(On)middelijke toerekening

Wat wordt er bedoeld met "middelijke toerekening" (o.a. blz. 109) in het nieuwe boek "HyperDordt" van ds. G. A. van den Brink? Ik ken die uitdrukking eigenlijk niet. Wel de middellijke en onmiddellijk zekerheid (Immens - De Godvruchtige Avondmaalganger, 3e verhandeling, blz. 121). Maar dat kan in HyperDordt toch niet bedoeld worden?

Beste vragensteller,

De discussie over middellijke en onmiddellijke toerekening is buitengewoon ingewikkeld. Aanvankelijk ging het over de vraag hoe de zonde van Adam aan zijn nageslacht kan worden toegerekend. Enkele Franse theologen stelden dat deze toerekening middellijk plaatsvond. Ze bedoelden daarmee dat elk mens met een zondige natuur geboren wordt en dat God door middel daarvan de zonde van Adam toerekent. Hun tegenstanders stelden dat de volgorde andersom is: elk mens krijgt de zonde van Adam toegerekend en daarom worden wij met een zondige natuur geboren. Het is, zoals gezegd, een ingewikkeld en daarmee ook een moeilijk te begrijpen discussie. Naar mijn mening hadden de voorstanders van de onmiddellijke toerekening het gelijk aan hun zijde.

De term komt overigens ook voor in de rechtvaardigingsleer. Alexander Comrie leerde dat de toerekening van Christus’ verdienste onmiddellijk is. Daarmee bedoelde hij: zonder het middel van het geloof. Nog voordat wij geloven worden we reeds, aldus Comrie, gerechtvaardigd en vrijgesproken door God. 

Comrie verdedigde zijn visie met een verwijzing naar de discussie over de onmiddellijke toerekening van Adams zonde. Maar ten onrechte, want de toerekening van Christus’ verdienste vindt alleen plaats door middel van het geloof. Anders gezegd: de rechtvaardiging vindt niet plaats voor het geloof maar op het geloof. 

Over de rechtvaardigingsleer van Comrie is al veel gezegd en geschreven. Volgens de navolgers van Comrie staat of valt de gehele gereformeerde rechtvaardigingsleer met het concept van de onmiddellijke toerekening. Dat is echter historisch gezien aantoonbaar onjuist. Bijkomende probleem is dat de discussies over de (on)middellijkheid van de toerekening zo ingewikkeld zijn, dat (ik druk me voorzichtig uit) niet iedereen volledig doorziet waarover de discussie eigenlijk gaat. Met de middellijke of onmiddellijke zekerheid van het geloof heeft het in ieder geval niets te maken.

Ik vind het een groot voorrecht dat ik theoloog mag zijn en me heb kunnen verdiepen in de discussies uit vroeger tijden (ik heb er ooit een wetenschappelijk artikel over geschreven). Maar het is voor jou een voorrecht dat je geen theoloog bent en dat je deze controversen gevoeglijk naast je neer mag leggen, om je te houden aan de eenvoudige woorden van Jezus: “Voorwaar, voorwaar, ik zeg u: wie in Mij gelooft, heeft eeuwig leven” (Johannes 6:47). 

Met hartelijke groet,
Ds. G. A. van den Brink 

Dit artikel is beantwoord door

Ds. G.A. van den Brink

• Geboortedatum:
  05-01-1974
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Apeldoorn
• Status:
  Actief

242 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven