Vraag
Onlangs hoorde ik een predikant zeggen dat hij altijd de gehele gemeente wil aanspreken en niet een deel ervan. Hij zou dus nooit zeggen: "volk van God in ons midden". Hij motiveerde dit met dat dit het verschil was tussen verbondsmatig en verkiezingsmatig aanspreken van een gemeente. Bij verkiezing komt God naar de mens toe. Wij mogen God op het verbond aanspreken. Mijn vraag is nu: mag een predikant een deel van de gemeente aanspreken?
Antwoord
In de Nadere Reformatie (de tijd na de Dordtse Synode tot het eind van de 18e eeuw) kwam het gebruik van het apart aanspreken van het volk van God in het midden van de gemeente steeds meer op. In die tijd wordt er veel werk van gemaakt om te beschrijven wat een wedergeborene en wat een onwedergeborene is. Opdat zo het onderscheid tussen de één en de ander duidelijk zal blijken. Daarbij wordt vaak over de wedergeborene en over de onwedergeborene gesproken.
Er komt echter ook een apart aanspreken van de oprechte gelovigen. Th. A. Brakel (1608-1669) zegt dan: "O, kinderen Gods, gij moet nu Zijn aangezicht verbeiden... (Jes.8:17)" Jod. van Lodensteyn: (1620-1677) "Christenen, dit moet dienen tot opmerking... (Matth.5:6)" Abr. Hellenbroek (1658-1731): "Godzaligen, kinderen van God, och! Kondet gij ook altijd in die hoogte vliegen... O! Godzaligen, gaat nu uw hart al niet open, worden uw verlangens niet al brandende... (Job.19:25-27)" Th. Van der Groe (1705-1784) zegt: "En gij bekeerde Christenen..." Hij spreekt ook van: "Gij bekommerde mensen... en Gij zorgeloze en diep geruste mensen... (Jer.22:29)"
Naarmate de Nadere Reformatie verder gaat komt er steeds meer indeling. De hoorders worden als het ware in verschillende klassen ondergebracht en dan vervolgens aangesproken. Op de duur ontstaat er echter een schematisering. De hoorders worden steevast volgens een schema aangesproken
Opvallend is, dat dit in de tijd van de Reformatie zo -op deze wijze- niet gebeurde. Calvijn sprak de hele gemeente aan, van het begin tot het eind van de preek. Hij had er daarbij wel besef van dat er verschillende soorten hoorders waren. En dat er ook hypocrieten (schijngelovigen) onder zijn gehoor zaten. Maar de lijnen vanuit de tekst worden doorgetrokken naar allen die het Woord horen.
Deze aanpak komt het dichtste bij wat we in de Bijbel aantreffen. In het Oude Testament wordt doorgaans het hele volk aangesproken en in het Nieuwe Testament de hele gemeente. En als er in de Bijbel gesproken wordt over het volk van God, dan is dat doorgaans het verbondsvolk. Om die reden is het al niet verstandig om te spreken van "volk van God in ons midden." Dat verwijdert zich van het bijbelse spreken. De Heere spreekt vele keren van "mijn volk." Maar dan juist omdat hij zoveel klachten heeft over dit volk. Omdat ze niet naar Hem luisteren, en Hem ongehoorzaam zijn.
Nog enkele gevaren van het spreken over "Gods volk in ons midden" zijn:
1. Het gevaar bestaat dat de christen meer centraal komt te staan dan de Christus. Het draait er al gauw helemaal om, wat een christen allemaal wel of niet meemaakt.
2. Het gevaar is ook dat de kinderen Gods op een voetstuk komen te staan. Zij komen met wat ze allemaal ervaren zo hoog te staan, ze schijnen zo heilbegerig, ze lijken zo ver gevorderd in de strijd tegen de zonde, dat een echt kind van God er eigenlijk niet bij kan. En als het dan in de prediking over een echt kind van God gaat en wat hij allemaal doet in zijn leven (zoals David bijv.) dan kan men daar niet mee uit de voeten.
3. Het gevaar bestaat dan ook dat echte kinderen Gods zich helemaal niet aangesproken weten bij zo'n aanspraak. Zeker niet als er ook nog gezegd wordt, zoals boven: "Godzaligen! Kinderen Gods." Dan denk je: u moest eens weten, wat er allemaal nog in mij omging.
4. Het gevaar bestaat dat de onbekeerden gaan denken dat ze een rechtmatige plaats hebben in de gemeente Gods. Paulus richt zijn eerste brief aan de Korinthiers aan , "de gemeente Gods, die te Korinthe is, en de geheiligden in Christus Jezus, de geroepen heiligen" terwijl er heel wat te doen is in deze gemeente en er zo ook kaf onder het koren zal zijn. Toch spreekt hij niet apart tot het volk Gods in de gemeente. Hij spreekt de gemeente aan naar haar wezen, als de gemeente van Christus.
5. Juist door het opsplitsen van de gemeente in bekeerden en onbekeerden, wordt te sterker benadrukt het grote onderscheid en de grote kloof tussen die twee, zo dat onbekeerden denken dat ze wel nooit bij het ware volk van God zullen kunnen horen. Er is bij een dergelijke opsplitsing vaak weinig oog voor, op wat voor eenvoudige wijze de Heere mensen tot het geloof, tot overgave aan Christus kan brengen.
6. Het gevaar is ook groot, wanneer er gesproken worden wordt van "volk van God in ons midden" dat het andere deel van de gemeente aardig rustig daaronder kan verkeren. De Heere zegt echter ook tot hen: "Ik ben de HEERE, Uw God." Hij heeft Zijn verbond met hen gesloten, en dat vraagt om antwoord: geloof, gehoorzaamheid. Zijn liefdesaanbod aan zulke diep gevallen zondaren vraagt om wederliefde. Op zo'n onmiskenbare wijze is de Heere met hen bezig.
Ds. W. G. Hulsman
Dit artikel is beantwoord door
Ds. W.G. Hulsman
- Geboortedatum:08-11-1956
- Kerkelijke gezindte:PKN (Hervormd)
- Woon/standplaats:Barneveld
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Emeritus
