De zin van het dragen van mondkapjes

Hoe zinnig, noodzakelijk en helpend zijn mondkapjes nou eigenlijk? Toen we net te maken hadden met corona was onze regering terughoudend in het verplichten of zelfs adviseren van het dragen van een mondkapje. Er leek geen bewijs te zijn dat dat zou helpen in de strijd tegen corona. Opeens veranderde dat. Premier Rutte verklaarde: “Alle beetjes helpen”, wat nou niet direct een enthousiast pleidooi voor mondkapjes was en wat ook niet echt over kwam alsof hij van de noodzaak overtuigd was.

Daarna hoorden we zo ongeveer niks meer over het al dan niet nuttig/noodzakelijk zijn ervan. Wel werden mondkapjes nu en dan nog meer verplicht, maar geen woord over bewijs van nodig te zijn en te werken. Wat is nu eigenlijk de stand van zaken? Zijn we maar gemakshalve meegegaan in het dragen van mondkapjes, ligt het politiek gevoelig, is het de schijn ophouden dat we met z’n allen iets goeds doen tegen corona, of is een mondkapje werkelijk helpend? En zo ja, hoe dan en voor wie dan?

Beste vraagsteller/-ster, 

Het korte en algemene antwoord is dat mondkapjes helpen om de verspreiding van ziekteverwekkers door de lucht te remmen. Het is bijvoorbeeld niet voor niets zo dat chirurgen sinds jaar en dag tijdens het opereren mondkapjes dragen. Het werkingsmechanisme is tweeledig. Ten eerste remt een mondkapje de snelheid van de uitgeademde lucht (probeer maar eens kaars uit te blazen!). Ten tweede bevat een mondkapje een filter waardoor ziektekiemen uit de in- of uitgeademde lucht worden gefilterd. Er zijn allerlei verschillende soorten mondkapjes en die verschillen onderling in de mate van luchtstroomremming en filteren. Zo werken gewone, huisgemaakte, stoffen mondkapjes beduidend slechter dan medische mondkapjes. Daarbij is het natuurlijk ook belangrijk dat het mondkapje op de juiste manier gedragen wordt.

Omdat een mondkapje de uitgeademde luchtstroom remt, neemt het besmettingsgevaar door uitgeademde ziektekiemen verder af wanneer er ook andere maatregelen in acht genomen worden, zoals het houden van afstand (zie o.a. www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/mondkapjes en www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/professionals/buiten-ziekenhuis/mondkapjes-zorgmedewerkers).

Op populatieniveau zijn de eerste onderzoeksresultaten naar de werking van mondkapjes bij SARS-CoV-2-verspreiding gepubliceerd en die bevestigen (voorzichtig) dat het dragen van mondkapjes door de bevolking de verspreiding van het coronavirus remt. Zie o.a.

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7835129
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8094623
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7902177
4. https://www.science.org/doi/10.1126/science.abg6296
5. https://www.nature.com/articles/d41586-021-02457-y

Het is echter behoorlijk lastig om goed en degelijk onderzoek in grote populaties en op zo’n grote schaal te verrichten. In ieder geval veel lastiger dan bij een groep medisch geschoold personeel. Veel onderzoekers concluderen dan ook dat het gebruik van mondkapjes duidelijk aan te bevelen is, maar dat er vervolgonderzoek nodig is om de conclusies definitief te maken. 

Overigens bestaan er geen ernstige bijwerkingen van het dragen van een mondkapje, alleen milde zoals hoofdpijn en oorschelppijn.

U stelt ook vragen over de politieke en maatschappelijke tendenzen en hoe de gedragingen van mensen daarmee verband houden. Deze vragen kan ik als arts niet beantwoorden, maar zult u aan een socioloog of massapsycholoog moeten voorleggen.

Met vriendelijke groet,

Dit artikel is beantwoord door

Peter Emdee

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven