Zelfgekozen dood van broer

Mijn geliefde broer heeft gisteren zelfmoord gepleegd: 58 jaar. Psychisch heeft hij veel geleden. Mijn vraag is: was dat nu op Gods tijd ondanks dat God dit niet gewild heeft? De tijden van onze geboorte en van ons sterven liggen vast. Als zijn tijd door God bepaald is/was, moet ik daar niet in gaan wroeten, nu niet en in de toekomst niet!?

Beste vragensteller,

Wat een ontzaglijk leed heb je moeten doorstaan en zul je nu ongetwijfeld nog steeds doorstaan. Elk overlijden is aangrijpend. Zelfmoord is eveneens aangrijpend en levert daarbij altijd extra verdriet en extra vragen op. Vragen die gesteld mógen worden. Daarom dank voor je vragen. Tegelijkertijd ligt hierin alles heel gevoelig en luistert het nauwkeurig. Vandaar ook dat het antwoord op je vragen enige tijd heeft moeten rijpen. Twee vragen liggen volgens mij open om beantwoord te worden: 1. Hoe is de verhouding tussen Gods tijd en het plegen van zelfmoord? 2. In hoeverre mag ik in deze materie gaan wroeten?

Om tot een antwoord te komen op de eerste vraag wil ik je meenemen naar de Jozefgeschiedenis (Genesis 37-50, grofweg). De broers van Jozef doen hem heel veel kwaad aan. Ze vatten het plan op om hem te doden. Ruben weet dat te verhoeden. Op Juda’s voorstel verkopen de broers hem aan een karavaan die naar Egypte gaat. Zo komt Jozef als slaaf in Egypte. En alsof het niet erger en slechter kan, komt deze onschuldige jongeman in de gevangenis terecht. Lange jaren gaan daar voorbij. En dan, uiteindelijk dan lijkt het ‘eind goed, al goed’. Zo lijkt het. Maar dat is bij de waarheid vandaan. Immers, Jozef wordt wel verhoogd. Maar de dromen die hijzelf gedroomd heeft, zijn nog niet uitgekomen. In totaal gaat daar een periode van 22 jaar overheen. Uiteindelijk openbaart Jozef zich aan zijn broers (Gen. 45) en horen we hem telkens spreken over de wegen van de HEERE. God heeft dit gedaan. Gods weg was deze weg. Het behoort bij Gods verlossingsplan. Het is naar de raad van de HEERE dat jullie mij verkocht hebben, en dat Hij door mijn hand een volk in leven houdt. Je zou zelfs kunnen zeggen: Door Jozef, die de behouder van het leven heet in Egypte, houdt God de belofte van de Messias in leven. Maar die broers dan? Hebben die geen schuld?! O, zeker wel. “Jullie hebben het ten kwade gedacht.” De broers zijn ten volle verantwoordelijk voor hun daden. Maar Jozef ziet daarachter Gods plan oplichten. Bij Jozef had de HEERE ook geopenbaard dat de broers voor hem zouden buigen. Hij ziet er Gods hand in.

Om over te gaan tot een beantwoording van je vraag: mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen daden en handelingen. En tegelijkertijd gaat er niets buiten de HEERE om. Soms hoor je mensen zeggen tot troost: “De HEERE heeft niets te maken met het kwade. Het kwade komt van de duivel vandaan. Daar heeft God niets mee op.” Dat lijkt een troostrijke gedachte. Maar het is een valse troost. Want dan zijn er dingen in ons leven waar God de regie niet over heeft. Dan gebeuren er dingen buiten God om.

Zo’n God hebben we niet, zie Heidelbergse Catechismus zondag 9 en 10. Hij is de hemelse Vader. Die krachtens schepping en verbond mijn Vader is. De Vader in de eerste plaats ook van Zijn eigen Zoon. En die mij door die Zoon tot kind en erfgenaam aanneemt door het geloof. Dus: het gaat niet buiten God om, maar mensen blijven zelf verantwoordelijk. Het moment van sterven van je broer heeft de HEERE bepaald. De wijze waarop dat sterven plaatsvond, is de verantwoordelijkheid van je broer geweest. Het is altijd lastig om dit via het scherm/papier te verwoorden. We missen hierbij de emotie die je wel merkt als je elkaar spreekt. Zeker met zo’n precair onderwerp. Zo’n verdrietige omstandigheid. Zoiets teers als iemands zelfgekozen dood. 

Nu weet ik dat er mensen zijn die van mening zijn: een kind van God bewaart de HEERE voor zelfmoord. Maar de vraag is of dit Bijbels is. De HEERE zal ons oordelen over datgene wat we gedáán hebben in het léven. Hij oordeelt niet op basis van iemands laatste daad. Veroordeling en oordelen passen ons mensen niet. Temeer wanneer we overmand zijn door gedachten die voortkomen uit psychische klachten en depressie. Het was in een iets ander verband dat deze les mij geleerd werd. Maar het heeft alles te maken ook met deze thematiek. In de psalmen staat ergens: met de mond zegenen zij, met hun binnenste vloeken zij. Iemand die de HEERE liefheeft en dement raakt kan met de mond vloeken, maar met het binnenste zegenen. Degene die mij hierop attent maakte, vroeg zich af: kan deze Bijbelse waarheid niet andersom ook gelden? Dat het uiterlijk vloekt met het innerlijk?
 
Daarmee heb ik ook de tweede vraag beantwoord: moet ik daar in gaan wroeten? Nee, kijk naar het leven van je broer. Hoe was dat? En meer nog: kijk omhoog naar Hem Die in al onze benauwdheden benauwd is geweest. Die de Hogepriester bij uitstek is en die medelijden met ons kan hebben vanwege Zijn volbrachte werk. Vanwege ook alles wat Hij meegemaakt heeft.

Van harte sterkte gewenst!

Hartelijke, meelevende groet,
Ds. W. F. ’t Hart

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W. F. 't Hart

• Geboortedatum:
  16-08-1990
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  Zwartebroek-Terschuur-Voorthuizen
• Status:
  Actief

30 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven