Kerk is als zieke moeder

Soms wordt in een preek of gebed gesproken over de kerk als "zieke moeder." Waar komt die uitdrukking vandaan? Is dat bijbels en wat betekent dat precies?

Hoe komen we aan die uitdrukking "de kerk is een zieke moeder"? De zienswijze van de kerk als moeder is op zichzelf afkomstig uit de vroegchristelijke kerk. Kort gezegd kwam het op het volgende neer: we kennen de drie-enige God. God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest. Maar -zó was de vraag in de oude kerk- waarom is er naast de vader en de Zoon geen moeder? Wel, zeiden de oude kerkvaders, de kerk is als een moeder! Door haar wordt een christen gekoesterd en beschermd. De kerk is het opvoedingsinstituut van God bij uitnemendheid.

Is deze manier van spreken ook bijbels? Nou, er bestaat geen enkele Bijbeltekst waarin de kerk "moeder" wordt genoemd. Toch zou ik daarom deze benaming nog niet helemaal willen afwijzen, want er zitten mooie gedachten in opgesloten. Zeker waar het de kerkelijke situatie in Nederland betreft. Waarom? Dan moet ik een stukje Nederlandse kerkgeschiedenis vertellen.
Deze uitdrukking (de kerk als moeder) is in vroeger eeuwen in Nederland weer in gebruik geraakt bij rechtzinnige kerkmensen die ondanks opkomende vrijzinnigheid tòch binnen de Nederlandse Hervormde Kerk bleven. Deze mensen zagen terdege de massale afwijkingen in leer en leven binnen de vaderlandse kerk. Maar deze kerk was en bleef desondanks in hun ogen de kerk der eeuwen. Deze kerk was immers de kerk, die eenmaal door God in onze lage landen was geplant. De kerk, die op wonderbaarlijke wijze in de dagen van kerkhervorming herrezen was uit de as van allerlei bijgeloof en afgoderij. Welnu, deze kerk beschouwde men nog steeds als "moeder". En "moeder" was duidelijk ziek vanwege een veelheid van onbijbelse en zelfs wel afgodische leringen. Zwaar ziek was ze zelfs. Maar moest je daarom "moeder" in de steek laten, zoals dat gebeurde bij afscheidingen? Nee, zeiden deze mensen, je laat een zieke moeder niet in de steek. Je doet er alles aan om haar weer gezond te krijgen!

Daarom zitten er ook vandaag de dag nog steeds kerkmensen en dominees in een PKN als voortzetting van de kerk der vaderen. En als het goed is zijn ze diep bezorgd over de kerk. Echter, ze schelden niet op die kerk, maar ze bidden voor "zieke moeder."

Met een hartelijke groet,
Ds. M. Baan, Veenendaal

Dit artikel is beantwoord door

Ds. M. Baan

• Geboortedatum:
  16-02-1946
• Kerkelijke gezindte:
  PKN (Hervormd)
• Woon/standplaats:
  Veenendaal
• Status:
  Actief

114 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven