Middenweg in popmuziek

Mij is altijd verteld dat er geen middenweg is tussen God en de duivel. Toen ik een discussie had met mijn vriend over het luisteren van popmuziek, zei hij dat veel hiervan niet erg was. Het is wel niet tot eer van God, maar ook niet om de mens bij God weg te houden. Vergelijk het met nietszeggende kinderliedjes als bijv. Poesje Mauw. Dit gaat er bij mij niet in. Kan iemand mij hier meer duidelijkheid overgeven?

Dank je voor je vraag. Een hele goede vraag waar veel over te zeggen valt. Zoals je weet is er enorm veel popmuziek, in heel veel soorten. Er is veel popmuziek waar de goddeloosheid vanaf druipt. Maar ook veel waarin het minder zichtbaar is en meer onder de oppervlakte zit. Maar ook muziek waar op het eerste gezicht niet veel op aan te merken lijkt. Te zeggen dat alle popmuziek puur duivels is, zou onjuist zijn. Omgekeerd, om te kijken naar de meer onschuldige lijkende popmuziek en dan te zeggen dat het allemaal wel meevalt op een paar extreme gevallen na, zou ook onjuist zijn. Als je dieper kijkt zijn er veel overeenkomsten. Ik denk dat we moeten kijken naar een paar algemeen geldende zaken in de popmuziek.

Muziek is iets dat op je inwerkt. Denk aan het muziekkorps dat je extra energie geeft bij de avondvierdaagse. Vroeger had je militaire muziekkorpsen die de soldaten moed moesten geven om vooruit te gaan in de strijd. De nazi's maakten in de Tweede Wereldoorlog veelvuldig gebruik van muziek bij hun propaganda. Saul werd kalm als David voor hem speelde. Muziek wordt gebruikt in therapieën. Sommigen beweren zelfs dat muziek een genezende werking kan hebben of andere muziek juist een ziekmakende werking. Muziek wordt ook gebruikt op gevangenen als marteling en het breken van iemands geest. In winkels wordt bepaalde muziek gedraaid om de kooplust te bevorderen. Muziek maakt ons vrolijk of triest, opgewonden of rustig. Muziek voert ons mee zonder dat we precies weten waarom. Weinig mensen zijn ongevoelig voor muziek. Het heeft een sterke uitwerking op beide lichaam en geest. Muziek is nooit neutraal in zijn uitwerking.

Muziek is ook een expressiemiddel en een communicatiemiddel met een zender (de componist of uitvoerende) en een ontvanger (de luisteraar). Het leent zich heel goed om een boodschap met waarden over te dragen en dan vooral gegoten in de vorm van een emotie van vreugde, verdriet, hoop, verwachting, vertwijfeling, boosheid, hunkering etc. De zender wil wat vertellen of uiten. De boodschap zit niet alleen in de woorden maar ook in de muziek. Ook als de woordelijke boodschap maar gedeeltelijk overkomt, komt de gevoelsboodschap die zit in de melodie, het tempo, de intensiteit en nog meer dingen, meestal wel over. Niet alleen de woorden die een zangeres zingt bevat een boodschap, maar ook, en misschien nog wel sterker, de manier waarop ze zingt.

In de popmuziek zit behalve wat de componist of uitvoerende er in legt ook een boodschap die komt uit de popcultuur. Sommige mensen versimpelen het en menen dat de instrumentkeuze bepaalt of iets popmuziek is of niet. Daarmee gaan ze denk ik voorbij aan het hart van de popmuziek. Popmuziek is anders dan veel andere muziek, omdat het een bepaalde levenshouding en levensvisie in zich heeft. De popcultuur is ontstaan in de jaren 50 en heeft onze westerse wereld sterk veranderd. Een belangrijk ingrediënt is bijvoorbeeld rebellie: ik laat mij niemand zeggen wat ik doe of laat. Ik doe wat ik zelf wil. Ik laat mij geen regels opleggen. Dat uit zich op veel manieren, waaronder seksuele vrijheid en hedonisme het meest zichtbaar zijn. Maar dat is nog maar de topje van de ijsberg. Het begon met Jerry Lee Lewis die zijn voeten op de piano zette. Maar het moest telkens verder. We moesten ons 'vrijvechten', in het bijzonder de jeugd. De grenzen werden telkens verder verzet, want wat eerst opruiend was, is een paar jaar later normaal. Als we nu terug kijken naar dingen van vroeger, doen we dat vaak glimlachend en vragen we af ons waar de mensen zich toen druk over maakten. Maar dat is alleen omdat we nu zoveel gewend zijn dat we nergens meer van opkijken. Op de 2009 MTV Video Music Awards deed medepresentator Jack Black 'voor de grap' met de hele zaal een gebed aan de satan voor zijn zegen over de winnaars. De zaal, vol met alle popartiesten van naam, deed vrolijk mee. Twintig miljoen kijkers keken mee. Ik denk niet dat er veel waren die er een probleem in zagen. Het hart van de popcultuur is tegen God gericht.

Popmuziek bevat ook een eigen 'evangelie' omdat het een levensvisie in verkondigt. Een song is vaak een uiting van een emotie die goed aankomt bij de luisteraar die daar gevoelig voor is: verontwaardiging, verdriet, vertwijfeling en wanhoop. Maar er is nooit een antwoord of een oplossing. De emotie zelf is het antwoord. Het antwoord dat wordt gegeven is dat er geen antwoord is. De troost die komt is iets van "geloof in jezelf", "het komt wel goed", "leef nu en denk niet na." Of een "love is all you need", liefde is alles wat je nodig hebt. Dan komt het wel goed in wereld. Dit verkondigt een droomwereld, een illusie.

Deze boodschap van "doe wat je wilt" en "leef nu en "denk niet na" is jarenlang verkondigd en heeft de hele samenleving doortrokken. Popmuziek is niet de enige drager van die boodschap, maar heeft wel altijd een voortrekkersrol gespeeld. Veel popmuzikanten hebben dit bewust gedaan en hebben dat ook keer op keer erkend in interviews. Niet alle popmuzikanten hebben deze intentie bewust; veel van hen willen gewoon mooie muziek maken. Maar ze gaan automatisch mee omdat het in de cultuur en het hart van de popmuziek zit.

Muziek heeft dus een boodschap en een werking. Bij popmuziek is die boodschap al voor een belangrijk deel ingevuld vanuit de popcultuur. De muziekstijl (rock, soul, house, rap etc.) heeft ook een sterke invloed en geeft er een specifieke draai aan. De componist geeft hier een specifieke inhoud aan, door te spelen met het tempo, het ritme, de melodie, de intensiteit en ook de tekst. En dan komt nog de uitvoerende artiest. Die kan de componist volgen of deze kan er zelf weer een draai aan geven. Ook de producent kan het sterk in een bepaalde richting sturen. En dan heb je nog de hele muziekindustrie die met de platenhoes, de videoclip, en nog veel meer dingen er een hele sfeer omheen creëert. Zo heeft popmuziek een enorme lading in zich, waarvan de helft er al in zit nog voordat er een noot gespeeld of een woord gezongen is. Het druipt er vanaf aan alle kanten. Als een band een trash metal-versie van Poesje Mauw speelt, kan je verwachten dat de fans daar op een trash metal-manier op reageren. En dat geldt voor vrijwel elke muziekstijl. De woorden en de melodie van Poesje Mauw spelen dan nauwelijks een rol.

Nu kunnen we er over discussiëren of er popmuziek is waar dit allemaal wel meevalt. Mensen zullen vast zeggen: "wat is er mis met..." en dan komt de naam van één of ander liedje dat relatief onschuldig is. Je kan best nuances aanbrengen, niet alles is hetzelfde. Toch doe ik dat liever niet. Toen ik tot geloof kwam heb ik mijn hele muziekcollectie weggegooid. Van een groot deel wist ik zo wel dat het helemaal verkeerd was. Van een andere deel was het minder duidelijk, maar als ik dan nog even het album of de artiest als geheel bekeek, was het wel duidelijk dat dit niet goed zat. Over een kleine rest heb ik wat meer getwijfeld, is dit nu fout of niet. Toch heb ik besloten dat ook weg te doen. Het hoort bij een wereld en een cultuur die niets te maken wil hebben met God. Die muziek trekt mij die droomwereld in en ik wil daar niet meer in leven. Ik wil nuchter en waakzaam zijn zoals Petrus zegt in 1 Petr 5:8. En zoals Psalm 84:11 zegt: "Want één dag in Uw voorhoven is beter dan duizend elders; ik verkoos liever te staan op de drempel van het huis van mijn God dan lang te wonen in de tenten van de goddeloosheid."

Er is inderdaad geen middenweg tussen God en de duivel. Jezus zegt: "Wie met Mij niet is, die is tegen Mij; wie met Mij niet verzamelt, die drijft uiteen" (Luk. 11:23). Er is maar één keus mogelijk: met Hem of tegen Hem. Ik wil kiezen voor met Hem en daarom kies ik voor muziek die met Hem is. Ik mis de popmuziek niet.

Wegens de ruimte moet ik veel laten liggen maar ik hoop dat een beetje een antwoord is. Misschien roept het wel allemaal verdere vragen op. Dan ben ik graag bereid daar verder op in te gaan.

Een hartelijke groet,
Gerard Slurink

Dit artikel is beantwoord door

G. Slurink

• Geboortedatum:
  12-02-1963
• Kerkelijke gezindte:
  Reformatorisch
• Woon/standplaats:
  Lahti, Finland
• Status:
  Actief

155 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven