In de psychologie bestaan twee visies op wie je eigenlijk bent (...) Welke visie...

In de psychologie bestaan twee visies op wie je eigenlijk bent. Dit werd onder andere zo verwoord in psychologie magazine: “Zo zijn er psychologen die menen dat het zelf een vast, innerlijke kern is, die verschilt per persoon. Dit zelf maakt ons een uniek individu en zorgt ervoor dat we keuzes maken die aansluiten bij de behoeften van onze persoonlijkheid. Ieder mens heeft het liefst een partner die “bij hem past” en werk dat hij “leuk” vindt. In deze visie ligt het zelf ten grondslag aan al onze gedachten, wensen en gevoelens. Het is de ultieme oorzaak van ons gedrag. Wanneer we deze innerlijke kern veronachtzamen en niet goed naar onze gevoelens luisteren (iets “voelt niet goed”, maar we doen het toch), dan zijn we binnen deze definitie het zelf “onecht” of  “onwaarachtig”. We spelen een rol die niet bij ons karakter past, bijvoorbeeld omdat het belangrijker vinden de mensen in onze omgeving een plezier te doen of omdat we het eng vinden om achter onze eigen keuzes te staan.” Andere psychologen gaan ervan uit dat het zelf geen innerlijke constante is die ons gedrag aanstuurt, maar bestaat uit alle emotionele verbintenissen die we met de buitenwereld aangaan. In deze opvatting toont ons gedrag ons wie wij zijn: alle dingen waar mee we ons verbonden voelen (onze familie, onze kinderen, ons werk) maken deel uit van ons zelf. Gebeurt er iets naars met ons kind, dan zijn we zelf ook aangeslagen; gaat het goed met ons bedrijf, dan ervaren we dat als een persoonlijke triomf. Volgens deze definitie is het zelf geen innerlijke waarheid die we moeten navolgen, maar maken we onszelf letterlijk door actief relaties aan te gaan. Door je betrokken te voelen bij je omgeving, door je in te zetten voor je werk of je sterk te maken voor het milieu, ben je iemand. Het zelf is dus maakbaar, sterker nog: je moet er iets van maken, want anders ben je niemand.” Welke visie is voor een christen nu de juiste? Of kunnen allebei de visies?

In de eerste visie gaat het om de kern, die vastligt voor ieder mens, die maakt dat je al bij de geboorte een uniek persoon bent. Van daaruit maak je keuzes. De tweede visie zegt dat je 'zelf' wordt gevormd door de omgeving. Je zou de theorieën terug kunnen voeren naar het debat nature versus nurture, ofwel aangeboren of aangeleerd.

Tegenwoordig gaan de meeste psychologen ervan uit dat er een wisselwerking is tussen aangeboren en aangeleerd. Je wordt geboren met een bepaalde aanleg, maar wat daar van tot uiting komt heeft mede te maken met hoe je opgroeit, wat en wie je vormt. Om een voorbeeld te noemen: er zullen niet zoveel mensen in onze achterban zijn die topsporter worden, maar er zullen er zeker zijn die daar aanleg voor hebben. Maar het wordt niet gestimuleerd. Zo is het ook met karaktereigenschappen: of je introvert of extravert bent bijvoorbeeld ligt deels vast in de genen. Maar de manier waarop je opgevoed wordt heeft zeker invloed op de mate waarin die karaktereigenschappen tot uitdrukking komen.

Je vraagt je af welke visie voor een christen de juiste is. ik denk dat in allebei een stuk zit waar je je als christen in kunt vinden. Als je je innerlijke kern ongeveer gelijkstelt met je aanleg, klopt het dat als je deze kern veronachtzaamt, je daar niet gelukkig van wordt. In je beroepskeuze houd je rekening met je aanleg. Als moeite hebt met exacte vakken wordt je geen arts of wiskundeleraar. Een christen stelt zich daarbij ook de vraag of de keuze die hij maakt in overeenstemming is met wat God vraagt. Dus zal bijvoorbeeld geen topsporter worden, maar sportleraar. En dat kan soms offers vragen. Een teveel uitgaan van alleen maar je eigen 'zelf' kan ook leiden tot egoïsme, je houdt alleen rekening met jezelf, niet meer met de ander.

Als je uitgaat van de visie dat de emotionele verbintenissen die we aangaan ons gedrag aansturen,  je iemand bent door wat je doet voor de ander, kan dat heel christelijk klinken: je doet het voor de ander. Is dat niet het toppunt van naastenliefde? Maar als je dingen doet, die absoluut niet bij je passen, doe je het dan uit plicht of uit liefde? Je neemt het boerenbedrijf van je ouders over, maar je vindt het vreselijk, hebt er niets mee.

Ik denk dat voor christenen je richting in je leven bepaald mag worden door beide visies. Je doet iets met de aanleg, het zelf, datgene wat God in je geschapen heeft. Maar je laat je keuze ook bepalen door liefde voor de ander.

Drs. Joke Ronner-Wattel

Dit artikel is beantwoord door

drs. J(oke) Ronner-Wattel

• Geboortedatum:
  26-06-1960
• Kerkelijke gezindte:
  Gereformeerd Vrijgemaakt
• Woon/standplaats:
  -
• Status:
  Actief

150 artikelen

Dit panellid heeft meerdere artikelen geschreven