Vraag
Een mens heeft allerlei gedachten en gevoelens die zonder contrôle in hem of haar rond dwalen. Er zijn psychologen die adviseren om je te trainen in het waarnemen ervan. Ergens las ik het advies om je te trainen in het waarnemen met je Internal Observer. Want als je dat niet doet, dan ben je slaaf van je gedachten en gevoelens, zo wordt betoogd. Dit is een vraag aan een theoloog: is hier bijbels gezien wat van te zeggen, of is dit meer oosterse mystiek, meditatie?
Antwoord
De menselijke geest is een wonderlijk iets en veel daarvan is nog onbegrepen. Met ons verstand en bewustzijn kunnen wij bepaalde zaken in de gaten hebben en proberen te controleren, maar er gebeurt meer in ons hoofd en hart dan we ons bewust zijn. Dus kan er op onverwachte momenten iets opkomen dat je lang vergeten was of dat je niet bewust in je had opgenomen. Het kan zeker zinnig zijn om daarop eens nader te letten, om beter te begrijpen waarom je iets belangrijk vindt, voorkeur geeft of juist afwijst of ergerlijk vindt. Dit is allemaal menselijke psychologie en het kan beslist nuttig zijn adviezen uit die richting te volgen, afhankelijk uiteraard van je situatie.
Anders wordt het als het een religieuze lading krijgt. Dan krijg je de indruk dat je geest of je onbewuste je eigenlijke leidsman is en dat het niet onderkennen van die spontane gedachten of gevoelens je de ware levensgids doet missen. Dat kan inderdaad een oosterse achtergrond hebben: het is bekend dat in het hindoeïsme de menselijke geest als het leidende principe wordt gezien (de atma), dat het onderzoeken van je innerlijk en het visualiseren de weg naar ware kennis is. Toch is dat verband tussen westerse psychologie en oosterse religie niet altijd even helder. Soms staat het los van elkaar en is het een eigen ontwikkeling in de psychologische benadering van de westerse mens.
Bijbels gezien merk je dat God zich aan ons openbaart: Hij komt van buitenaf, via de verkondiging van Gods woord en door zijn Geest en bereikt zo ons innerlijk. Hij is dus niet de verborgen kern van ons leven, die wij moeten ontdekken. Hij is de Levende, die tot ons spreekt. De Bijbel legt geen nadruk op het onderzoeken van het onbewuste, al kom je zo hier en daar wel iets tegen van een verschil tussen ‘geest’ en ‘verstand’ (zie bijvoorbeeld 1 Korinte 14 : 15). In de regel is de Bijbel gericht op dat wat wij horen kunnen, aanvaarden moeten met ons hart, verstand en ziel, en met de mond kunnen belijden en met onze leven kunnen laten zien: de liefde voor God en de naaste. De Bijbel leert ons opletten op onze daden en gedachten, ook om onze zonden te onderkennen. Inderdaad, je bent slaaf van de zonde en geestelijk dood als je de Geest van de Heere niet ontvangen hebt. Maar niet het waarnemen van je gedachten en gevoelens bevrijd je van de slavernij, nee alleen de Heere Jezus Christus door zijn Woord en Geest in de weg van het geloof.
Hartelijke groeten,
Ds A. S. van der Lugt
Dit artikel is beantwoord door
Ds. A.S. van der Lugt
- Geboortedatum:17-06-1962
- Kerkelijke gezindte:Gereformeerd Vrijgemaakt
- Woon/standplaats:Delft
- Status:Actief
