Eerst gebed, daarna Bijbel lezen

Wat is de reden dat er dominees zijn die na het lezen van de wet of de geloofsbelijdenis (en zingen) het grote gebed doen en daarna pas het te behandelen hoofdstuk uit de Bijbel lezen?

Beste vriend(in),

Je stelt een aardige vraag, die ik graag beantwoord. Ik weet natuurlijk niet tot welke kerkelijke gemeente je behoort. Daar zal een bepaalde gewoonte zijn wat betreft de invulling van de kerkdiensten, maar je hebt intussen ontdekt dat er nogal wat verscheidenheid is.

Hoe was het vroeger? Toen was er -denk ik- een grotere eenvormigheid. Overal had men een ‘voorzanger’, die ook ‘voorlezer’ was. Als voorzanger had hij een belangrijke taak in de tijd toen er nog geen orgelbegeleiding was. Maar ook als ‘voorlezer!’ In vroeger tijd deed hij allerlei afkondigingen, ook namens de burgerlijke overheid. Hij gaf hij vervolgens de beginpsalm op, waarna hij de wet (of de geloofsbelijdenis) las en daarna ook het gedeelte uit de Bijbel, waaruit de dominee zou preken.

Heel vroeger was het de gewoonte dat de dominee en de kerkenraad pas ná die Schriftlezing in de kerk kwamen en de dominee het votum en de groet uitsprak. De voorlezer was dus een belangrijk man.

Later begon de dominee de dienst en gaf hij dus zelf de beginpsalm op en het Bijbelhoofdstuk dat gelezen zou worden. De voorlezer was geen ambtsdrager, maar gewoon iemand die een luide en heldere stem had. Dat was niet onbelangrijk in de grote kerken – zonder versterker. Later werd dit werk gedaan door een ouderling.

Je kunt begrijpen dat het in praktisch opzicht handig was, om de lezing van de wet en de lezing uit de Bijbel achter elkaar te laten plaatsvinden. En na dat alles kwam het ‘grote’ gebed. Jawel, zo werd het genoemd, want alle voorbeden kregen in dat gebed hun plaats. Het dankgebed was dan maar heel kort. Doorgaans sloot dit direct bij de preek aan, want deze was dan onderbroken door de ‘tussenzang’. Dit was zo geregeld om praktische redenen. Ik heb tenminste nooit kunnen ontdekken, dat hier een diepere reden aan ten grondslag was.

Ik denk dat deze gang van zaken in de kleinere kerken, zoals de Gereformeerde Gemeenten, nog altijd gemeengoed is. In andere gemeenten werd het soms wat anders. Na de wetslezing wordt dan eerst gebeden om “de opening van het Woord en de verlichting met de Heilige Geest”, zoals het genoemd wordt. Hieraan ligt de gedachte ten grondslag, dat je éérst moet bidden voordat je verder gaat. Daar is niets tegen, maar er zijn dan intussen toch andere dingen gedaan. En het Votum (“Onze hulp is in de Naam des Heeren”) is tenslotte óók een gebed.
 
Het invoeren van deze wijziging ging doorgaans gepaard met de gewoonte, om de voorbeden in het dankgebed uit te spreken. Al zijn er bepaalde redenen waarom een zekere gewoonte wordt aangehouden, echt principiële dingen zijn hierbij niet in het geding.

Zelf begin ik in de diensten waarin ik voorga met de Bijbellezing, gevolgd door het gebed – mét de (meeste) voorbeden. Het is al heel wat jaren geleden dat ik voor het eerst preekte en toen was de volgorde ‘Schriftlezing-gebed’ nog heel gebruikelijk. Ik heb nooit de directe behoefte gevoeld deze om te keren. Alhoewel: ik vind het wel een mooie gedachte dat het spreken van de Heere aan óns bidden en spreken voorafgaat. Maar dat betekent niet dat het verkeerd is om éérst het gebed uit te spreken.

Het gaat hier dus niet om een echt principiële kwestie. Het voornaamste is dat in de prediking een goede verhouding doorklinkt tussen de oproep tot bekering en de belofte dat de Heere genadig zal zijn voor hen die Hem zoeken, tussen wet en evangelie, tussen ‘leven en dood’. Maar dan komen we op een heel ander terrein.

Met genoegen heb ik je vraag beantwoord. Ik wens je veel zegen toe onder de verkondiging van het eeuwig blijvende Woord des Heeren.

Ds. W. Arkeraats

Dit artikel is beantwoord door

Ds. W. Arkeraats

• Geboortedatum:
  09-08-1946
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Hardinxveld Giessendam
• Status:
  Actief

132 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven