Sabbatheiliging

Ik las pas in Exodus 31/35 over de sabbatheiliging. Als je werkt moet je ter dood veroordeeld worden. Er staat dat je ook geen vuur aan mag steken. Moeten we ons nu nog aan die wetten houden? Of is het een wet van vroeger? In de Tien Geboden staat wel dat je de sabbat moet heiligen, maar valt daar dan ook onder dat je geen vuur aan mag steken?
 

In Ex. 20 is in het vierde gebod sprake van de sabbat die onderhouden moet worden in overeenstemming met de schepping in zes dagen. Nu rijst de vraag of de sabbat al vanaf de schepping is onderhouden. Veel bijbeluitleggers zijn dat van mening en dan is de sabbat een scheppingsinstelling. Maar in Genesis lezen we nergens dat de aartsvaders zich hieraan hielden. Het is aannemelijker dat de sabbat pas bij en na de uittocht uit Egypte is ingesteld. Van de verbinding tussen sabbat en uittocht is ook sprake in de Tien Geboden in Deut. 5. De sabbat wordt een teken van het verbond genoemd tussen God en Israël in Ex.31:16-17, en dat geldt niet voor andere volken. Het is dus het meest aannemelijk dat de sabbat exclusief voor de Israëlieten was (daar wijst ook de naam in het Hebreeuws op), en zo is het ook altijd opgevat door de Joden. De instelling van de sabbat komt wel overeen met de schepping in zes dagen, en de zevende dag rust, maar wordt dus niet gelijk opgelegd als leefpatroon voor de mensen.

Als de sabbat een scheppingsinstelling zou zijn, zou naar mijn overtuiging ieder mens zich hieraan moeten houden: de vrijdagavond en zaterdag overdag, tot zonsondergang. Zo worden ook de dagen in Gen. 1 genoemd: het is avond geweest en morgen geweest. De dagen liepen (en lopen) bij de Joden niet van 12 uur 's nachts tot de volgende nacht. Maar als de sabbat een exclusief teken van het verbond met Israël is, is het niet nodig dat de andere volken deze zelfde sabbat houden. Daarom is ook bij het apostelconvent de sabbat niet opgelegd aan de christenen uit heidenen, evenmin als de besnijdenis.

De meeste christenen hebben de eerste eeuwen van de christelijke jaartelling de zondag niet helemaal kunnen houden. De Romeinen gaven hun slaven echt geen vrije dag. Toch hadden christenen behoefte op die dag bijeen te komen, omdat Christus op een zondag is opgestaan. De joodse christenen hielden eerst de sabbat en probeerden ook op zondag samen te komen. In later tijd is de zondag in plaats gekomen van de sabbat (vanaf 4e eeuw). Maar de zondag is dus geen sabbat.

De Dordtse Synode heeft in 1618-1619 gezegd dat het vierde gebod gedeeltelijk zedelijk (blijvend) is, nl. in het ritme van 6+1=7 dagen, maar gedeeltelijk ceremonieel (dus verouderd). De Heidelbergse Catechismus heeft het over alle dagen van ons leven tegen de zonde strijden en God dienen.

Hoe we het bovenstaande ook opvatten, in alle gevallen is de zondag dus niet gelijk aan de sabbat. De zevende dag ziet terug naar de schepping; de eerste dag van de week ziet op de opstanding van Christus. Vanwege dit verschil is het niet nodig alle oudtestamentische wetten die op de sabbat betrekking hebben, over te plaatsen naar de zondag. Zoals bekend vullen christenen de zondag nogal verschillend in: sommigen houden zich tamelijk goed aan de sabbatsvoorschriften, anderen zien het vooral als een vreugdevolle herinneringsdag. Bijna iedereen gebruikt wel vuur op de zondag.

Met vriendelijke groeten,
Prof. dr. M. J. Paul
 

Dit artikel is beantwoord door

prof. dr. M.J. Paul

• Geboortedatum:
  13-03-1955
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Oegstgeest
• Status:
  Actief

262 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven