Geestelijke dromen

Ik ben belijdend lid van de Oud Gereformeerde Gemeente. Sinds 2008 droom ik iedere nacht. Ook dromen die ik geestelijk verklaar. Ik weet dat we niet alles mogen vergeestelijken, maar aan de andere kant lijkt het soms dat de droom aan me verklaard wordt. Daarover wil ik graag, indien mogelijk, een eerlijk advies ontvangen. Dokters willen mij doorverwijzen naar een psycholoog om erover te praten. Zelf weet ik waar het probleem ligt. Ik ga over de aarde als een onbekeerde reiziger, een buitenstaander. Zoals ik hiervoor vermelde komen er ook geestelijke dromen voor! Hierdoor word ik zo onzeker en bang van mezelf. Aan de ene kant durf ik niet te ontkennen wat er in mijn leven is gebeurd. Door mijn dromen gevoel ik mij alsof ik geestesziek zou zijn! In mijn nabije omgeving heb ik daar namelijk mee te maken gehad. Ik hoop dat de Heere mij bewaart voor zo'n ziekte. Mijn dromen vertel ik tegen mijn echtgenoot, die weet mij ook geen antwoord te geven. Naar mijn eigen predikant durf ik niet. Ik heb gisteren aan mijn echtgenoot gevraagd: Wat moet ik nu doen? Graag wil ik advies wat ik moet doen; als ik ziek in mijn hoofd ben wil ik mij daar zeker aan laten helpen, maar wie is het die mij dat vertelt? Ik heb wel eens uitgeroepen: Ik ben deerlijk van de duivel bezeten; en dat door eigen schuld omdat ik hem toegevallen ben. Voorbeeld: Vorige week droomde ik dat ik op weg was naar de kerk. Mensen wezen mij de weg die ik moest gaan. Ik volgde mijn eigen zin, door andere wegen te kiezen, om uiteindelijk bij de kerk uit te komen. Ik wilde naar de kerk. Ik ging steeds harder lopen, maar kwam steeds bij hetzelfde punt uit en was bang dat ik te laat zou komen. Aan het eind van de volgende dag leek het alsof de droom mij verklaard werd. Dat ik niet de weg wil gaan die de Heere mij wijst, maar mijn eigen weg wil bewandelen. Nog een voorbeeld: Gistermorgen hadden wij een predikatie over, om een erfgenaam van Jezus Christus te mogen zijn. Diezelfde dag droom ik dat mijn eigen vader is overleden (gescheiden ouders en geen enkel contact met vader). Ik was erfgenaam van mijn vader. Er was alleen maar schuld en dat wilde ik niet accepteren. Het beetje dat er nog was, probeerde ik glad te strijken, maar meer wilde ik zeker niet. Toen ik wakker werd smeekte ik of de Heere mijn vader nog eens terug zou willen zenden binnen ons gezin, omdat wij geen enkel contact met hem hebben. Vervolgens werd de droom opnieuw voor me afgedraaid en de betekenis daarvan. Dat ging niet om mijn aardse vader. Zonder uitleg, hoop ik dat u zult begrijpen wat de inhoud van deze droom is. Zelf worstel ik met de vraag: Zijn dit dromen van ontdekking of ben ik werkelijk ziek in mijn hoofd door gebeurtenissen in mijn dromen te gaan vergeestelijken?

Je vraag kan ik maar zeer ten dele beantwoorden. Gesprekken zouden nodig zijn om een duidelijker beeld te krijgen. Me beperkend tot hetgeen je schrijft, maak ik een paar opmerkingen.

Eerst iets over de functie van dromen volgens de huidige inzichten. De vraag,"waarom dromen we", of "wat is de functie van dromen", is gemakkelijk gesteld, maar erg moeilijk te beantwoorden. Wetenschappelijk blijken we daar nog heel weinig over te weten. Ondanks het zeer vele onderzoek dat hiernaar is verricht, weten we nog niet heel veel over de werking van de slaap en van de zgn. REM slaap (Rapid Eye Movement, ofwel snelle beweging van de ogen tijdens bepaalde perioden in onze slaap die gepaard gaan met dromen). Als we al weinig weten van deze twee meer toegankelijke uitingen, dan geldt dat nog veel sterker voor de droom zelf.

Sommige wetenschappers stellen dat dromen geen echte functie hebben. Zij zijn van mening dat dromen een soort nevenverschijnsel zijn van de hersenen tijdens de eerder genoemde REM slaap. Anderen vinden dit te oppervlakkig gedacht. Zij zijn van mening dat bewuste hersenactiviteit als we wakker zijn aan de ene kant en dromen tijdens de slaap aan de andere kant allebei vormen van hersenactiviteit zijn. Met daartussen in iets wat je dagdromen kan noemen: je bent wel wakker, maar je gedachten gaan alle kanten op en je hebt nauwelijks aandacht voor wat er om je heen gebeurt. Bij het maken van een moeilijke som ben je helemaal geconcentreerd, bij de dagdroom is dat al veel minder het geval en bij de droom zijn de verbanden in de hersenwerking heel los en schieten ze alle kanten op.

Juist vanwege dat laatste denken sommigen dat dromen eigenlijk geen betekenis hebben. De beelden en gevoelens ontstaan volgens hen toevallig (als we ze al kunnen onthouden). Anderen zijn echter van mening dat er geen sprake is van toeval. Dromen worden volgens hen sterk beïnvloed door emoties die overdag zijn opgeroepen door bepaalde gebeurtenissen. Hoe sterker de emotie, hoe eerder die herkenbaar is in de droom. Bij gelijkmatige indrukken zijn de emoties ook minder en vaak helemaal niet herkenbaar in de droom. Als je bijna een ongeluk hebt gehad, dan zie je vaak (niet altijd) dat de emotie terugkomt in je droom. Dat kan een tijd duren. Maar vaak vervormt dat tot een minder herkenbaar patroon. Bij ernstige traumatische gebeurtenissen, zie je die in de dromen vaak terugkomen en dat kan soms jaren duren. De intensiteit van een droom geeft de emotionele opwinding weer die er eerder overdag was bij degene die droomt.

Tot zover betekent dit dat een droom niet meer is dan een weergave  van de emoties die overdag een rol spelen. Dat wil nog niet zeggen dat dromen ook een functie hebben. Uitkomsten van onderzoeken onder veel mensen die traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt, laten toch iets zien van de functie van dromen. Neem bijv. iemand die gered is uit een brand. Je kunt in zo'n geval zien dat aanvankelijk veel over de brand wordt gedroomd. Na verloop van tijd kan zo iemand dromen over watergolven die hem meenemen en weer later wordt deze droominhoud verbonden met eerdere pijnlijke of angstaanjagende gebeurtenissen die iemand eerder heeft meegemaakt.

Uiteindelijk worden er steeds meer andere zaken opgenomen in de droom, totdat het een niet goed herkenbaar geheel van indrukken en beelden en emoties is geworden, zoals de meeste dromen. Dit suggereert dat dromen als functie hebben om ingrijpende gebeurtenissen geleidelijk aan een plaats te geven en van hun scherpe kanten te ontdoen.

Hoewel dit allemaal nog lang niet bewezen is, denken veel wetenschappers dat dromen helpen om heftige ervaringen geleidelijk aan te verweven met minder heftige, waardoor de emoties minder worden. Zo helpen ze ons om ons aan te passen aan traumatische en andere ingrijpende gebeurtenissen. Tot zover heel kort iets van de stand van de wetenschap op het gebied van dromen.

Ik besef heel goed dat dit verhaal, hoe bescheiden en voorzichtig ook gebracht, als heel verstandelijk en misschien wel als ongeestelijk bij je overkomt. Toch meen ik dat het goed is om dit goed onder ogen te zien. Hierin komt immers iets terug van Gods scheppingorde! Het kan namelijk helpen om iets weg te nemen van de emotionele druk die op je lijkt te rusten, als je schrijft over de impact van je dromen.

Zoals je schrijft over je dromen, lijkt het alsof er maar twee mogelijkheden bestaan. De droom is:

a. een geestelijke boodschap (van God of de boze?), of b. een teken van geestesziekte.

In het licht van het voorgaande en uit hetgeen je schrijft lijken me beide interpretaties erg onwaarschijnlijk. Je lijkt me beslist niet geestesziek in de zin van bijv. psychotisch. Daarvoor zit je verhaal veel te goed in elkaar. Het komt heel reëel over. Ik hoor er ook geen geestelijke boodschap in. Uiteraard weet ik dat dit wel kan gebeuren en dat er bijbelse voorbeelden van zijn. We moeten daarbij wel goed lezen. In de eerste plaats wijs ik er op dat de Heere niet vaak door dromen sprak. En als Hij dat deed, dan was dat altijd eenduidig en ontstond er niet de verwarring waar jij over schrijft. Hij zorgde ook altijd voor de uitleg, juist ook door er anderen (zoals Jozef of Daniël) voor te gebruiken.

Voorzover ik kan zien, hebben je dromen meer te maken met hoe jij mentaal bent gebouwd in combinatie met indringende (geestelijke) worstelingen of mogelijk ook andere ervaringen die je misschien niet gemakkelijk onder ogen kunt zien. Er zijn nu eenmaal mensen die een zeer intens droomleven hebben. Dat kan heel sterk doorwerken overdag en een grote belasting vormen. Ik proef dat ook uit jouw verhaal.

Kortom, ik neem graag serieus dat je in je beleving gekweld wordt door de doorwerking van je dromen. Dat die een geestelijke inhoud hebben, wil echter nog niet zeggen dat God of de boze daardoor spreekt. Het lijkt er veel meer op dat de geestelijke strijd je overdag (bewust of onbewust) heel sterk bezig houdt en dat dit terug komt in je droom. Anders gezegd: je ontmoet niet zozeer God of de boze, als wel jezelf in de droom!

Mijn advies is daarom dringend om wel te praten met je predikant of ouderling met onderscheidend vermogen, maar het niet zozeer te hebben over de inhoud van je dromen, als wel over je geestelijke vragen en worstelingen. Dat is een veel betere ingang dan de verwarring van de droom. Daar kom je m.i. niet echt verder mee. In je verhaal lees ik dat bepaalde interpretaties van je dromen zich al wat beginnen vast te zetten in je denken.

Intussen kunnen die dromen inderdaad heel beklemmend en zelfs beangstigend zijn. Dan is het goed om die uit te spreken tegenover je man of ze op te schrijven. Echter, alleen om er wat afstand van te nemen en niet om daar bijzondere boodschappen in te willen zien. Het enige dat je man hoeft te doen is luisteren en doorvragen. Probeer er echter geen bijzondere betekenissen in te vind. Ik ontraad dat zelfs met enige klem, omdat dit de situatie waarschijnlijk alleen maar ingewikkelder voor je maakt.

Mocht je ook last hebben van blijvende en heftige angst en of depressiviteit, dan is het goed ook met je huisarts te praten en advies te vragen. Ik noem dat volledigheidshalve, hoewel ik dat niet duidelijk in je verhaal tegenkom.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven