Vraag
Ik ben een jonge vrouw die graag als ervaringsdeskundige in de GGZ wil gaan werken. Daarom zit ik erover te denken om de studie social work te gaan doen. Maar gezien de ‘rugzak’ die ik meedraag vraag ik me best wel af: kan ik het wel? e.d. Graag zou ik dan ook met iemand in gesprek gaan die deze ervaring ook heeft, die zijn/haar ervaring inzet ten behoeve van anderen. Zelf ken ik niemand met deze ervaring. Zouden jullie hierbij misschien kunnen helpen/weten jullie iemand?
Antwoord
Beste...
Je hebt een mooi verlangen, laat ik dat eerst uitspreken. Maar de vraag is of je rijp genoeg bent om dat verlangen handen en voeten te geven.
Als ervaringsdeskundige kun je van toegevoegde waarde zijn. Dat is waar. Maar het gaat om het volgende: de ervaring heb je al, maar ben je ook ‘deskundig’ genoeg? Teveel mensen die hetzelfde verlangen hebben als jij, heb ik moeten afraden om een studie social work te doen, omdat zij juist nog teveel aan hun ervaring vast zaten. Je moet er namelijk boven hebben leren staan en de ervaring voldoende verwerkt hebben om een ander te kunnen helpen. Anders wordt het verhaal van je cliënten elke keer weer je eigen verhaal en kunnen de emoties daarover je te sterk worden waardoor je meer met jezelf bezig bent dan met de hulpvrager. Oftewel: als hulpverlener moet je helemaal beschikbaar zijn voor degene die jouw hulp inroept en moet je niet je eigen onverwerkte emoties tussen jou en de cliënt inleggen. Dat gebeurt natuurlijk ook niet bewust, maar bij onverwerkte emoties gaat dat als vanzelf.
Oftewel: in hoeverre heb jij je eigen verhaal professioneel afgesloten? Als daar nog het een en ander in te doen is, kun je beter eerst iets anders gaan doen wat niet meteen je eigen levensverhaal raakt.
Ik heb teveel mensen zien afhaken bij hun studie social work om de redenen die ik hierboven noem. Op de opleiding zelf zijn ze er overigens ook heel scherp op; je komt niet ver als je eigen ervaringen niet voldoende zijn afgesloten en verwerkt. Dan krijg je het advies (= verplichting) om met de opleiding te stoppen. Die tegenslag/teleurstelling gun ik je niet.
Wat je zou kunnen doen, is een voorgesprek aanvragen bij de opleiding die je wilt volgen. Vertel daar eerlijk je verhaal en vraag hun advies. Mijn ervaring is, dat zij daar heel eerlijk in zijn. Als zij verwachten dat de tijd nog niet rijp is om de opleiding te volgen, zullen zij dat zeggen. Je helpt er namelijk niemand mee om die een opleiding in te loodsen wat vervolgens op een grote teleurstelling voor iedereen uitloopt.
Zelf ben ik de laatste tijd ook in gesprek met een meisje dat een sociale opleiding wil doen. Tegen haar heb ik heel eerlijk gezegd wat er moet veranderen voordat zij aan de opleiding kan beginnen. Daar is zij erg van geschrokken, maar het gevolg is wel geweest dat we samen een traject zijn ingegaan waarin ik langzaam maar zeker verandering en verbetering zie optreden.
Ik zeg altijd maar dat je geen stappen moet zetten waar je nog niet rijp voor bent. Dat kan ik bij jou op afstand niet beoordelen vandaar mijn advies om informatie in te winnen bij de opleiding die je op het oog hebt.
Wijsheid!
Drs. Els J. van Dijk
Dit artikel is beantwoord door
drs. E.J. (Els) van Dijk
- Geboortedatum:28-01-1956
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Veenendaal
- Status:Actief
Bijzonderheden:
Voormalig directeur Evangelische Hogeschool. Nu begeleiding en advies.
Bekijk ook:
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Dat maakt best wel een verschil. Bij de eerstgenoemde is de opleiding volledig ingesteld op mensen met ervaring in de GGZ en/of verslavingszorg. Er wordt extra rekening gehouden met je kwetsbaarheid, je hele klas bestaat uit mensen met een rugzak, niemand is het ‘zomaar’ gaan doen. Je moet minimaal een half jaar in zorg zijn geweest om toegelaten te worden, maar velen hebben ook meerdere klinische opnames achter de rug. Bij verslaving moet je ook al zo lang afgekickt zijn dat je niet in verleiding komt door gebruik van cliënten. Voor alles geldt dat je inderdaad je ervaringen al zo verwerkt moet hebben dat je bijv niet meer volschiet bij het vertellen over je ervaringen, niet zo vol zit met je ervaringen dat je meer jouw verhaal bij de cliënt komt droppen dan andersom. Je moet in staat zijn het alleen in te zetten in dienst van de cliënt en niet met onderliggende behoefte tot erkenning voor je eigen verhaal. Hier is men in de opleiding alert op. Er is een module met schrijven van het eigen ervaringsverhaal. Er zijn ook modules die overeenkomen met social work, bijv ontwikkelingspsychologie, maar het grootste deel is zeer specifiek gericht op het inzetten van ervaringsdeskundigheid.
Het gebeurt regelmatig dat mensen er gedurende de opleiding achterkomen toch een stuk te verwerken te hebben wat ze eerder niet doorhadden, dan is er ruimte om bijv een half jaar te stoppen, therapie te volgen en volgend jaar weer te beginnen als het dan verwerkt is. Er is een uitvalpercentage van ongeveer 50%, dat grotendeels hiermee te maken geeft.
Als je de opleiding Ervaringsdeskundige in de zorg volgt zul je daarna een baan krijgen als ervaringsdeskundige. Dit is nog een vrij nieuw beroep aangezien de eerdere ‘ervaringsdeskundigen’ vrijwilligers waren die dus niet geschoold/‘deskundig’ waren in de mate waarin de afgestudeerden van deze opleiding dat zijn. Werkelijk HBO geschoolde ervaringsdeskundigen zijn er nog maar een paar jaar. Dit is o.a. te merken in dat het gemiddelde salaris van een ervaringsdeskundige nog niet gelijk is aan dat van andere HBO banen. Er is nog een hoop te ontdekken, de wegen zijn nog niet gebaand. Je zult soms je eigen baan moeten creëren binnen een organisatie. Wel hebben alle GGZ instellingen opdracht gekregen ervaringsdeskundigen in hun organisatie een plaats te geven in het kader van herstelondersteunende zorg.
Ervaringsdeskundigen kunnen terecht komen in het werkveld waar ze zelf cliëntcontacten kunnen hebben. Clienten praten vaak makkelijker met iemand met ervaring die ‘gelijk’ voelt, dan met een hulpverlener die ‘hoger dan zij’ voelt. Ook kun je ‘tolken’ tussen cliënt en therapeut. Als ervaringsdeskundige kun je vaak beter de perspectieven van zowel hulpverlener als cliënt begrijpen, en daardoor kun je beter uitleggen aan de cliënt waarom hulpverleners dit of dat willen, en beter aan de hulpverleners uitleggen hoe hun acties voor een cliënt zijn en of dat echt bereikt wat ze willen of dat ze toch beter iets anders kunnen doen. Je hebt dus een andere positie in het team dan als je sociaal werker bent.
Je kunt ook meer in de bestuurslaag terecht komen waar beleid gemaakt wordt. Daar gaat het tweede jaar van de opleiding meer over. Dan heb je dus niet voornamelijk cliëntcontact, maar kun je je ervaring inzetten om het beleid meer cliëntgericht te maken.
De deeltijdopleiding (er is geen voltijd ervaringsdeskundige) gaat uit van één dag school en minimaal 16 uur stage/werk per week. De gemiddelde leeftijd ligt redelijk hoog. Met 22 zul je de jongste van de klas zijn, en met 50 misschien nog niet eens de oudste.
Als je social work met module ervaringsdeskundigheid volgt, word je opgeleid tot social worker. Dan krijg je een andere rol. Je word gewoon sociaal werker, maar kunt de ervaring in je eigen cliëntcontacten inzetten. Hierbij krijg je in het team dezelfde positie als andere sociaal werkers. Je taak is niet om te tolken als je dingen mis ziet gaan in andermans cliëntcontact en als je dit wel gaat doen zal het je wellicht niet in dank afgrnomen worden, of je hebt er door je eigen caseload geen tijd voor. De wegen zijn al meer gebaand en een baan vinden is wellicht minder gedoe.
Te overwegen punten zijn o.a.
-Hoe ver is de opleiding reizen, wat is haalbaar, ben ik bereid op kamers te gaan?
-Welke positie wil ik in mijn werk krijgen? Wil ik mijn ervaring inzetten in beleid of cliëntcontact of een combi en op welke manier? Wil ik puur op mijn eigen cliënten gefocust mijn ervaring inzetten, ‘one of the guys’ zijn in mijn team en het verdragen als ik mijn collega’s met hun cliënten omgaan op manieren die ik uit mijn ervaring erg naar vind en er dan niet meer van zeggen dan de andere collega’s? Of verlang ik er juist naar om ook mijn ervaring toe te passen voor het cliëntcontact van anderen die de ervaring zelf ontberen?
-Heb ik behoefte aan een opleiding waar extra aandacht is voor mijn ervaringsverhaal en waar alle studenten wat meegemaakt hebben, of wil ik vooral het ‘normale’ hulpverlenerschap leren en kan ik ermee dealen als er ook mensen in mijn klas zitten die de opleiding hebben gekozen ‘omdat ze niets anders wisten’ of nog aardig wat wilde haren te verliezen hebben? Aan de andere kant, vind ik het oké als de meeste mensen in mijn klas een stuk ouder zijn dan ik?
-Wil ik voltijd studeren (alleen mogelijk bij social work) of deeltijd en daarnaast werken?
-Ben ik al ver genoeg in mijn verwerking om te beginnen? Zo nee, ben ik bereid nog één of meerdere jaren therapie te volgen zodat ik er klaar voor ben? Zoja, als ik onder de opleiding ontdek dat ik toch meer te verwerken heb, heb ik dan de ruimte om te stoppen en therapie te volgen om het later op te pakken? En zou ik er ook mee kunnen dealen als ik er na bijv. drie jaar therapie achterkom dat er delen zijn die ik niet verwerkt krijg/delen van mijn stoornis zijn die ik niet genoeg onder controle kan krijgen om een opleiding te kunnen volgen waardoor al het voorwerk niet leidt tot het doel dat ik voor ogen had en ik mijn droom moet opgeven?
-Zijn er bepaalde aanpassingen die ik nodig heb ivm mijn rugzakje en in hoeverre kan/wil de school waar ik heen wil daaraan tegemoetkomen?
-Wat zijn de toelatingseisen en kan ik daaraan voldoen?
