Entreeheffing bij monumentale kerk

Graag zou ik willen weten hoe protestantse mensen in Nederland denken over het heffen van entreegeld om een monumentale kerk te kunnen bezoeken. Zelf sta ik te boek als katholiek. Ik heb nog een cassettebandje van mijn doop waarop te horen is hoe mijn ouders mijnheer pastoor plechtig beloofden dat ze mij via de opvoeding het geloof bij zouden brengen. Gelukkig werd ik nooit tot kerkgang gedwongen. Toen ik oud genoeg was om zelf na te denken en aan onze pastoor kritische vragen ging stellen, werd ik door hem verketterd.

Proeft u daar afkeer tegen religie? Ja, ik heb enige afkeer tegen godsdienst. Vooral omdat in naam van het geloof de grootste misdaden zijn gepleegd, omdat mensen met de Bijbel in de hand zich soms laten meeslepen in religieuze scherpslijperij, die soms leidt tot een strijd op leven en dood, waarin ik de gedachte dat God liefde is absoluut niet meer herken. Ik beschouw de Bijbel als een mooi boek vol met inspirerende verhalen, die ik graag beter had leren kennen. Tegelijk zie ik het ook als een oud boek, dat we vooral niet letterlijk moeten opvatten, bijvoorbeeld omdat de inhoud door vele vertalingen vervormd is geraakt, of omdat de moderne tijd andere eisen stelt aan ons gedrag dan de samenleving waarin de Bijbel geschreven is.

Ethiek en moraal zijn niet alleen voorbehouden aan christenen. Gaat u er gerust van uit dat ik me ook wild geërgerd heb toen één of andere nitwit met de bijnaam Lil Kleine een hit scoorde waarin drank en drugs de hoofdrol speelden. Wat een geestelijk armoedig bestaan leid je eigenlijk als je drank of drugs nodig hebt om je geest te verruimen en je te ontspannen! Hoe kun je je naaste liefhebben als je alleen op het eigen genot gericht door het leven gaat? Ga naar buiten, ga wandelen, groet je medemens, doe kleine aardige dingen voor onbekenden en ontdek de schoonheid van de wereld, dan raak je vanzelf begeesterd. Of je nou in schepping of in evolutie gelooft, als je de vogels hoort fluiten en de zon gaat prachtig onder. Vind je dat geen wonder?

Toen er vanuit christelijke hoek protest kwam tegen de reclame-uitingen van de website SecondLove was ik het daar van harte mee eens. Ik heb sterk de indruk dat veel mensen al te gemakkelijk overspel plegen, in plaats van echt met hun partner te praten en serieus te proberen om elkaar trouw te zijn en samen alle relatieproblemen op te lossen. Houden van... is hard werken!

Afwijkende meningen beschouw ik als een slijpsteen voor de geest. Daarom doe ik mijn best om een vriendschap gaande te houden met een dame die wel gelooft. Ik daag haar uit mij over de Bijbel te vertellen. Onder gelovigen heb ik veel mooie mensen ontmoet, die ik bewonder om iets wat mij niet lukt: geloven in een God die jou in alles beschermt en die al jouw gebeden hoort. 

Genoeg over mij verteld... Laten we op reis gaan. Vele eeuwen van christelijk geloof in Europa hebben ons een erfenis bezorgd van prachtige kerkgebouwen, met prachtige symbolen, vaak onbegrepen door mensen die, zoals ik, geen serieuze religieuze opvoeding hebben genoten. Bij ieder bezoek aan een vreemde stad, probeer ik daarom de plaatselijke kerk te bezoeken. Hoe ouder en hoe mooier de kerk, hoe hoger de onderhoudskosten, zeker bij katholieke kathedralen. Ik voel vaak weerzin tegen de katholieke kerk, omdat ze hun priesters tot celibaat dwingen en de misbruikschandalen die daar het gevolg van zijn bij voorkeur in de doofpot stoppen. Toch geef ik geld als ik een oude kerk bezoek, omdat ik het behoud van het monument wil ondersteunen.

Het verwarmen van zo’n groot gebouw is natuurlijk niet gratis en de dominee en zijn gezin moeten door de gemeente onderhouden worden, maar bij de meeste protestantse kerken in Nederland zijn de kunstschatten er tijdens de Beeldenstorm al uitgesloopt, dus kosten voor museaal beheer vallen dan weg. Toch geef ik als bezoeker geld voor als het dak gaat lekken.

In de discussie over het elitaire systeem van plaatsengeld op Refoweb riep iemand op tot gehoorzaamheid aan de ouderlingen en het vermijden van opschudding en twist. Vereist geloof in God werkelijk kadaverdiscipline? Komen daar geen ongelukken van? Is het geen verworvenheid dat wij geleerd hebben om zelf na te denken?

Mijn giften doe ik vrijwillig. Nu was ik bezig een autoreis naar Ierland voor te bereiden en heb ik ontdekt dat kathedralen in Engeland zich niet schamen om £15 entreegeld te eisen van bezoekers. De kathedraal van Canterbury verdedigt deze handelswijze door erop te wijzen dat het behoud van de kerk ze elke dag £18000 kost en dat veel bezoekers slechts enkele pennies doneren. Ook in York kost de kathedraal £16 entree. Zo’n hoog bedrag voor kerkbezoek, wat buiten mijn beperkte reisbudget ligt, kan ik slecht rijmen met wat ik mij nog vaag van de Bijbel herinner.

Heeft Jezus niet ooit gezegd dat iedereen welkom is? Heeft Jezus niet ooit alle geldwisselaars uit de tempel in Jeruzalem gegooid, omdat hij vond dat commercie de tempel onrein maakte? Wat zou u het bestuur van een eeuwenoud religieus monument aanraden om te doen om het onderhoud te bekostigen? Zou u entreeheffing in strijd met de grondbeginselen van de Bijbel achten? Zou het verschil maken of de wereldse overheid via een ministerie van cultuur wel of geen subsidie geeft voor het behoud van het religieus monument onder uw bestuur? Ik ben erg benieuwd naar uw reacties.

Oh, laatste vraag: mag een ongelovige naar de preek komen luisteren, ook zonder zwart pak, puur ter inspiratie? 

U schijft: “Genoeg over mij verteld”. Feit. Dat laat ik dan ook maar rusten. Een mening, geen vraag. En u vraagt niet naar mijn mening over úw mening.

Wat in de kern uw vraag is: hoe een protestant denkt over entreegeld voor het bezoek aan een kerkgebouw. Maar... vervolgens wijst u naar de exorbitante entreegelden in Engeland op uw vakantiereis. “Rule Brittania!” Niet direct mijn vakantiebestemming, beetje (br)exit. Alhoewel een land met een buitengemeen interessante geschiedenis, fraaie bouwkunst en fantastische zangscholing, met Kings College Cambridge in the lead, en componisten als John Rutter en Karl Jenkins who are truly in the market... But 16 quit for entrance fee for a church? My mind! How in the world...?!

Uw vraag is kort samengevat: wel of geen entree, en hoe hoog! Allereerst zij opgemerkt dat vanwege diefstal van kanselbijbels en koper of vandalisme helaas de meeste (dorps)kerken (evangelisch, rooms-katholiek of protestants) sinds een jaar of twintig overdag niet meer vanzelfsprekend open zijn. Een belletje naar koster of kerkelijk bureau is dan een optie.

Grotere en monumentale kerken moeten onderhouden worden en doorgaans kunnen de kleiner worden plaatselijke gemeenten dat geld niet meer (alleen) opbrengen. Monumentenzorg kan eventueel gedeeltelijk bijspringen, maar heeft daarmee ook direct meer zeggenschap over (de inrichting en het gebruik van) het kerkgebouw.
 
Verder gaan steeds meer kerkbesturen andere evenementen in het gebouw organiseren buiten de zondagse eredienst. Want ja, een gemeente maakt gemiddeld niet meer dan zo’n drie uur per week gebruik van het (monumentale) kerkgebouw. Ik begrijp het, maar voel tegelijk van binnen enorme weerstand. Geblinddoekt in een strandstoel in de Laurenskerk gaan liggen voor een bepaalde ervaring... hoe verzin je het. 

Ik kan me indenken dat voor een bezoek aan een kerkgebouw (doorgaans de grotere!) een kleine bijdrage wordt gevraagd. Al kan dat ook weer bepaalde mensen afhouden om op een drukke vakantiebestemming juist even de stilte van een Godshuis op te zoeken en de drukte buiten te laten, uitzonderingen daargelaten. Sommige kerken zijn ware trekpleisters. Wie wil Dirk Crabet’s ramen in de Goudse Sint Jan niet bewonderen? Of het fraaie historische orgel van Arp Schnitger uit 1696 in Noordbroek? 

Hoewel... juist bij marktconcerten is de toegang vaak weer vrij, zo onder andere de Bavo te Haarlem, de Laurenskerk te Rotterdam, of de “predikanten-orgel-concerten” in Ouddorp.

Overigens is uw verwijzing naar de tempelreiniging in vergelijking met het heffen van entreegeld onzuiver. Dát betrof namelijk onder andere het (af)keuren van bepaalde meegebrachte offerdieren (schapen, geiten, duiven). Bij afkeuring door priesters die de keuring deden, werden deze dieren direct ingenomen, maar onderhands elders op het tempelplein weer doorverkocht. Ik hoefde overigens bij mijn bezoek aan het tempelplein in Jeruzalem geen entree te betalen...

Of u zonder zwart pak mag komen luisteren? Bij mij wel. Voel je welkom. Zie hiervoor de agenda op kerktijden en laat u inspireren.

Wel wordt tijdens de eredienst een door u zelf te bepalen kleine of grotere donatie gevraagd om in de collectezak te doen. Dat geld is overigens geen aanvulling op mijn salaris en wordt ook niet bestemd om de haan weer op de kerktoren van de Oosterkadekerk te krijgen (tenzij anders aangegeven). Dit collectegeld is doorgaans bestemd om mensen die minder hebben, dichtbij of ver weg in de wereld, in onze rijkdom te laten delen.

À propos, onlangs werd ik benaderd door een gemeente in de provincie Groningen om voor te gaan in de middagdienst. Om deze tweede dienst “in stand te kunnen houden”, zo werd erbij gezegd, kreeg de predikant (ik dus) voor de middagdienst géén enkele vergoeding. Niet voor de preek noch voor de reis (82 kilometer heen en terug). Kortom: Liefdewerk oud papier!

Ds. M. F. van Binnendijk,
Hervormd predikant te Channel City

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M.F. van Binnendijk

• Geboortedatum:
  30-11-1963
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Stadskanaal
• Status:
  Actief

170 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven