Vraag
Ik merk ‘s zondags dat dominees verschillende preekstijlen hanteren. Grofweg kom ik twee richtingen tegen: de ene categorie loopt met ons een gedeelte van a-z door, legt uit, geeft context en past het dan toe. Je krijgt zo als hoorder in één preek verschillende, soms zeer uiteenlopende toepassingen tot je. De één spreekt je wat meer aan dan de ander, er zit altijd wel iets voor je bij. De andere categorie predikers weet van te voren precies welk punt ze willen maken. Hun preek is vaak logisch, ze onderbouwen en geven context en brengen die ene vraag/les/oproep/o.i.d.heel concreet dichtbij.
Persoonlijk heb ik veel aan die laatste stijl. Het helpt me om te luisteren en het komt meer ‘binnen’. Het heeft meer merkbaar effect in mijn denken en handelen. Zeker als een predikant ook de ‘hoe-vraag’ beantwoordt. Nu mijn vraag: zegt de Bijbel ook iets over preekstijlen? Anders gezegd: bestaat er een Bijbelse manier van preken? En heeft u misschien tips voor literatuur hierover?
Antwoord
Beste vrager,
Dank voor de boeiende vraag. Een student in de theologie zou deze op een examen kunnen krijgen. Maar wat van andere wetenschappen niet geldt, dat geldt wel van de theologie, namelijk dat kerkleden ook ergens theologen zijn.
U constateert dat er verschillende stijlen zijn in de preken die u beluistert. Tekst voor tekst of de kern van het gedeelte. Daar zijn ook geen vastgestelde regels voor. Er is daarin een zekere vrijheid. Ook kan dezelfde prediker beide stijlen gebruiken. Men zegt wel: elk vogeltje zingt zoals hij gebekt is. Daar mag een zekere veelkleurigheid zijn in de manier waarop een predikant het evangelie brengt. Al predikend in de jaren kan hij zich een bepaalde vorm eigen maken.
Het gaat er om dat het Woord van God zo duidelijk mogelijk verstaan zal worden. Men moet zich bij de voorbereiding afvragen: wat wil God in deze tekst of in dit gedeelte ons zeggen? In een preek zijn altijd twee polen: God en de zondaar. Dus Wie is God in dit gedeelte en wie is de mens in deze situatie. Kortweg gezegd: het gaat om God en de zondaar. Hoe komt een zondaar in verzoende gemeenschap met God. Bij andere teksten kan het daarbij ook gaan over de groei van het geloof. Dat hangt van de tekstkeuze af. De Bijbel is een zeer gevarieerd boek omdat God zo groot is en de mens in allerlei situaties kan terecht komen. Daarom is allereerst de exegese belangrijk: wat staat er in deze tekst over God en anderzijds dient een prediker ook te weten wie de hoorder is. In de prediking legt de Heilige Geest verbinding tussen God en mens. Daarom vraagt het een nauwlettend luisteren van de prediker naar wat de Heere verkondigd wil hebben.
Wat mij persoonlijk betreft houd ik mij meestal aan thema en verdeling. Het thema komt het meest tot zijn recht als daarin God de hoofdpersoon is. Het is tenslotte verkondiging in de naam van God: Alzo spreekt de Heere. Dus niet: De verloochening van Petrus, maar Jezus verloochend door Petrus. En dan kan in de verdeling uitgewerkt worden. 1. Gewaarschuwd door Jezus.2 . Het ontkennen van Jezus. 3. Gekend door Jezus. De verdeling kan ook anders: 1. Waar het gebeurde. 2. Door wie het. 3 Waartoe het gebeurde.
Prediking is geen menselijke zaak, noch van de prediker, noch van de hoorder. De Geest is bezig dit Woord in de harten te brengen. Leren we in de prediking iets van het hart van God zien, dan werkt het Gode verheerlijkend en zondaarvernederend, maar ook zaligend.
Is er literatuur? Gelukkig is er veel over het houden en maken van preken geschreven. Denk aan schrijvers als A. de Reuver, H. Jonker, G. Boer, Velema enz.
Ik heb de “Gereformeerde Homiletiek” van dr. T. Hoekstra in mijn bezit en bij de studie moeten bestuderen. Het ‘Gereformeerde’ hoort er wel bij, want vrijzinnig theologen hebben een totaal ander beeld van de prediking. In het ‘materieel deel’ komen bij Hoekstra aan de orde: 1. De stof voor de bediening van het Woord (de keuze van de preekstof). 2.H et wezen van de tekst (waar gaat het over? 3. De tekstkeuze (niet willekeurig). 4. De verklaring (de exegese). 5. De toepassing: onder andere, hoe wil de Heilige Geest in de tekst brengen tot Christus of ook verder leiden in Christus? En verder ook het kerkelijk jaar tot haar recht laten komen.
In ieder geval genoeg om eens kennis van te nemen en u zult de veelkleurige wijsheid van God ontdekken.
Hartelijke groeten en Gods zegen toegewenst,
Ds. A. K. Wallet
Dit artikel is beantwoord door
Ds. A.K. Wallet
- Geboortedatum:17-06-1939
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Schoonrewoerd
- Status:Actief
Bijzonderheden:
emeritus
