IVF censurabel

In de Gereformeerde Gemeenten in Nederland hebben ze IVF censurabel gesteld, naar ik gehoord heb. Nu is mijn vraag: waarom stellen zij het censurabel en is dit goed? Is IVF dus medisch-ethisch verantwoord? En hoe gaat IVF eigenlijk?

Dit zijn heel wat vragen bij elkaar. Vragen die te maken hebben met de kwestie van IVF. Een buitengewoon complexe materie. IVF staat onder ons bekend als reageerbuisbevruchting. In wezen is dit een medisch-technische kwestie. Het gaat namelijk om een technische uitvinding waardoor een zwangerschap tot stand gebracht kan worden, waar dit via het normale proces van geslachtsgemeenschap niet mogelijk of niet gewenst is. Een kind dat via IVF ter wereld komt wordt een reageerbuisbaby genoemd. In 1978 kwam de eerste reageerbuisbaby in Engeland ter wereld. In Vitro Fertilisatie is een dus vruchtbaarheidsbehandeling waarbij de bevruchting buiten het lichaam tot stand komt. ”In vitro” betekent ”in glas” en ”fertilisatie” betekent ”bevruchting”. Een IVF-behandeling wordt uitsluitend op medische indicatie uitgevoerd en in principe pas als alle andere mogelijkheden om zwanger te raken, zijn uitgeput.

Je weet ongetwijfeld dat, voor dat IVF kon worden toegepast, er reeds sprake was van kunstmatige inseminatie. Onder kunstmatige inseminatie verstaan we het inbrengen van sperma in de vrouwelijke geslachtsorganen buiten de normale geslachtsdaad om, teneinde op deze manier bevruchting tot stand te brengen. Deze methode is al vrij oud. We onderscheiden twee vormen, die van kunstmatige inseminatie met sperma van de echtgenoot (k.i.e.) en die met sperma van een donor (k.i.d.) Het probleem bij k.i.d. dat er een derde  persoon in het spel is en een plaats krijgt binnen de gemeenschap van het huwelijk. En dat lijkt mij niet geoorloofd. Immers is het huwelijk, zowel geestelijk als lichamelijk, een exclusieve relatie tussen één man en één vrouw. Wanneer er langs de weg van k.i.d. een kind geboren wordt is niet de eigen echtgenoot, maar een ander buiten het huwelijk de biologische vader. Je kunt niet spreken van het eigen nageslacht van de man en de vrouw die samen een huwelijk vormen.

Hoe gaat een IVF in zijn werk? In een laboratorium worden eicellen van de vrouw en zaadcellen van de man samengebracht. Men gebruikt daarvoor een glas ( in vitro),  een zogenaamd petri-schaaltje. Dat is een platronde ondiepe schaal met een overvallend deksel van glas. In dat schaaltje vindt de samensmelting van de zaadcel en de eicel plaats, de bevruchting dus. Via een punctie zuigt men eicellen bij de vrouw. Als er eicellen zijn bevrucht, dan worden maximaal twee embryo's in de baarmoeder teruggeplaatst. Hieruit kan een normale zwangerschap volgen. In een normale cyclus komt meestal slechts één eitje tot volledige rijping. Voor een IVF-behandeling laat men meerdere eicellen tot volledige rijpheid komen, waardoor de kans op succes toeneemt.

Twee of drie dagen daarna kunnen de bevruchte eicellen, pre-embryo’s genoemd, in de baarmoeder worden geplaatst. Bij kunstmatige inseminatie wordt het zaad van de man bij de vrouw op een kunstmatige manier ingebracht, maar de bevruchting vindt plaats in het lichaam van de vrouw. Bij IVF heeft de bevruchting buiten het lichaam van de moeder plaats, in het laboratorium. Om de kans op slagen te verhogen plant men meestal twee of drie embryo’s in.  Er zijn nog overblijvende embryo’s, de zogenaamde rest-embryo’s. Deze kunnen worden  ingevroren of ook vernietigd. De kans op slagen is niet groter dan 25 procent. We mogen niet vergeten dat de IFV een zeer ingrijpende behandeling is met voor de vrouw allerlei moeilijke gevolgen.

Wanneer je  kunstmatige inseminatie via een donor afwijst, sta je ook kritisch tegenover IVF.  Laat ik eerst mogen wijzen op de kwestie van het zogenaamde draagmoederschap. Wanneer via de IVF, dus in het laboratorium, de bevruchting tot stand is gebracht brengt met de embryo in de baarmoeder van de draagmoeder in. Zij staat dan na de geboorte het kind af aan de ouders. Het is dringend nodig over deze kwestie heel goed na te denken. Is dit Bijbels verantwoord? De vraag bij het draagmoederschap is of een vrouw ook buiten de relatie van het huwelijk haar lichaam mag geven voor de voortplanting. Buiten de huwelijksgemeenschap stelt immers de vrouw haar lichaam ter beschikking van de voortplanting van het menselijk geslacht. Het kind dat geboren wordt beschouwt zij niet als haar kind. Mijns inziens zijn huwelijk en nageslacht zo aan elkaar verbonden dat de moederschoot er alleen is voor een kind uit dit huwelijk.

Er zijn allerlei vormen van IVF. De kwestie van de draagmoeder is er één van. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat men de zaadcel van meneer X en de eicel van mevrouw Y in het laboratorium bevrucht om de embryo in te brengen bij mevrouw Z die de moeder  wordt. Dit wijzen we af. Immers gaan we uit van de unieke en exclusieve relatie van de gehuwden. Daar kan geen derde in komen. In het genoemde voorbeeld gaat het helemaal buiten  het huwelijk om. 

Maar laten we ons nu beperken tot de IFV binnen het huwelijk. Het is immers mogelijk dat de zaadcel van de man en de eicel van de vouw in het laboratorium worden bevrucht en de embryo’s bij de vrouw worden ingebracht en zij samen eventueel de ouders worden. Je kunt je afvragen, als de natuurlijke voortplanting onmogelijk is, of dan een dergelijke kunstmatige methode binnen het huwelijk toegepast gerechtvaardigd is. Volgens de RK kerk horen de geslachtsgemeenschap en de voortplanting bij elkaar. De techniek kan hier niet tussen beide komen. Er zijn ook gereformeerde ethici die dit afwijzen om dat de voortplanting hier losgemaakt is van de liefdesgemeenschap van man en vrouw. Anderen vragen zich af waarom in heel moeilijke situaties de techniek binnen het huwelijk niet te hulp geroepen mag worden bij het tot stand brengen van de bevruchting. Het moet dan wel gaan om bevruchting binnen het huwelijk met het genetisch materiaal van de beide ouders. De ontstane embryo’s mogen niet gebruikt worden voor experimenten bij wetenschappelijk onderzoek.

We vergeten bij dit alles niet dat een embryo het begin is van de mens in wording  Daarmee ga je niet experimenteren. Daarom vormen de embryo’s die overblijven een onoverkomelijk probleem. Moeten die vernietigd worden in het laboratorium? Het is mogelijk om embryo’s in te vriezen om bij een volgende zwangerschap weer te gebruiken. De praktijk bewijst dat overgebleven embryo’s verwijderd worden. Op grond van de Schrift gaan we in ons Bijbels denken uit van een menselijk leven in wording vanaf de conceptie. Mag je daarmee experimenteren? Mag je dat vernietigen? Op grond van deze kwestie sta ik afwijzend tegenover IFV. We gaan hier duidelijk een grens over.

De kwestie is zeer complex. Wat ik buitengewoon belangrijk vind is om vast te houden aan het bijbelse spreken over het huwelijk en de voortplanting. God heeft man en vrouw geschapen. Hij bracht Adam en Manninne samen. Daarom zal de man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen. En zij zullen tot één vlees zijn. Binnen deze fysieke en geestelijke gemeenschap vindt de voortplanting plaats. Daaraan houden we onverlet vast.

Voor veel echtparen vormt de kinderloosheid een groot probleem en verdriet. Velen durven er met hen niet over te spreken en mijden dit onderwerp dan maar. Terwijl zij het op prijs stellen wanneer er met hen juist eens over gesproken wordt. Andere echtparen hebben de kinderloosheid een plaats kunnen geven in hun leven en hebben liever niet dat er met hen over gesproken wordt. De vraag mag gesteld worden of IVF de weg is om te proberen de kinderloosheid op te heffen. Een huwelijk zonder kinderen is even zeer een gezin te noemen als een huwelijk met kinderen. Man en vrouw mogen samen delen in de band der liefde om er te zijn voor elkaar. Zij mogen de dingen bijzonder en intensief samen doen en beleven. Zij vinden veel steun en motivatie in de onderlinge liefdesband. Zou het niet mogelijk zijn om biddend voor Gods aangezicht de zegen te ontvangen om de kinderloosheid vanuit het geloofsleven een plaats te geven en de Heere te vragen om andere taken in het leven te ontvangen? Men zou ook kunnen denken aan adoptie. 

De vraag over het door de kerk censurabel stellen van IFV heb ik laten rusten. Mijn antwoord  is al zeer lang geworden. Ik heb dat gedaan met het oog op de belangrijkheid van dit onderwerp. Laat ik je wel zeggen dat ik het moeilijk heb met het eventueel censurabel stellen bij alle mogelijke nieuwe technische kwesties. Er is ook zoiets als een in persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid handelen van de individuele leden van de kerk. Wel hebben de ambtsdragers de taak mee te leven, mee te bidden en mee te denken. De kerk heeft de taak te wijzen op bijbelse principes, maar kan niet de verantwoordelijkheid van persoonlijke leden overnemen.

Ds. M. Pronk

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M. Pronk

• Geboortedatum:
  10-03-1940
• Kerkelijke gezindte:
  Hersteld Hervormd
• Woon/standplaats:
  KralingseVeer
• Status:
  Inactief

71 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven