John Charles Ryle

John Charles Ryle is weleens een gematigd Calvinist genoemd. Waarom gematigd?

De vraag waarom J. C. Ryle wel eens een gematigd Calvinist is genoemd, betekent in elk geval dat er onderscheid wordt gemaakt tussen iemand die Calvinist is en iemand die gematigd Calvinist is. Straks zullen we zien dat er ook nog een derde soort is, namelijk een hyper Calvinist. En om het  nog ingewikkelder te maken heeft iemand zelfs de vraag opgeworpen of Calvijn zelf wel een Calvinist was? 

Om bij dat laatste te beginnen, moeten we beseffen dat Calvijn vaak eenzijdig is bezien vanuit een bepaalde gezichtshoek. Er waren er in ieder geval die zeiden dat Calvijn de leer van de predestinatie zo centraal stelde dat dat het centrum van zijn theologisch denken was. Anderen waren van mening dat het de leer van de Drie-eenheid was. Nader Calvijnonderzoek bracht aan het licht dat Calvijn  niet makkelijk getypeerd kan worden vanuit een bepaald centrum als kern van zijn leer. Daar was hij te breed en te diep voor. Nu waren er blijkbaar volgelingen van Calvijn die zichzelf zozeer Calvinist vonden dat de vraag boven kwam drijven of Calvijn zelf wel een Calvinist genoemd kon worden. Deze volgelingen bezagen Calvijn te eenzijdig vanuit een bepaald theologisch centrum van zijn theologie, een centrum dat ze vaak zelf in hun eigen denken het allerbelangrijkst vonden. 
 
Andere volgelingen van Calvijn deden het wat kalmer aan. Ze werden gematigd Calvinist genoemd. Wat Ryle betreft hebben we dan te denken aan het feit dat hij de uitverkiezing minder accent gaf. Wel erkende hij dat het uiteindelijk enkel de uitverkorenen zijn die zalig worden, doch hij legde vooral zeer groot accent op de liefde en genade van God in Christus en door de Geest voor arme zondaren. “Een mens moet eerst naar de basisschool van bekering en geloof, voordat hij op de grote universiteit van verkiezing en predestinatie binnenkomt.” Hij durfde ook niet te zeggen dat Christus enkel voor de uitverkorenen geleden had en gestorven was. Het volbrachte werk van Christus is immers zo groot dat het genoegzaam is voor de zonden van de hele wereld. Ook Calvijn stemde in met deze genoegzaamheid ofwel potentie, terwijl de Dordtse Leerregels in II.III er eveneens over spreken. Ryle dacht groot over het werk van Christus, zo groot dat hij het niet kon  verdragen dat er één zondaar zou kunnen zijn die ging denken dat het niet voor hem of haar was. Hij startte daarom bij een zeer ruime roeping. Om zalig te kunnen worden was er enkel geloof nodig dat niets van eigen kunnen verwachtte, maar dat uitriep: “Enkel Christus is mijn gerechtigheid.” Ryle wilde dan ook niets weten van Arminiaans denken dat inbreng van de vrije wil propageerde.   

Dat Ryle een gematigd Calvinist wordt genoemd kan ook nog te maken hebben met het feit dat hij als behorend tot de Anglicaanse Kerk, inzake kerkregering episcopaal en niet presbyteriaal dacht. 

De vraag is ondertussen of het terecht is dat Ryle als gematigd Calvinist is getypeerd? Immers, hoewel het zeker is dat Calvijn de uitverkiezing helder heeft geleerd, heeft dit  bij hem er nooit ook maar enigszins toe geleid om iets af te dingen op de ruime roeping tot de genade van God voor zondaren. Wat de uitverkiezing betreft verwees hij zondaren naar Golgotha waar we het Vaderhart van God mogen zien branden van vurige verkiezende liefde voor het verlorene. Was er dan wel terecht reden om Ryle een gematigd Calvinist te noemen?

Dit doet de vraag boven komen of de typering van Ryle als gematigd Calvinist niet uit de koker komt van hen die we hyper Calvinist zouden kunnen noemen? Onder hyper Calvinist verstaan we iemand die de ruime roeping tot Gods genade en daarin ook tot de genade van Gods verbond wegdrukt vanuit een fout verstane verkiezingsleer en die stelt dat Calvijn dat geleerd heeft. Niets is echter minder waar. Nergens komt bij hem de ruime roeping en  het verbondsdenken  onder de stolp van verkiezingsdenken. Het is andersom. Uitverkiezing is geen stolp, maar is bron, is heilsfontein. En dat voor mensen die vanuit zichzelf nooit naar God zullen vragen. Dat betekent heil voor de meest verstokte zondaar en de meest afgedwaalde mens. 

Wil men handhaven dat Ryle een gematigd Calvinist was, dan zal men het dus vooral moeten zoeken in zijn terughoudend spreken over de uitverkiezing. Iets wat Calvijn zelf overigens ook voorstond, alhoewel hij er meer accent op legde dan Ryle. Dit laatste hangt onder andere ook samen met het feit dat Calvijn, mede vanwege de strijdsituatie waarin hij stond,  meer dogmatische en exegetische werken schreef, terwijl Ryle vooral prediker was. 

Tot slot, wij moesten maar wat voorzichtiger zijn om onszelf en anderen te kwalificeren als Calvinist in diverse gradaties. Wel blijft Calvijn een theologische reus en is het enorm belangrijk, ja noodzakelijk, zich te verdiepen in wat hij geleerd heeft. Dat maakt hemzelf minder Calvinist en meer diep bijbels theoloog met grote passie voor de eer van God, voor de genade van God in Christus door de Geest en voor het volstrekte  gezag van de Schrift. Dit laatste niet op fundamentalistische, noch op biblicistische wijze, maar op geestelijke, door Schrift met Schrift te vergelijken. Vandaar dat een hoogleraar Oude Testament Calvijn ooit kwalificeerde als een exegeet van eenzame hoogte.    

Ds. R. H. Kieskamp

Dit artikel is beantwoord door

Ds. R.H. Kieskamp

• Geboortedatum:
  11-11-1935
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Lienden
• Status:
  Inactief

63 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven