moet je wel eerst erkennen dat je dat nodig hebt en daar ligt kennelijk het probleem.

Uit uw vraag krijg ik het gevoel dat er intussen misschien al een zodanig patroon tussen u en uw zus is ontstaan, dat ze misschien al bij voorbaat allergisch reageert op alles wat u inbrengt. Als dat zo is, bent u denk ik niet de eerstaangewezene om uw zus aan te spreken. Zijn er misschien verstandige mensen in haar omgeving, die een wat gemakkelijker ingang bij haar hebben en met wie u uw zorgen over uw zus kunt delen? Mogelijk dat die de ontwikkelingen kunnen volgen en wat kunnen doen ter ontspanning.

Belangrijk daarbij is ook haar man. U verwacht kennelijk niet veel van hem. Maar hij blijft wel vader. Hij zal toch ook aangesproken moeten worden. Zijn passiviteit mag niet als gegeven worden geaccepteerd. Maar krijgt hij wel de ruimte van zijn vrouw? Vraagt zij hem wel een iets? Het zijn allemaal onbeantwoorde vragen die een aandachtspunt kunnen zijn. Maar het zal hoe dan ook uiteindelijk toch van uw zus en haar man zelf moeten komen. Zij moeten onder ogen zien wat er speelt en verantwoordelijkheid moeten nemen.

In het uiterste geval (maar daar lijkt hier geen sprake van) moet je bij signalen van verwaarlozing of mishandeling naar het meldpunt kindermishandeling bij Bureau Jeugdzorg. Die gaan dan onderzoek doen. Maar nogmaals, daar wijst uw verhaal gelukkig niet op. En daarnaast is er nog de school die (verkeerde) ontwikkelingen signaleert en zo nodig aan de bel trekt.

Ik wens u wijsheid om op een evenwichtige manier met uw zus om te blijven gaan. Blijft u zich realiseren dat het inderdaad haar gezin is en dat u het niet over kunt nemen. Belangstelling tonen, zonder als bemoeizuchtig en beoordelend over te komen, kan in zo'n geval een hele opgave zijn. Misschien helpt het als u uw dilemma gewoon eerlijk tegen haar en haar man(!) vertelt. Dat communiceert uw betrokkenheid en zorg en tegelijk uw besef dat u uw grenzen kent en in acht wil nemen. Daar moet je dan wel een moment voor kiezen dat ze open staan voor zo'n gesprek.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven