Opstanding van Jezus in Oude Testament

Ik las ergens dat in Jesaja 53:11 wel de opstanding genoemd wordt. Dit wordt geconcludeerd op grond van de lezing uit enkele van de Dode Zeerollen en de Septuaginta. Deze bronnen hebben in deze tekst, ten opzichte van de Masoretische tekst, de toevoeging "het licht". Veel Bijbelvertalingen kiezen ook voor deze lezing. Of de uitleg klopt dat de lezing "het licht" naar de opstanding verwijst, weet ik niet. De een zegt van wel, de ander zegt weer van niet.

Als deze lezing werkelijk naar de opstanding verwijst, dan zou dit het enige vers in Jesaja 53 zijn die naar de opstanding van Jezus verwijst. Maar dan ben ik wel benieuwd of de lezing "het licht" een juiste lezing is en of je dit ook werkelijk op de opstanding kunt betrekken.

Beste vraagsteller,

Een hele goede vraag. Het antwoord hangt af van de waardering van de teksttraditie en vooral ook van de Griekse vertaling van het Oude Testament, de zogenoemde Septuagint. Het zal dus een wat technisch antwoord worden. De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de Septuagint en men komt tot een steeds positievere waardering van deze Griekse vertaling. Zij blijkt toch een heel belangrijke rol gespeeld te hebben in de overgang van Oude naar Nieuwe Testament. Ik denk inderdaad dat we deze vertaling hoog moeten achten, al is het maar dat de schrijvers van het Nieuwe Testament uit deze vertaling putten. Een eenvoudige vergelijking van de weergave van Jesaja 53 met de tekst in Handelingen 8:32-33 zegt genoeg. Dit is niet helemaal hetzelfde. De tekst die in Handelingen aangehaald wordt, komt ook uit de Septuagint. En zo zijn er wel meer passages te noemen uit het Nieuwe Testament, waaruit blijkt dat men gebruik maakte van de Septuagint. En als de door God geïnspireerde schrijvers van het Nieuwe Testament gebruik hebben gemaakt van de Griekse vertaling van het Oude Testament, zegt dat veel.

Eén van de vragen die speelt bij de waardering van deze vertaling  is de vraag welke Hebreeuwse tekst de vertalers van de Septuagint voor zich hadden. Is dit een andere geweest dan die we kennen als de Masoretische tekst? Of is het zo dat de vertalers van de Septuagint weliswaar over dezelfde tekst beschikte, maar allerlei verduidelijkingen hebben aangebracht. Er zijn inderdaad allerlei passages aan te wijzen waarin blijkt dat de vertalers van de Septuagint de tekst verduidelijken. Dat hebben ze overigens niet zomaar uit de losse pols gedaan, maar vanuit het geloof in het gezag van de tekst. Ook zij wisten zich geleid door de Heilige Geest.

Dan nu de vraag of het woord "licht" tot de oorspronkelijke tekst behoort. Wanneer de evangelist Lukas ons in Handelingen 9 de tekst uit de Septuagint aanhaalt, betekent dus dat we op deze vertaling vertrouwen kunnen. En dan mag je er vanuit gaan dat het woordje "licht" hier wel degelijk bedoeld is. En dit is helemaal in lijn met de bedoeling van Jesaja 53. Het is met de apostel Paulus een vertaling niet slechts naar de letter, maar vooral ook naar de geest. Het ligt al helemaal opgesloten in de tekst zelf.

Overigens is dit niet de enige plaats in het Oude Testament die naar de opstanding verwijst. In feit ligt dat ook al opgesloten in Jesaja 52:13, waarmee dit lied over de Knecht des Heeren begint. Daar wordt al gesproken over de verhoging. Daar komt overigens nog een ander aspect bij als het gaat om het lezen van het Oude Testament. We kunnen dat niet anders dan door de bril van het Nieuwe Testament, of beter: door Christus. Vanuit dit perspectief ligt de opstanding wel degelijk besloten in deze tekst (en andere teksten).

Bergambacht,
Ds. G. C. Bergshoeff

Dit artikel is beantwoord door

Ds. G.C. Bergshoeff

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven