Er over preken of er uit preken

Graag zou ik deze vraag stellen aan dominee C. A. van der Sluijs. Ik hoor wel eens de opmerking: er over preken of er uit preken. Een dominee wordt dan afgekeurd omdat hij "er over" zou preken. Mensen die voor Gods volk doorgaan zeggen dit. Maar ook mensen die met een glimlach op het gezicht zeggen dat ze onbekeerd zijn, schijnen de gave te bezitten om het verschil op te merken. Toch zit er ook misschien wel wat in. U noemde in de beantwoording van een vorige vraag dominee Van der Poel en dominee Lamaine. En er zijn predikanten van wie de preken je nauwelijks wat doen. Maar dan komt toch de vraag opzetten: waarom ga ik eigenlijk naar Gods huis? Toch niet zozeer om te horen hoe "gunnend" de dominee is, of hoe er "veel er van de dominee uitgaat", maar om te horen wie God is, om te horen van de grote daden Gods. Hoe kijkt u hier tegen aan?

Beste vriend,

Uiteraard zit er wat in. Leven of dood! Daar gaat het ten diepste om, zowel bij de prediker als bij de hoorder. Uiteindelijk en letterlijk ten slotte oordeelt God. Maar ook wij zijn geroepen om de geesten te proeven of ze uit God zijn (1 Joh. 4:1). Dat brengt al enige ontspanning en tegelijk inspanning bij de hoorder, want God kan met "een kromme stok een rechte slag doen." Maar wie begenadigd is, hoort of er "over" dan wel "uit" Gods Woord gepreekt wordt. Het eerste zal het geval zijn als de prediker zelf geen genade kent. En dit kan voorkomen in alle kerken. Ik zei: alle! En veel meer dan wij wellicht denken of voor mogelijk houden. Hier staan we voor een afgrondelijk geheimenis waarvoor ik halt wens te houden en wel omdat ik me daaraan niet wil bezondigen.

Vervolgens is het mogelijk dat een prediker het Woord bedient zonder de directe zalving van de Geest. Door eigen schuld of vanwege Gods soevereine beschikking om redenen die ons verborgen kunnen zijn. Eén daarvan is de eventuele doodsheid van de prediker of een gemeente of kerk waardoor de Geest wordt tegengestaan of bedroefd. In dit geval is de pijn daarvan bij de prediker en soms ook bij gemeenteleden te voelen. Onder een levenloze bediening te zitten is zoiets als sterven bij het leven. Want alleen "De opening Uwer woorden geeft licht" (Psalm 119:130). Het gaat er ook een begenadigd en geroepen prediker om dat het Woord geopend wordt.

En als de Schriften open gaan in Jezus Christus, dan ontvouwt zich de wijsheid van God (vgl. 1 Kor. 1:21, 24; 1 Kor. 2:7). Dit heeft niets te maken met de Griekse wijsheid (vgl. 1 Kor. 1:22) of filosofie. Als de Schriften open gaan bij God vandaan is zij als een bron die zich uitstort op de velden. Dan is er genade voor genade (vgl. Joh. 1:16) en dan zijn er blijkbaar steeds nieuwe blijken van Zijn gunst. De prediker laaft zich aan het water des levens om niet en wordt gevoed met Hem die het vleesgeworden Woord is. Dusdoende is hij een uitdeler van menigerlei genade en een verkondiger van de veelkleurige wijsheid van God (vgl. Ef. 3:10). De Geest paart zich aan de opening van het Woord en er komt beslag over de gemeente. Ze hoort dingen die ze nog nooit (zó) heeft gehoord. Sommigen beginnen te leven of leven op en anderen schrikken of ergeren zich dood (vgl. Hand. 2:13 en Hand. 17:32). Maar er valt wel wat te beleven in de kerk, ja, als het Woord verrassenderwijs opengaat bij God vandaan. Omdat de prediker kennelijk met heel zijn doen en laten zegt: "Alzo spreekt de HEERE!" En dit laatste is op zich een wonder van genade wat zich doorvertaalt in de wonderlijke bediening der verzoening. Waar deze niet is, daar wordt men rampzalig aan zichzelf overgelaten, nu, en straks voor eeuwig. "Heere, Heere, doe ons open! En Hij zal antwoorden en tot u zeggen: Ik ken u niet vanwaar gij zijt" (Matth. 25:11 en Luk. 13:25). En dan zul je uit een reformatorische kerk komen, maar ja, het Woord ging nooit open... Kijk, dit vind ik nu pas echt ernstig! Rampzalig zelfs.

Kan dit met de dominee te maken hebben? Ja!

Een ernstige groet,
Ds. C. A. van der Sluijs