Niet betrokken bij begrafenis van broer

Mijn broer is afgelopen vrijdag begraven. Vooraf was er een dienst in de kerk. Mijn broer ging nooit naar de kerk, maar mijn schoonzus ging af en toe op zondag en dat was een kerk bij haar in de buurt. Dit is een protestantse kerk. Mijn broer lag vooraan in de kerk in zijn dichte kist met zijn foto erop met zeven waxinelichtjes. Men stond naast de kist. Mijn schoonzus, twee zoons met vrouw en een kleinkind op de arm van zijn moeder, de broer van mijn schoonzus en een vriend. Er waren zeven lichtjes, maar aan mij -de zus van de overledene- was niet gevraagd om er bij te komen staan. Hoort dat zo?

En tevens met condoleren wist niemand wie ik was! Toen ben ik maar weggegaan en ergens met mijn man gaan zitten. Wij gingen in colonne naar de begraafplaats toe en bij het graf sprak de dominee over God, dat Hij er alleen was voor de levenden en niet voor de doden! Daarna moesten mijn schoonzus en de kinderen nog even bij het graf blijven staan. De rest moest weg, werd er verteld. Dus intussen dat zij daar gingen staan ben ik al weggelopen. Ik was boos en verdrietig. Mijn man riep mij terug, maar dat heb ik niet gedaan. Ik ben gewoon naar de auto gelopen. Ik ben er gewoon niet bij betrokken. Het was of ik niet bestond. Wij hadden beiden elkaar nog.

Beste mevrouw,

U stelt geen vraag, maar vertelt een verhaal over de gang van zaken bij de begrafenis van uw broer. Als ik uw laatste zin lees, was hij de enige nog overgeblevene uit het gezin waarin u geboren bent. Dan is het zeker verdrietig, als u het gevoel kreeg er niet bij betrokken te zijn. Maar ja, wat ‘hoort’ of niet bij een begrafenis hangt vooral af van de allernaaste familie in samenwerking met de begrafenisonderneming. Uw broer had een vrouw en kinderen. Dus bepaalden zíj samen hoe de begrafenis er uiteindelijk uit zou gaan zien. Wie er bij het condoleren naast elkaar staan en wie er uitgenodigd zouden worden om de begrafenis bij te wonen.

U voelde zich boos en verdrietig. Teleurgesteld ook, denk ik. Dat u zich genegeerd heeft gevoeld wijst daarop en is erg vervelend. Terechte gevoelens? Ik weet het niet, maar hoewel ik op basis van hetgeen u schrijft weliswaar niets kan afleiden over familieverhoudingen, ís daar wél iets mee! Hoe kan het dat ‘niemand’ wist wie u bent? U kende de genodigden wel, in ieder geval een aantal. U noemt de zwager en een vriend. Zij werden uitgenodigd, niet de eigen zus. Hoe verliep contact met uw broer? Hoe was en is de verhouding ten opzichte van uw schoonzus? Wellicht is het haar, in haar rouw en verdriet, ontgaan dat uw broer belangrijker voor u was dan misschien ooit geuit. 

Jammer is het, maar niet terug te draaien. Hoe u er mee vérder moet is een ander verhaal. Ga een keer naar uw schoonzus toe en leg haar uit hoe uw gevoelens waren (zijn). Of schrijf haar een brief waarin u vertelt over uw gevoelens. Uiteraard zònder haar verwijten te maken. Zíj heeft háár keuzes gemaakt, misschien wel op momenten van rouw dat zij niet goed heeft na kunnen denken.

Maar: het is hààr echtgenoot die stierf en begraven werd! Zij moet (samen met de kinderen) ‘alleen’ verder. Vertel haar úw verhaal als zus van de overledene. Als dat mogelijk is in zogenoemde ik-boodschappen. Uw verdriet hoeft niet minder te zijn, maar is wèl ‘anders’ dan dat van uw schoonzus. Het ging om uw broer en daarmee tegelijk ook om uw eigen familiegevoel als enige overgeblevene. U kunt er -neem ik aan- met uw eigen echtgenoot over praten. Hopelijk geeft bovenstaande nu ook mogelijkheden tot een open gesprek en gezamenlijk beleefde rouw om een geliefde gestorvene. Laat in ieder geval niet uw boosheid omslaan in wrok en bitterheid, want dat geeft echte verwijdering en nog meer ‘verlies’! Zet zelf de eerste stap, hoe moeilijk dat misschien ook voor u is... dat is de sleutel tot welk contact dan ook. Misschien leidt een en ander zelfs nog wel tot een gesprek over de toespraak van de dominee!

Marijke Rots

Dit artikel is beantwoord door

C. M. Chr. Rots - de Weger

• Geboortedatum:
  18-02-1947
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Aalten
• Status:
  Actief

1500 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven