Vraag
Wat is klonen eigenlijk? Is het toegestaan volgens de bijbel? Zijn er bijbelteksten die hierover enig inzicht geven?
Antwoord
Klonen (het juiste Nederlandse werkwoord is: kloneren) is het maken van een genetische kopie. Een kloon heeft dus dezelfde genen als zijn 'ouder' en daardoor dezelfde oog- en haarkleur, wel of geen kuiltje in de wang of kin enzovoort.
Kloneren komt in de natuur op grote schaal voor. Aardappelen zijn klonen van de moederknol, ze hebben precies dezelfde genen. Aardbeienplanten zijn vaak klonen van de moederplant. Een stekje van een kamerplant is een kloon. Dat verschijnsel heet in de natuur vegetatieve vermeerdering en is vooral bekend bij planten. Bij dieren en mensen komen klonen ook voor. Eeneiïge tweelingen zijn genetisch gelijk en dus klonen van elkaar.
Je kunt aan deze voorbeelden meteen zien dat kloneren niet hetzelfde is als kopiëren: aan één aardappelplant zitten allerlei verschillende maten en vormen knollen, en ook eeneiïge tweelingen verschillen van elkaar.
De huidige discussie over het al of niet toestaan van kloneren heeft niets te maken met aardbeien of tweelingen, maar met de mogelijkheid om zulke genetische kopieën met behulp van technische ingrepen te 'maken'. Dolly, het Schotse kloonschaap, is daarvan het bekendste voorbeeld. Kortgezegd komt de techniek hierop neer dat uit een eicel de kern verwijderd wordt, waarna een andere lichaamscel (bij Dolly: een uiercel) met de lege eicel fuseert. Het embryo dat daaruit groeit is dus niet ontstaan uit versmelting van ei- en zaadcel maar bevat alleen de genen van de lichaamscel.
Deze techniek, kerntransplantatie, maakt kloneren mogelijk. Inmiddels is die techniek met succes toegepast bij andere dieren: geiten, koeien, muizen en katten. In de VS lopen al kloonkuddes rond van topkoeien. Er wordt hard aan gewerkt om ook mensen te kloneren, maar het is tot nu toe niet bewezen dat dat gelukt is.
Is dit toegestaan, volgende de Bijbel? Het is moeilijk om in de Bijbel duidelijke aanknopingspunten te vinden om hierover een oordeel te vellen. Duidelijk is wel dat de mens bij kloneren van dieren weer een stapje verder gaat met het vertechniseren van voortplanting. Dat is begonnen met kunstmatige inseminatie, daarna embryotransplantatie en nu kloneren. We lezen in de Bijbel dat Jakob takken van groen populierenhout en hazelaar en kastanje in de drinkbakken legde en daarmee de nakomelingschap van zijn kudde beïnvloedde (Gen. 30:37 ev). De kanttekening zegt daarbij dat Jakob dit deed door ingeving en regering van God (zie ook Gen. 31:9). Dit 'ingrijpen' staat echter in geen verhouding tot de manier waarop nu de voortplanting van het vee gereguleerd wordt. Een van de vaak aangevoerde bezwaren is dat de dieren hiermee 'verdinglijken', veranderen in een productiefactor die maximaal te exploiteren is, terwijl de Bijbel zegt dat de rechtvaardige het leven van zijn beest kent.
Een andere bijbeltekst in dit verband is de veelbesproken paradijsopdracht om de aarde te bouwen en te bewaren (Gen. 2:15). Die tekst wijst erop dat exploiteren zeker niet zondig is, maar dat we tegelijk geroepen zijn om te bewaren. Exploiteren moet dus duurzaam zijn. Calvijn wijst erop, vrij vertaald, dat je een akker zodanig moet benutten dat je nakomelingen er ook nog van kunnen profiteren. Dat geldt ook dieren.
Is dat het geval bij kloneren? Ik zou me zeldzame gevallen kunnen voorstellen waarin het belang van kloneren zo groot is (bijvoorbeeld voor medicijnproductie) dat het toelaatbaar is, maar als het doel slechts is om beter producerende dieren te krijgen, vind ik het een brug te ver.
Over kloneren van mensen hoeven we minder diep na te denken. De voortplanting van mensen hoort thuis binnen de bedding van het huwelijk en bij voorkeur in de moederschoot en niet in een reageerbuis. Kloneren om een overleden kind terug te krijgen is onzin, dat kan ook helemaal niet. Kloneren om een onvervulde kinderwens te bevredigen is zelden nodig omdat daar andere technieken voor zijn (die overigens zeker niet allemaal toelaatbaar zijn). Kloneren om een kind-op-maat te krijgen, dat bepaalde erfelijke eigenschappen wel of niet heeft, vind ik zeer bedenkelijk omdat je daarmee het kind tot product maakt dat je naar je eigen hand wilt zetten.
Over al deze kwesties valt veel meer te zeggen. Zie voor aanvullingen het dossier over biotechnologie en kloonbaby bij het Reformatorisch Dagblad.
Dit artikel is beantwoord door
Steef de Bruijn
- Kerkelijke gezindte:Onbekend
- Woon/standplaats:-
- Status:Inactief
