Vastentijd, lijdenstijd en veertigdagentijd

Waarom volgt de PKN de traditie van de Veertigdagentijd met zes lijdenszondagen i.p.v. de andere (refo)kerken die tijdens de lijdenstijd Jezus’ sterven herdenken en zich bezinnen in een periode met zeven lijdenszondagen? Ik weet het: het verschilt vier dagen en om dát verschil gaat het mij ook niet zozeer, maar de PKN is toch protestants en niet (as-woensdag vierend) Rooms Katholiek? Is deze gewoonte zo gegroeid of is er wel degelijk bewust over nagedacht? En is er principieel iets tegen veertigdagentijd in plaats van de lijdenstijd?

Zondag 11 februari 2024 is dit jaar de eerste lijdenszondag, de eerste van de zeven. De zogenoemde veertigdagentijd begint op Aswoensdag (14 februari) en zo komt men tot zes lijdenszondagen. De veertigdagentijd heeft wel heel oude wortels. In de eerste eeuwen van de christelijke kerk was er al de gewoonte om vooraf aan de herdenking van de opstanding, 40 dagen vóór Pasen, te vasten (vastentijd). Jezus vastte veertig dagen in de woestijn (Mattheüs 4:2).

Omdat op zondag niet werd gevast, waren er toch 40 dagen om te vasten. Voorafgaande aan de Aswoensdag  werd er drie dagen carnaval gevierd. In de tijd van de Reformatie koos men voor zeven lijdenszondagen en werd gebroken met de vastentijd. In deze zeven weken lag de nadruk niet  op vasten en boete doen, maar op de verkondiging van het lijdensevangelie. Men telde zeven zondagen, mogelijk gekozen om te beginnen op de carnavalszondag. Juist om aan te geven dat men hier niet aan mee wilde doen. 

Op de website van de PKN worden de woorden vastentijd, lijdenstijd en veertigdagentijd door elkaar gebruikt.  Door te kiezen voor de veertigdagentijd keerde men terug tot de vroeg-christelijke traditie. Er is dus principieel geen bezwaar tegen de veertigdagentijd, hoewel we wel graag vast willen houden aan het gebruik van zeven lijdensweken.

Sommigen beweren  dat er zes lijdenszondagen overblijven omdat men heeft besloten dat de eerste dag van de week de maandag is (zie de meeste agenda’s en kalenders) en de zondag tot het weekend behoort. Maar het is onzeker of dit een rol heeft gespeeld. 

De lijdenstijd is geen tijd van droefheid en donkerheid of mineur, integendeel. Het gaat in alle prediking altijd om Jezus Christus en Die gekruisigd. Vooral in de lijdensweken staat Zijn lijden sterven centraal. 

Het is bijvoorbeeld wel gebeurd dat men op iedere lijdenszondag preekte over één van de  kruiswoorden van Jezus. Dat zijn er ook zeven. Vaak wordt ook de geschiedenis gevolgd van Getsémané naar Gabbatha en naar Golgotha. En na de Goede Vrijdag en de Stille Zaterdag volgt dan de verkondiging van de opstanding. Het is Pasen geworden. Dat mogen we ook aan het begin van de lijdenstijd wel bedenken!

Ds. W. C. Meeuse

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W. C. Meeuse

• Geboortedatum:
  12-04-1944
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Sliedrecht
• Status:
  Actief

134 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven