Vraag
Mijn vriendin heeft na een paar mislukte (huwelijks)relaties aan mij verteld dat ze vroeger seksueel misbruikt is door haar vader. Wij kennen elkaar van jongs af aan. Ze was altijd een vriendin die enige afstand bewaarde en je tot op zekere hoogte toeliet in haar leven. Eigenlijk best raar, maar op een gegeven moment ga je denken dat dit nou eenmaal bij haar hoort. Nu zij mij dit verteld heeft, vallen er een heleboel dingen op hun plaats en ben ik blij dat ik haar al die jaren niet heb laten vallen, terwijl daar misschien wel reden voor was. Onlangs heeft zij haar vader geconfronteerd met het misbruik maar die doet daar nogal luchtig over. Ze heeft inmiddels professionele hulp, maar door alles wat ze meegemaakt heeft is haar leven tot op heden best een puinhoop geworden. Door de loop der jaren is ze wat kerk en geloof betreft erg verbitterd geraakt en doet ze er niks meer mee wat, ook z'n weerslag heeft op haar kinderen. Ik had al wel enige tijd een vermoeden maar nu het misbruik hardop uitgesproken is doet het meer met me dan ik had kunnen denken. Het zegt toch wel wat dat ze mij haar vertrouwen gegeven heeft door dit te vertellen. Aan de andere kant weet niemand hiervan en dat maakt het allemaal erg moeilijk. Wat kan ik voor haar betekenen en wat verwacht zij van mij? Kan en moet ik meer doen dan naar haar luisteren, haar op moeilijke momenten goed vasthouden of een arm om haar heenslaan? Wat is de goede manier om hiermee om te gaan?
Antwoord
Wat zij van jou verwacht, dat zou je in principe natuurlijk het beste aan haar kunnen vragen. Maar jij stelt je vraag niet voor niets in een vragenrubriek. Misschien is het niet makkelijk om open met elkaar over jullie samen te praten.
Ik lees over afstand en over bitterheid bij haar. En je voelt je kennelijk ook erdoor belast dat jij de enige bent die meer van de achtergrond van haar problemen kent. Dus ik begrijp dat het niet mee zal vallen om met haar open te spreken over wat zij van je verwacht. De vraag is ook of zij dat zelf wel weet. Of zij zich haar wensen bewust is en of ze die kan en durft te verwoorden.
In het algemeen is het zo dat mensen die vroeg, op jonge leeftijd, zijn misbruikt door personen die voor hen moesten zorgen, in het bijzonder de ouders, aanzienlijke schade oplopen aan hun functioneren. Doordat hun gevoel over zichzelf is beschadigd en hun vertrouwen in anderen geweld is aangedaan. Doordat in de primaire relatie een bepaalde blauwdruk is gevormd van relaties met anderen. Namelijk dat je belang veronachtzaamd wordt en dat je wordt geëxploiteerd ten behoeve van het gerief van een ander. Ook de andere aanwezige volwassenen, de andere ouder bijvoorbeeld, kan in het geding zijn als degene die niet beschermt, of niet kan beschermen. Er kan enorm veel frustratie en negatief gevoel zijn ontstaan, waarbij tegelijkertijd mogelijk weinig is opgebouwd aan capaciteit om met frustratie en woede om te gaan. En dan hebben we het nog niet eens over de herinneringen aan het feitelijke misbruik, die minder of meer traumatisch van aard kunnen zijn, en inmiddels minder of meer verwerkt.
Wat van het bovenstaande op je vriendin van toepassing is dat kan ik natuurlijk niet weten. Maar dit zijn dingen waar je onder anderen rekening mee kunt houden. En waarvan je de gevolgen kunt verwachten in de omgang met haar.
Wat je tot nu toe hebt gedaan is dat je trouw bent gebleven. Je hebt de afstand gerespecteerd en kennelijk het een en ander moeten accepteren. En je bent beschikbaar gebleven. Dat is wellicht veilig geweest voor haar. En dat kan haar vertrouwen hebben gegeven om meer aan je te vertellen. Daarmee ben je wellicht van grote betekenis voor haar. Het is goed om je dat te realiseren, ook al zou het kunnen dat zij dat niet met zoveel woorden kan zeggen. Ook zou je van grote betekenis voor haar gezin kunnen zijn dat, als ik het zo lees, ook al heel wat heeft meegemaakt, en te maken heeft met haar verbittering ten opzichte van het christelijk geloof.
Nee, ik denk niet dat je meer zou moeten doen dan wat je schrijft dat je doet. Je zou nog kunnen kijken of je vraag met haar bespreekbaar is. Dus dat je de vraag: "wat verwacht je van mij in deze situatie? Wat kan ik voor je doen?" eens aan haar stelt. Je realiserend dat het niet vanzelf spreekt dat ze daar iets over kan zeggen. En wat je ook nog zou kunnen doen is haar aanbieden dat je beschikbaar bent om haar te steunen in haar behandeling.
In een behandeling van gevolgen van seksueel misbruik is vrijwel altijd aan de orde dat iemand er aan gaat werken een goed steunsysteem op te bouwen om op terug te kunnen vallen in moeilijke tijden. Kortom, ik zou je willen zeggen: ga zo door!
Met vriendelijke groet,
Els de Bruin
