Gedragsproblemen van kindje

Het zoontje van een goede bekende is 2,5 jaar en heeft serieuze gedragsproblemen. Het is voor ons niet duidelijk wat er mis is, maar dat er iets mis is is duidelijk. Of de gedragsproblemen aangeboren zijn (bijvoorbeeld door een stoornis) of omdat ze simpelweg voortkomen uit de wijze waarop er opgevoed wordt is ons niet duidelijk. Een combinatie van beiden zou ook mogelijk zijn, waarbij met name de wijze van opvoeden extra negatief uit kan pakken. Het afpakken van spullen, het opsluiten in een donkere kamer, het uitdelen van corrigerende tikken en het schreeuwen tegen je kind is in mijn optiek niet de juiste manier van handelen als ouder. Toch gebeurt dit dagelijks. Persoonlijk benaderen ligt heel gevoelig. De band die ik heb met de persoon in kwestie is daarvoor niet goed genoeg. Op welke manier kan ik toch duidelijk maken dat de problemen die er zijn, ook voor een groot deel eigen schuld zijn en dat men professionele hulp moet zoeken?

Het optreden van deze ouder(s) is inderdaad verontrustend. Ik kan me goed voorstellen dat je er erg tegenop ziet om deze ouder(s) persoonlijk aan te spreken. Als dat echt niet lukt, of het komt niet over, is er op basis van wat je schrijft voldoende reden om het AMK te bellen en daar de situatie te bespreken. Zij zijn er juist voor dit soort situaties (zoek op internet naar AMK en je krijgt alle nodige informatie).

Voor je dat doet, vraag ik je om eerst nog eens serieus na te denken over de mogelijkheid om toch persoonlijk de betrokkenen aan te spreken. Het is heel wat waard als iemand zelf inziet dat er hulp gevraagd moet worden en zo'n stap daadwerkelijk zet. Hulp zoeken op vrijwillige basis, voorkomt mogelijke gedwongen hulp. Dan wordt het allemaal veel moeilijker. Het is ook heel wat waard als zij in jou een naaste vinden die bereid is tot gesprek en steun.

Een paar dingen wil ik noemen die kunnen helpen om tot een gesprek met deze ouder(s) te komen. In de eerste plaats is het goed te bedenken dat ouders die zoiets doen, dat heel vaak uit onmacht en/of onkunde doen. Onmacht hangt meestal samen met overbelasting. Een ouder reageert de spanning en frustratie dan af op het kind. Onkunde komt vaak voort uit een verstandelijke beperking.

Probeer eens na te gaan welke van de twee oorzaken in dit geval aan de orde zijn. Is er sprake van een verstandelijke beperking bij ouders, dan is het zaak hen direct, duidelijk en eenvoudig aan te spreken. Mensen houden van hun kind, daar mag je gelukkig van uitgaan. Geef aan dat het zo niet goed gaat en stel voor om samen naar de huisarts te gaan voor advies.

Als overbelasting, onmacht en frustratie een rol spelen, is het ingewikkelde dat deze mensen dat zelf vaak niet willen erkennen. Dat kan te maken hebben met schaamte, maar vaak ook met de angst dat anderen dan gaan bepalen wat er moet gebeuren. Dat geeft hen extra belasting en creëert extra onmacht. Niet zelden hebben deze ouders vroeger als kind vergelijkbare dingen meegemaakt. Krampachtig stellen ze alles in het werk om te voorkomen dat hetzelfde met hun kind gebeurt. Het tragische is dat ze op die manier de problemen juist erger maken.

Als je dit allemaal beseft, is ook begrijpelijk dat deze ouders vaak niet blij zijn als ze op hun gedrag worden aangesproken. Ze voelen zich beoordeeld en in de gaten gehouden. Afweer, ontkenning en zich verder afsluiten zijn dan de reacties die je kunt verwachten.

De kunst is om ondanks alles op een positieve manier aan te sluiten bij deze ouder(s), om zo in gesprek te komen en iemand bij te staan. Eveneens in dit geval is het goed te beseffen dat ook deze ouders van hun kind houden. Benader een ouder altijd vanuit deze veronderstelling. Aansluiten gaat meestal via een compliment. Lastig, zul je zeggen. En toch, als je goed kijkt, is er altijd wel een compliment te maken. Denk bijv. aan schone kleren, aan eten en drinken geven, of het kind wegbrengen als ouders het zelf niet aankunnen. Als je maar goed kijkt en gericht zoekt naar goede dingen, zijn die er altijd wel te vinden, hoe klein ook. Aansluiten kan ook door begrip te tonen als je ziet dat iemand het moeilijk heeft en dat uit te spreken. Ik zeg er wel bij dat dit in deze situaties al gauw de argwaan opwekt.

Komt er zo een opening voor een gesprek tot stand, dan is het mooiste als je kunt aanbieden iets voor de ander te doen. Hoe klein ook. Dan bewijs je dat je er voor iemand wil zijn. Dat maakt dat je inzet niet goedkoop over komt. Vanuit dit aansluiten, zullen de zorgen wel concreet benoemd moeten worden. En dan moet blijken of er inzicht is en de bereidheid om vrijwillig hulp te zoeken, Ook hier kun je aanbieden samen naar de huisarts of andere hulpverlener te gaan en zo vrijwillige hulp te bevorderen.

Maar nogmaals: ik besef dat dit niet gemakkelijk is. Lukt het niet, dan geef ik nogmaals het advies om het AMK te bellen. Gelet op wat je beschrijft, is er alle reden om dat te doen.

Dr. J. van der Wal

Dit artikel is beantwoord door

dr. J. van der Wal

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven