Vraag
Laatst lazen wij 2 Koningen 8:10 thuis aan tafel in de Statenvertaling (SV), waar het volgende staat: “En Elísa zeide tot hem: Ga, zeg, gij zult ganselijk niet genezen; want de HEERE heeft mij getoond, dat hij den dood sterven zal.” De volgende dag hoorde ik de tekst ook vanuit de Herziene Statenvertaling (HSV): “Elisa zei tegen hem: Ga, zeg tegen hem: U zult zeker genezen. De HEERE heeft mij echter laten zien dat hij zeker sterven zal.”
Het lijkt alsof de beide vertalingen elkaar duidelijk tegenspreken als het gaat over de boodschap die doorgegeven moet worden gaat. Kunt u uitleggen waarom de vertalers van Statenvertaling en de HSV hier verschillend vertaald hebben?
Antwoord
Bij een kwestie als deze is het altijd belangrijk om de kanttekeningen bij de Statenvertaling te lezen:
“Hebr. Gij zult levend niet leven. Anders aldus: Zeg hem: Gij zult levend leven. Verstaande dit spottenderwijze gesproken. Vgl. 1 Kon. 22:15. De woorden worden ook vertaald aldus: Gij zoudt kunnen zekerlijk genezen. En de zin is dan, dat de ziekte van Benhadad wel uit haar natuur niet was ter dood, zodat hij daarvan zou hebben kunnen opstaan, maar dat hij evenwel sterven zou door een andere manier, eer de ziekte een einde zou nemen.”
De kanttekeningen (KT) geven al aan dat de lezing van de HSV ook mogelijk is. Het probleem heeft te maken met de overlevering van de Hebreeuwse tekst. In de tekst zelf staat het woordje “niet”. De Joodse tekstgeleerden die de tekst van de SV overgeleverd hebben waren echter van mening dat dit een fout was. Zij hebben daarom de volgens hen juiste lezing in de kantlijn van de tekst toegevoegd. Dat gebeurt op meerdere plaatsen in de tekst en meestal volgen zowel de SV als de HSV de verbetering in de kantlijn. Hier heeft de SV dat echter niet gedaan hoewel ze in de KT aangeven dat dat zeker wel mogelijk is.
De waarschijnlijke reden was dat de statenvertalers worstelden met het feit dat de profeet Hazaël de opdracht gaf om tegen Benhadad te liegen. Dat was echter niet het geval. Waarschijnlijk zou Benhadad wel degelijk genezen zijn als Hazaël hem niet vermoord had. Het zinsverband geeft aan dat de profeet daar al weet van had. Het lijkt erop dat het antwoord van de profeet meer aan Hazaël zelf gericht was dan aan Benhadad. Hazaël had ongetwijfeld al ambities om de macht over te nemen en toen hij hoorde dat Benhadad niet dodelijk ziek was, heeft hij besloten om zelf een eind aan het leven van de koning te maken.
Hartelijke groet,
Reinier de Blois
