Vraag
Sinds een aantal maanden werk ik in een verzorgingshuis op een psychogeriatrische afdeling. Nu heb elke keer weer grote moeite met het overlijden van cliënten. De organisatie waar ik werk is neutraal en veel cliënten zijn niet christelijk. Ondanks dat ik weet dat ik niet mag/hoeft te oordelen over het leven na de dood van een client, blijf ik daar toch over nadenken. En na verschillende overlijdingen te hebben mee gekregen blijft ik het heel erg vinden om te zien hoe cliënten 'wegsterven'. Ik voel me na een overlijden ook dagen verdrietig. Het voelt altijd overdreven omdat de client niet eens mijn familie is. Maar toch heb ik er grote moeite mee. Ik heb sterk de indruk dat mijn collega's hier aan gewend zijn. Ik kan me niet voorstellen dat ik hier ook gewend aan zou raken. Hoe kan ik hier het beste mee omgaan? Of hoort dit zo en moet ik hier niets mee doen? Ik weet het niet. Daarnaast is er ook nog een ander aspect dat ik moeilijk vind rondom het overlijden van cliënten. Als bijvoorbeeld een client ziek is, heb ik de neiging er alles aan te doen om de client er bovenop te laten komen. Nu zijn er echter ook collega's die hier op tegen zijn. Zij vinden namelijk dat medische behandeling niet te lang door moet gaan. Naar hun mening wordt er dan gesold met het leven van de mens. Zeker als het gaat om cliënten die al lang op de afdeling verblijven en in een ver stadium van dementie verkeren. Er wordt dan gezegd dat het beter is als er een eind aan komt. Aan de ene kant kan ik hier achter staan omdat het vaak moeilijk is te zien hoe mensen kunnen worden. Anderzijds vind ik het heel lastig. Het leven is van God en in Gods hand. Maar wat is Gods wil in zo'n situatie? En hoe kan ik daar achter komen? Hoever moet ik als christen gaan m.b.t. medische doorbehandeling e.d.? Nu begrijp ik ook dat er absoluut grenzen zijn m.b.t. doorbehandelen. Maar waar ligt deze grens? En is er mogelijk literatuur te vinden over dit soort dilemma's? Ik hoop dat iemand mij hier tips over kan geven. Alvast heel hartelijk dank.
Antwoord
Beste zuster,
Allereerst mijn excuses voor het uitblijven van een antwoord. Daar heeft de tijd van het kerkelijke jaar mee te maken, maar toch ook een stuk verlegenheid van mijn kant. Ben ik wel de aangewezen persoon om jou verder te helpen? Begrijpen doe ik jouw moeiten wel. Ook als dominee krijg ik immers nogal eens te maken met het sterven van mensen die aan mijn -pastorale- zorgen zijn toevertrouwd. En heel vaak is bij mij de vraag overgebleven: Waar was de reis van deze mens heen?
Meerdere malen betrok de familie mij ook in de vraag, hoe ver de behandeling van een patiënt mocht en moest gaan en wanneer kwam het moment dat niet meer alles op alles moest worden gezet, ook gezien de situatie van de patiënt, om het leven te rekken. Of liever wanneer was behandeling gericht op pijnverlichting en waar mogelijk verbetering van de kwaliteit van leven, en wanneer was het in feite een verlenging van het stervensproces met alle moeilijke consequenties van dien voor de persoon in kwestie.
Maar eigenlijk denk ik dat jij meer geholpen bent met een -bijbels verantwoord- deskundig advies, zoals je dat bijvoorbeeld zou kunnen krijgen van de Stichting Schuilplaats in Veenendaal, waar je ongetwijfeld ook informatie kunt ontvangen over verantwoorde literatuur op dit gebied. Met jouw goedvinden zou ik je daarnaar willen verwijzen. Wil je dan toch ook nog van mij nadere antwoorden op jouw vragen horen, laat het mij dan maar weten.
Ik wens je van harte Gods zegen bij je moeilijke maar ook mooie beroep.
Ds. J. Westerink
Dit artikel is beantwoord door
Ds. J. Westerink
- Geboortedatum:25-08-1939
- Kerkelijke gezindte:Christelijk Gereformeerd
- Woon/standplaats:Urk (Maranatha)
- Status:Inactief
Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven
Heel herkenbaar, jouw vragen! Het kan zó tegen je gevoel indruisen dat er medisch handelen wordt 'nagelaten', waar dat wel had gekund.
Zoals bijvoorbeeld iemand die diep dement is en, wat je ook probeert, toch steeds eten weigert - dan kun je sondevoeding geven.
Een diep demente oudere die een hartaanval krijgt, kan gereanimeerd worden en/of met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht, en daar aan de beademing gelegd. Enzovoorts.
Dat is wat je gevoel heel sterk kan zeggen. Tegelijkertijd kun je er ook anders naar kijken: wanneer iemand heel ernstig ziek is - zoals een oudere die in de laatste fase van zijn dementie leeft, en alleen nog maar lijdt - kan het naar zijn als diegene koste wat kost in leven moet worden gehouden.
Een absolute weigering om te eten - of: misschien is het wel een onvermogen om nog eten te kauwen of zelfs ook maar door te slikken? - kan ook opgevat worden als een symptoom dat bij de ziekte dementie hóórt. Dan zou het juist tegen Gods wil ingaan om dat proces te verstoren en met geweld diegene een sonde in te doen. Als je zo ziek en kwetsbaar bent, kan zo'n ding in je keelgat zó naar voelen. En wat wint de patiënt ermee? De andere ellende - doorligwonden, pijn, narigheid omdat patiënt de sonde er vaak uit probeert te trekken - neemt alleen maar toe.
In de Verenigde Staten is het vrij gebruikelijk dat diep demente ouderen, terminaal zieke kankerpatiënten etc. overlijden op de intensive care. In het ziekenhuis, aan allerlei apparaten vastgeklonken, en een nare dood.
Zo hebben de patiënt en z'n naasten vaak nauwelijks de gelegenheid om op een goede manier afscheid te nemen van het leven, en zich voor te bereiden op wat komen gaat. Dan bescherm je niet het leven, maar verlies je je in de technische trukendoos die er tegenwoordig nu eenmaal bestaat.
Ik kan hier nog heel veel over vertellen (ik doe hier nl. wetenschappelijk onderzoek naar).
Maar het allerbelangrijkste wat ik je wil meegeven is dit: als iemand het einde van zijn leven nadert, heeft hij rust en vrede nodig om toe te groeien naar het leven na de dood. Dat kan confronterend zijn voor naasten en zeker verzorgers en dokters; immers, je wilt zo graag wat dóen! Je wilt diegene zo graag beter maken! De patiënt langer hier houden!
Maar we zullen moeten aanvaarden dat dat niet altijd mogelijk is. En dat je iemand soms meer helpt door diegene comfort te bieden en hem, fysiek én geestelijk, nabij te zijn, dan alles uit de kast te trekken wat er technisch mogelijk is om het leven te verlengen.
Als je hier nog eens over wilt doorpraten, mail me dan gerust: muziekliefhebter@hotmail.com
Veel sterkte en wijsheid toegewenst!
Pompelmoen
muziekliefhebster@hotmail.com
Verder denk ik dat zodra je het niet meer erg vind dat iemand overlijd je beter kan stoppen met werken in die doelgroep. Het is niet gemakkelijk, maar dat is wel iets wat bij je werk hoort. Dus ik denk dat de mensen die jij mag verzorgen blij mogen zijn met iemand die zijn werk met zijn hart doet! Compliment
Kijk als iemand stopt met eten en drinken dan is dit vaak een teken dat het sterven nabij komt.
In deze situatie lijkt het mij niet goed om te dwingen en ook niet om infusen te geven.
Dat iemand weigert met eten en drinken daar zit veel meer achter over het algemeen, behalve bij griep,keelontstekingen en dat soort dingen.
Waar ik veel moeite mee heb is het volgende, bewoner krijgt een longontsteking, familie wil niet dat er gestart word met AB kuren en hypo's.
Iemand overlijd dus en dat voelt bij mij niet goed.
Er word niets meer gedaan, het voelt bij mij als passief er een eind aan maken.
Dit gaat me aan het hart...
Wel geloof ik dat ook niet goed is onnodig het leven te rekken, maar er word zo gauw gezegd dat dit geen kwaliteit van leven meer is..wat heeft voor zin.
Voor God heeft het leven zin!!
Ik kan je geen adviezen geven, de familie van de bewoner heeft hier een grote rol evenals de arts.
Ik kan alleen bidden en vragen of Hij mij wil helpen hierin.
Leg het leven van je lieve zorgvragers,bewoners maar in Zijn handen.
Het is zoals zoals Rian2 zegt, bid voor je bewoners, en voor hun familie. Zelf vind ik het erg fijn ( voor mij onmisbaar) om in een verpleeghuis te werken, met een christelijke/bijbelse zorgvisie.
Waar ook artsen werken die de bijbel als richtsnoer hebben.
Dan is er ook ruimte om met de vragen die hebt, rondom een afgesproken beleid, bij je leidinggevende/afdelingsarts te komen. Of er gewoon als collega's onderling over te hebben. Geef altijd aan als je geweten spreekt, of als je moeite hebt met afspraken.
Als de familie de bewoner aanmeld bij het verpleeghuis, dan hoort men ook wat de afspraken rondom (terminale) zorg zijn: vanuit bijbels oogpunt.
Het omgaan met familie is soms ook best lastig, want niet altijd zitten alle familieleden op 1 lijn, als het om de zorg of het beleid gaat. Maar als het goed is, is er ook één aanspreekpunt binnen de familie.
Ik hoop dat je ook in een niet christelijke instelling voor je principes uit kan komen.
Veel sterkte, en wijsheid gewenst in moeilijke situatie's.
En ook veel vreugde in het werken met deze mensen!
