Geen stam van Jozef, wel Manasse en Efraim

Waarom was er geen stam van Jozef, maar is die gesplitst in de stam van Manasse en de stam van Efraim?

Het is inderdaad opmerkelijk dat van de twaalf zonen van Jakob die de stamvaders van het volk Israël geworden zijn, later de naam van Jozef ontbreekt. Daarentegen worden de namen van Manasse en Efraïm, de zonen van Jozef, ‘gewoon’ als stammen genoemd. Zij nemen de plaats van hun vader in en daarmee krijgt Jozef via Manasse en Efraïm dus twee stamgebieden in het beloofde land in plaats van één. Hoe kan dat?

Jozef was de oudste zoon van Jakobs lievelingsvrouw Rachel. Heeft Jakob zijn zoon Jozef op deze manier opnieuw voorgetrokken? Jozef krijgt een dubbel kindsdeel van de erfenis, wat normaal gesproken de oudste zoon krijgt (Deut. 21:17). Uit de zegeningen die Jakob op zijn sterfbed aan zijn zonen geeft (Genesis 49) blijkt duidelijk waarom de oudste zoon van Jakob en Lea de eerstgeboortezegen niet krijgt. Wie moet de eerstgeboortezegen dan krijgen?

Toch moeten we hier niet spreken van ‘voortrekken’ van Jozef, maar van een ‘ingetrokken’ worden van de zonen van Jozef. Manasse en Efraïm waren in Egypte geboren en zonen van een Egyptische vrouw (Genesis 41: 50-52). Hoorden deze zoons van Jozef nu wel echt tot de nakomelingen van Jakob? Hoorden zij wel bij het verbond wat God met Abraham, Izak en Jakob gesloten en bevestigd had? Jozef neemt zijn zoons niet voor niets mee naar zijn vader om hen te laten zegenen. Dat zou een gewone ‘kleinkindzegen’ hebben kunnen zijn, maar Jakob doet meer dan dat.
 
In Genesis 48: 5 lezen we dat Jakob de twee oudste zonen van Jozef (en alleen hen, zie Genesis 48 vers 6) erkent als zijn eigen zonen. Jakob gaat hen zegenen alsof ze zijn eigen zonen zijn, zelfs voordat hij zijn zonen zegent in hoofdstuk 49! Het zegenen van de zonen van Jozef gebeurt op een wonderlijke manier zodat de jongste zoon Efraïm de eerste en de grootste zegen krijgt in plaats van de oudste zoon Manasse. Het stamgebied van Efraïm is later ook belangrijker dan het gebied van Manasse.

Jozef wordt wel door Jakob gezegend in Genesis 49, maar hij is ook al gezegend in zijn zoons. Bij de verdeling van het land krijgen zijn twee zoons Efraïm en Manasse een erfdeel onder de ander tien stammen (Jozua 14: 4). Omdat de Levi, de stam van de priesters en levieten, geen speciaal grondgebied krijgt, komt het getal van de stammen toch weer op twaalf uit.
 
In dit alles zien we hoe God door Jakob op een wonderlijke manier de in Egypte geboren zonen van Jozef rekent onder zijn eigen zonen. Teken dat God niet het sterke maar het zwakke heeft uitverkoren (1 Korinthe 1: 27-28).

Ds. A. Jonker

Dit artikel is beantwoord door

Ds. A. Jonker

• Geboortedatum:
  29-03-1954
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Putten
• Status:
  Actief

115 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven