Ontstaan van ambt

Hoe is het ambt van dominee/predikant eigenlijk ontstaan?

Bijbelse gegevens:

Toen Christus er Zijn discipelen op uit zond bij Zijn hemelvaart waren zij de eerste predikers van het Evangelie. Paulus was de apostel die er later toe geroepen werd door de hemelse Christus. Paulus had medewerkers, zoals Timotheüs en Titus. Blijkens 1 Tim.1: 3 en Tit.1: 5 liet Paulus hen achter om de pas ontstane gemeenten door middel van het bevestigen van ambtsdragers (ouderlingen, diakenen) structuur te geven. Zelf waren Titus en Timotheüs dus ook predikers, zoals er in de begintijd heel wat rondreizende predikers waren. Maar er waren ook plaatselijke ouderlingen die iedere zondag vanuit de Bijbel (Oude Testament en eerst nog mondelinge Nieuwtestamentische traditie) het woord bedienden.

In 1 Tim.5: 17 schrijft Paulus over ouderlingen die arbeiden in het Woord en in de leer. Ze hadden een gewone dagtaak naast hun ambt. Ook Paulus was tentenmaker/leerbewerker van beroep om eigen inkomsten te hebben. Hij volgde daarin de gewoonte van de Joden, bij wie het gebruikelijk was dat een rabbi in zijn eigen levensonderhoud voorzag. Toch zegt Paulus in de aangehaalde tekst ook dat er voor dergelijke ouderlingen een beloning mag zijn. Zoals hij dat ook in Gal.6:6 en 1 Kor. 9:14 aanwijst: Wie onderwezen wordt in het Woord, zal van zijn goederen meedelen aan wie dat onderwijs geeft. En: zoals de priesters van het altaar leefden, zo heeft de Heere verordend dat zij die het Evangelie verkondigen, dat zij van het Evangelie leven. Zo waren er in de vroege kerk ouderlingen/oudsten. Ze werden ook herders en leraars  (Ef.4:11) en opzieners (Hand.20:17; Tit.1:5–8) genoemd.

Historische gegevens:

In de Rooms-Katholieke kerk kwamen bijzondere ambten op (priester en bisschop), naast veel kloosterorden, waar monniken een afgezonderd leven leidden. Een geestelijke was dus full time met geestelijke dingen bezig. In de tijd van de Reformatie hingen veel pastoors/priesters de nieuwe leer aan. Zij hadden een (lagere of hogere) opleiding gehad in de kloosters of de universiteiten.

In overeenstemming met de kerkelijke ontwikkelingen in Duitsland bevalen Calvijn en zijn medestanders voor a.s. predikanten een universitaire opleiding aan. Zij moesten kennis hebben van de talen waarin de Bijbel was geschreven (Hebreeuws en Grieks) en ook van de theologische inzichten (inclusief de dwalingen) die er in de kerk der eeuwen zijn geweest. Voor studenten werden beurzen (geldfondsen) beschikbaar gesteld. Men stelde voor predikanten een honorarium vast (hetzij in geld, hetzij in natura). In kleinere plaatsen kwam het wel voor dat de dominee er iets naast moest doen om zijn gezin te kunnen onderhouden. Maar de overheid zorgde er eerst ook voor dat de opbrengst van de voormalige kloosters ten goede van de predikanten kwamen. Later werd bepaald dat de plaatselijke gemeente ook de helft daarvan moest opbrengen. In de afgescheiden kerken was men het gewoon zonder overheidssteun financieel bij te dragen in het levensonderhoud van de predikant.

Al in 1568 werd op de eerste kerkelijke vergadering van de reformatorische kerk te Wezel besloten dat niemand tot de dienst des Woords zou worden toegelaten zonder wettige roeping, verkiezing, goedkeuring, behoorlijke onderzoeking en wettige orde. Om wildgroei te voorkomen moest alles volgens de kerkelijke orde verlopen. Vanaf de persoonlijke roeping tot het kerkelijk onderzoek en het beroepen worden door een gemeente. De Heere roept ambtsdragers immers door middel van Zijn kerk.

Zo zijn we in de kerkelijke praktijk aan de dominee gekomen, die alle dagen in dienst staat van Christus en Zijn Evangelie. We mogen juist in een tijd waarin kerkelijke betrokkenheid achteruit gaat bidden of de Heere nog steeds arbeiders wil uitzenden in Zijn wijngaard! Een jubilerende predikant zei terecht: er is geen mooier werk op aarde te doen dan zondaren op Gods heil in Christus te wijzen.

Ds. H. D. Rietveld

Dit artikel is beantwoord door

Ds. H. D. Rietveld

• Geboortedatum:
  06-11-1947
• Kerkelijke gezindte:
  Christelijk Gereformeerd
• Woon/standplaats:
  Nijkerk
• Status:
  Actief

106 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven