John Mark Comer

Dank voor deze uitgebreide beantwoording. Ik waardeer het dat er serieus wordt nagedacht over de zuiverheid van het Evangelie. In een tijd waarin geestelijk taalgebruik soms losraakt van Bijbelse inhoud, is het goed om alert te zijn. Tegelijk wil ik een aantal kanttekeningen plaatsen bij de manier waarop John Mark Comer hier wordt neergezet.

Ik ben goed bekend met zijn boeken, preken en het Practicing the Way-traject. Veel van wat hierboven over hem wordt gezegd, herken ik niet. Er worden hem uitspraken toegeschreven die hij niet doet, of conclusies getrokken die hij zelf niet legt. Graag licht ik enkele punten toe.

Over zonde en schuld
In Live No Lies en The Ruthless Elimination of Hurry spreekt Comer zonde niet louter aan als ‘je doel missen’. Hij noemt zonde een macht, gevormd door de wereld, het vlees en de duivel — en hij benadrukt morele verantwoordelijkheid en geestelijke strijd. Zijn boodschap is niet vrijblijvend: hij roept op tot bekering, gehoorzaamheid en navolging, niet als prestatie, maar als antwoord op genade — en om je hierin te laten leiden door Zijn Woord en Zijn Geest.

Over verzoening en het kruis
De suggestie dat hij het plaatsvervangend sterven van Christus ontkent, klopt niet. Comer spreekt regelmatig over het kruis als plaats van vergeving en genade. Zijn nadruk op Christus als Overwinnaar (Christus Victor) komt rechtstreeks uit Kolossenzen 2:15 en staat niet haaks op de klassieke leer van verzoening. Hij gebruikt soms andere taal dan wij gewend zijn — meer pastoraal dan systematisch — maar zijn hart klopt voor het Evangelie zoals we dat ook in de Schrift terugvinden.

Hij spreekt niet in de klassieke termen van ‘verzoening door voldoening’, ‘Gods toorn’ of ‘rechtvaardiging’ — maar dat is geen verwerping van de inhoud. Zijn focus ligt op wat het kruis bewerkt: vergeving, herstel van relatie, overwinning op het kwaad. Dat is geen vervanging van het Evangelie — dit ís het Bijbelse Evangelie, in woorden die voor deze tijd begrijpelijk en raak zijn.

Over Gods soevereiniteit
Dat hij open theïsme aanhangt, is een zware claim die niet wordt onderbouwd. Comer gelooft in Gods leiding en heerschappij, maar erkent ook de ruimte die de Bijbel zelf laat voor menselijke verantwoordelijkheid. Dat spanningsveld is geen dwaling, maar iets waar ook binnen onze traditie mee geworsteld wordt.

Over mystiek en geestelijke praktijken
Comer moedigt aan tot Sabbat, stilte, gebed, vasten, eenvoud — niet als mystiek ritueel, maar als navolging van Jezus. Lectio Divina wordt bij hem niet zweverig gebruikt, maar als manier om langzaam en aandachtig de Schrift te lezen, in verbondenheid met God. Dit soort praktijken vinden we al bij de puriteinen, de woestijnvaders en binnen de Nadere Reformatie: diepe, doorleefde omgang met God. Dat mystiek hier gelijk wordt gesteld aan gnostiek of new age is onterecht.

Over zijn inspiratiebronnen
Hij leest breed — Dallas Willard, Henri Nouwen, soms Richard Rohr — maar dat maakt hem nog geen aanhanger van hun hele leer. Inspiratie is niet hetzelfde als instemming. In alles stelt hij Jezus en de Schrift centraal. Zijn bekende motto “Be with Jesus, become like Him, do what He did” is niets anders dan een praktische uitwerking van Lukas 6:40 en Romeinen 12:2.

Een eerlijke uitnodiging
Ik snap waar sommige zorgen vandaan komen — zeker omdat er vandaag veel spiritualiteit is die afglijdt naar vaagheid. Maar dat is volgens mij juist waarom Comers werk zoveel jongeren raakt: hij verbindt oude, Bijbelse praktijken aan het volgen van Jezus vandaag. Geen toeschouwerschap, maar toewijding. Geen eigen werkheiligheid, maar gevormd worden met de Geest, in het ritme van de Schrift.

Mijn verzoek: als er zorgen zijn over zijn leer, zou u dan concrete citaten kunnen aanhalen, in context, waarin hij verzoening door Christus ontkent, of de soevereiniteit van God loochent? Ik denk dat we voorzichtig moeten zijn met het trekken van conclusies op basis van losse woorden, zonder het geheel te zien.

Nogmaals dank voor uw zorg voor de kerk. Laten we dit gesprek blijven voeren met liefde voor de waarheid én voor elkaar.

Hartelijke groet,
Annemieke

Dat het populair is onder jongeren heeft ons iets te zeggen. Namelijk dat zij dit missen in de boodschap die wij in onze reformatorische kerken uitdragen. En... ze hebben gelijk! Voor deze kant is er nauwelijks aandacht, terwijl discipelschap zo ontzettend belangrijk is.

Even heel generaliserend: als men in de prediking alleen maar bezig is met de rechtvaardigmaking, komt men aan de heiligmaking niet toe. En zo wordt veel belangrijk onderwijs gemist -> en dat terwijl jongeren (en ouderen) daar naar hunkeren!

De Heilige Geest wil in ons hart wonen, en ons van binnenuit veranderen zodat we tot zegen mogen zijn. Maar daarvoor is wel nodig dat we hardop mogen beseffen een kind van God te zijn en dat Zijn Geest met onze geest spreekt. En daar is vaak helaas te weinig ruimte voor binnen onze reformatorische kerken....

Beste Annemieke, bedankt voor je reaktie.

Ik ben het met je eens dat we voorzichtig moeten zijn met het trekken van conclusies op basis van losse woorden, zonder het geheel te doorzien. Dat is met John Mark Comer helemaal belangrijk, want ik denk dat juist velen in de val lopen doordat ze niet doorzien wat er achter steekt. Oppervlakkig klinkt het goed, maar je moet er doorheen prikken om te zien wat er achter steekt. Maar nog belangrijker is te zien waar het naar toe leidt, en wat je er op de duur mee aan er kant gaat zeten en wat je daar voor in de plaats gaat zetten.

Ik heb dan ook een grote hoeveelheid aan materiaal van John Mark Comer geluisterd (preken, podcasts, interviews, gesprekken met andere enz.) en zijn websites door gelezen en aan dit alles vele uren besteed om proberen te doorzien wat er achter steekt wat hij in zijn boeken zegt, om er voor mezelf zeker van te zijn dat ik het goed begrepen heb. Want ik wil niets zeggen waar ik niet zeker van ben en een rechtvaardig oordeel vellen. Dat is altijd mijn benadering.

Ik heb ook reviews gelezen van zowel vriend en vijand/niet-zo-vriend, en beide zeggen hetzelfde wat betreft wat hij leert, daar zijn ze het wel over eens, Het verschil zit er alleen in hoe ze het beoordelen. De ene vind het mooi, de ander heeft er vanuit de Bijbel problemen mee. En wat ik bij hen las komt ook overeen met wat ik zelf van hem heb gehoord en gelezen. Dat hij een mysticus is daar is iedereen het wel over eens. En ik denk dat hij dat zelf ook wel zou zeggen, met zijn voorliefde voor de woestijnvaders en contemplatieven, die hij veel leest en aanhaalt en aanbeveeld. Dat is ook waaron bijvoorbeeld iemand als Jos Douma in Nederland zo lovend is over hem en zijn cursussen hier geeft.

Hij is inderdaad geen gnosticus pur sang, niet alle elementen van de gnostiek zijn op hem van toepassing. Maar de essentie van wat hij zegt ligt wel in dezelfde lijn. De term 'Christ Consciousness' die hij vaak gebruikt komt rechtstreeks uit de New Age en wat hij ermee bedoelt ligt ook in dezelfde lijn.

Een paar citaten voldoen denk ik niet als onderbouwing, alhoewel sommige citaten boekdelen zouden moeten spreken, maar voor een aantal zaken moet je ook het grotere geheel doorzien. Ik graag wat uitgebreider in op wat je zegt, met verwijzingen naar wat John Mark Comer precies zegt en waar, met wat verdere toelichting erbij. Maar ik denk dat het beter is dat in een vervolgvraag te doen, daar heb ik wat meer ruimte. Ik zal de redactie vragen of dat in orde is.

Heel hartelijk dank voor het beantwoorden van de vraag! Het heeft me zeker verder geholpen. Fijn om een helder, uitgebreid en onderbouwd antwoord te krijgen.
De vragensteller

Dank voor uw reactie en voor uw zorgvuldige benadering. Het is duidelijk dat u veel tijd hebt genomen om John Mark Comer grondig te onderzoeken. Dat waardeer ik — het is belangrijk om eerlijk te toetsen wat gezegd wordt. Tegelijk zie ik vanuit mijn eigen bestudering van zijn boeken, preken en onderwijsmateriaal een aantal zaken anders dan u ze hier schetst, en ik wil daar graag een paar gedachten tegenover zetten.

Allereerst over het woord mysticus. Die term kan vandaag verwarrend zijn. Maar als u bedoelt dat John Mark Comer verlangt naar een leven dicht bij God, met aandacht voor gebed, stilte, overdenking van de Schrift en navolging van Jezus — dan staat hij in een lange christelijke traditie. Denk aan Augustinus, die bad: “Onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U.” Of aan de puriteinen, die de praktijk van godsvrucht ernstig namen en zichzelf oefenden in dagelijks wandelen met God.

Comer zegt: “Be with Jesus, become like Him, do what He did.” Als wij werkelijk geloven dat Jezus ons Voorbeeld is, waarom zouden wij Hem dan níet volgen in Zijn gewoonte om zich regelmatig terug te trekken om met de Vader te spreken? Waarom zouden we het lezen van de Schrift, het vasten, de Sabbat of het bidden in stilte verdacht maken, als dit dingen zijn die de Heere Jezus Zelf deed? Juist in een tijd van haast en afleiding is het zo nodig om stil te worden en ons te oefenen in afhankelijkheid van God.

Wat betreft de term Christ Consciousness: ik kan deze bij Comer nergens terugvinden — niet in zijn boeken, preken of cursussen. Hij spreekt niet over een universeel bewustzijn, maar over Jezus Christus als de opgestane Heer, als Degene die ons uitnodigt tot bekering, discipelschap en gehoorzaamheid. Als u een concrete bron hebt waaruit blijkt dat hij die term zelf gebruikt (en in welke context), hoor ik dat graag. Ik denk dat het belangrijk is om elkaar daarin eerlijk te bevragen.

Ik begrijp de zorgen over spiritualiteit zonder fundament. Maar wat John Mark Comer volgens mij doet, is juist een roep om terug te keren naar een leven met Christus in het middelpunt — geworteld in de Schrift, gevormd door de Geest. Geen vervanging van het Evangelie, maar een uitnodiging om het te leven.

Hartelijke groet,
Annemieke van Bochove

Beste meneer Slurink, heel erg bedankt voor dit uitgebreide antwoord. Ik schrik er wel van dat ik zelf dit onderscheidingsvermogen blijkbaar mis. Ik heb 1 boek van hem gelezen en ik vond het mooi. Maar ik zie nu ook wel de keerzijde in van wat hij schrijft.
Uw antwoorden houden me altijd scherp, nogmaals dank!

Beste broeder Slurink,

Dank u wel voor uw grondige onderzoek. Daar wil ik niet aan tornen. Al zou ik met het beetje wat ik weet van de inhoud van John Mark geneigd zijn het eens te zijn met AnnemiekevB. Maar goed, vanwege het feit dat u veel dieper onderzoek heeft gedaan en nu deze beantwoording geef wil ik vooral wat vragen stellen over dat antwoord van u.

De klassieke verzoeningsleer is prachtig. U zet die duidelijk neer. Ik krijg echter de indruk dat u die tegenover 'Christus Victor' stelt zoals door AnnemiekevB genoemd wordt. Daarin legt zij wat mij betreft de zere vinger op de zere plek van de traditionele kerken van vandaag. In uw beantwoording lijkt het overwinningsleven uit romeinen 8 niet aan bod te komen. "Ik vermag alle dingen door Christus die mij kracht geeft (Fil 4)" e.d. uitspraken kom ik veel tegen in het nieuwe testament. Het lijkt me een wezenlijk onderdeel van het christenleven om te geloven dat je bent bevrijd van zowel schuld als heerschappij van zonde en daarmee deelt in de overwinning van Christus. Ik zou niet per se zeggen dat wij geen zonde meer zullen doen echter zou ik vanuit de Bijbel wel een zaak willen maken dat Christus ons in zijn overwinning met alles heeft toegerust wat we nodig hebben om hem perfect te kunnen volgen. Maar ja, dat verdraaide vlees... Echter zegt 2 kor 5, dat u ook aanhaalt, dat wij een nieuwe schepping zijn, dat het oude voorbij IS en het nieuwe IS gekomen. Er is dus niet een soort overvloeiing maar een hele duidelijke scheidslijn van oud en nieuw bij de wedergeboorte En in hetzelfde hfdst wij wandelen door geloof en niet door aanschouwen. Dus als ik zonde zie in mijn leven dan wandel ik daar niet bij. Ik wandel bij geloof. 2 kor 4 gaat daar aan het einde al over. "Immers, wij houden onze ogen niet gericht op de dingen die men ziet maar op de dingen die men niet ziet." Gaat het in de reformatorische kerk niet veel te vaak over de dingen die ik wel zie? en focussen we ons er niet op dat ik een zondaar ben en blijf en dat ik in zo'n ellendige staat verkeer? Zouden we onszelf en elkaar niet veel meer moeten zeggen in geval van zonde: de schuld is betaald, je bent hier van vrijgekocht met het dierbaar bloed, de zonde is niet meer jouw meester? Laten we God onze realiteit bepalen of bepaald onze realiteit onze God?

Ik zou u graag uitdagen om in te gaan op een aantal vragen die ik heb bij uw citaten:

"Wat telt is of je bent opgeschreven in het boek des levens van het Lam (Openbaring 21:27). En hoe wordt je daar in opgeschreven? Door te geloven in de Heere Jezus en in de verlossing door Zijn bloed en Zijn verzoenend offer."
Vraag: Hoe telt dit opgeschreven zijn? Als ticket naar de hemel? Of zijn we ook vrijgekocht met het bloed van het nieuwe verbond(Luk 22:20) om te schitteren voor God?

"Ons werkelijke probleem is onze zonde waar deze gebrokenheid uit voort komt, en die ons scheidt van God en die ons schuldig stelt voort God. Daar is Jezus voor gekomen, om deze schuld te dragen en verzoening teweeg te brengen."
Vraag: Is dit alles waar Christus voor is gekomen? Is er niet meer? Ligt er in de opstanding, die het fundament is onder Romeinen 6 (waar later Romeinen 8 bijkomt met Pinksteren als fundament) niet ook alles besloten wat wij nodig hebben om in het nieuwe leven te wandelen? Ik denk ook aan rom 8: 12. "Broeders, wij zijn aan het vlees niet verplicht om naar vlees te wandelen" Hoe laat u dit staan naast bijvoorbeeld Romeinen 7 of bepaalde delen van Jakobus zonder het een boven het andere te plaatsen? Ik probeer deze teksten te laten schuren in mijn leven ben op zoek naar het antwoord op de vraag: welke tekst is voor welke situatie? Daarbij denk ik aan de apostelen die elkaar bemoedigden en wellicht zelf begroette met: "de Heere is waarlijk opgestaan".

"John Mark erkent dat we dingen verkeerd doen, maar daar hoeven we ons niet schuldig over te voelen of voor te schamen, we moeten er alleen op reageren met nederigheid."
Vraag: U lijkt dit standpunt niet oké te vinden. Schuld en schaamte impliceert een aanklager. De duivel is de aanklager. onze advocaat Jezus die ons verdedigt met zijn bloed (de juridische werkelijkheid van het nieuwe verbond) tegenover God als rechter. Als wij in Christus zijn en ons schuldig voelen dan liegt ons gevoel tegen ons. We staan immers niet meer schuldig tegenover God. De schuld is betaald. Ook de schaamte die daar nauw mee verbonden is en wellicht in andere culturen meer tot de verbeelding spreekt komt van de aanklager. Althans, dat zou mijn visie op dit moment zijn. Tegelijkertijd geloof ik ook dat de Heilige Geest ons overtuigd van zonde. Echter, met het doel van bekering en herstel van de relatie waar schuldgevoel en en schaamte de relatie vooral in de weg staan. De intieme omgang met de Heere (niet mystiek, maar zoals de reformatoren, puriteinen etc die kende. Maar vooral zoals de kinderen van God die we in de Bijbel tegenkomen die kende) komt naar mijns inziens niet tot zijn volle wasdom waar schuld en schaamte steeds in de weg staan. Die weerhouden juist om, na zonde, terug te keren. Nou, deze laatste is niet echt een vraag geworden maar u kunt vast reageren. Benieuwd naar uw visie en ik laat me graag corrigeren.

Toch een vraag dan: hoe onderscheid ik volgens u het verschil tussen een aanklagende duivel (waar Luther een hele lijst van zonde mee maakte om ze vervolgens in 'het gezicht' van de duivel onder het bloed te brengen) en een overtuigende Heilige Geest? Een goed antwoord hierop zou me namelijk heel erg helpen in mijn persoonlijke omgang met de Heere Jezus en de Hemelse Vader.

Ik denk dat u 'de geest' van mijn reactie begrijpt. Ik ben benieuwd naar uw kijk op dit alles. Zelf zie ik het gebrek aan deze leer. En een soort 'hakken over de sloot geloof' dat ik regelmatig in reformatorsich Nederland hoor. Waar het bij vergeving of soms bij de dankbaarheid (zonder opstandingsfundament, of pinksterGeest) stop. Dit lijkt voor moedeloosheid en voor lauwheid te zorgen. En in veel gevallen een (onnodige?) overstap naar evangelische kerken met wellicht hun geheel eigen problemen.

Wat zou het voor een spiegel moeten zijn voor ons dat John Mark zo populair is? Ontbreekt het ons aan goed en radicaal discipelschap? Of is het gewoon een dwaalleer en geloven mensen nu eenmaal graag leugens?

Ik hoop op een reactie die me helpt om een genuanceerd beeld van deze materie te krijgen.


Broederlijke groet,
Bas

Beste broeder Bas, dank voor deze mooie en zinvolle vragen. Het korte antwoord hierop is denk ik dat we moeten leren leven uit (de kracht van) het evangelie. Dat is mijns inziens in feite het antwoord op al deze vragen. En dat is ook wat ik voortdurend zie in bijvoorbeeld de brieven van Paulus en de andere apostelen. Maar ik zal wat verder uitwerken hoe ik dat bedoel.

Als eerste moeten we beseffen dat we persoonlijk schuldig staan voor God. Wij kunnen die persoonlijke schuld niet op iets of iemand anders afschuiven. Niet op de satan, niet op een of andere kwade macht, niet op onze opvoeding, niet op wat we hebben meegemaakt of wat ons is overkomen of wat ons is aangedaan, niet op onze ouders, niet op de kerk, niet op Adam, niet op God, niet op uitverkiezing, niet op wie of wat dan ook. Wij zelf staan schuldig voor God.

Ten tweede moeten we beseffen dat Jezus is gekomen om zalig te maken (te redden) wat verloren is (Matt 18:11, Luk 19:10). Jezus is in de eerste plaats gekomen als Redder (Jezus = ‘God redt‘ ). Ik zou daarom voorzichtig willen zijn met denigrerend te doen over geloof als een 'ticket naar de hemel'. De Bijbel spreekt ook woorden zoals: 'wat moet ik doen om zalig te worden' en 'het komend oordeel te ontvluchten' etc. De moordenaar aan het kruis zei "Heere, denk aan mij, als U in Uw Koninkrijk gekomen bent." (Luk 23:42). Jezus is gekomen als Redder en in eerste plaats naar Hem te kijken als Redder is volop Bijbels. Toen ik tot geloof kwam ging het mij ook in de eerste plaats om niet naar de hel te gaan maar om gered te worden. Zo simpel is dat. Dat is ook waar Jezus voor is gekomen. Dus het is volop Bijbels om bij Jezus redding te zoeken om het oordeel of de hel te ontvluchten.

Wij krijgen daar deel aan door een geloof dat de hoop en verwachting stelt op de Heere Jezus en wat Hij gedaan heeft en de belofte van het evangelie. Dat is een geloof van iemand die de Heere Jezus nodig heeft en in zichzelf geen redding ziet. In Hem (door het geloof) hebben we vergeving en zijn al onze zonden weggedaan en betaald, begraven in de diepte van de oceaan en zijn we wit als sneeuw, zonder enige smet. In dat geloof (omdat God dat zegt in Zijn Woord) moeten we wandelen, dat wil zeggen daar aan vast blijven houden, ook als we onze eigen gebrekkigheid zien of als de satan of ons geweten ons aanklaagt. Dat is inderdaad ook een soort van leven uit geloof en niet in aanschouwen.

Daartoe moeten we ook de geestelijke wapenrusting van Efeze 6 aantrekken om stand te houden tegen de listige omleidingen en leugens van de duivel. Deze wapenrusting bestaat uit de waarheid waarmee we ons omgorden (Gods Woord en Gods beloften), het borstharnas van de gerechtigheid (de toegerekende gerechtigheid van Jezus, uit genade en niet uit verdienste), de bereidheid van het Evangelie (dat willig is ons zalig te maken en dat tot basis te maken van al ons doen en denken), het schild van het geloof (het geloof, het vastklampen aan de Heere Jezus en Zijn offer) en daarmee de vurige pijlen onmiddellijk te blussen voordat ze kunnen doorwerken en nog meer schade aanbrengen (bv. bij een aanvechting om welke oorzaak dan ook te zeggen en vast te houden aan de woorden uit Gods Woord: “Ieder die in Hem gelooft, zal niet beschaamd worden!” en daarmee het vuur van de aanvechting gelijk te blussen), de helm van de zaligheid ook wel met helm des heils genoemd (de beloften verbonden aan het evangelie, de hoop, de erfenis, het eeuwige leven, de nieuwe hemel en een nieuwe aarde van Openbaring 21 enz.), en het zwaard van de Geest, Gods Woord, dat de listige misleidingen van de satan en de waarheid van Gods belofte in het evangelie van elkaar scheidt en tegenover elkaar zet. De geestelijke wapenrusting omvat nog meer en betreft ook andere misleidingen van de duivel, bijvoorbeeld verkeerde dingen voor belangrijk te houden. Maar in de context van het aanklagen gaat het over dit soort zaken. En dit alles dient ervoor zodat we kunnen zeggen zoals Luther dat deed en tegen de duivel zei: “Al je aanklachten tegen mij zijn waar en er is nog veel meer dat je nog niet hebt genoemd. Maar het bloed van Jezus reinigt van alle zonde (1 Joh 1:7)!”. Dat is ook wat vindt bij veel puriteinen, enerzijds het grote besef van schuld en verlorenheid, en anderzijds het vaste vertrouwen in de belofte van het evangelie.

Het is dus niet zo dat de aanklachten onjuist zijn, alleen dat ze niet meer rechtsgeldig zijn. Wij zijn immers ook met Christus gestorven aan der wet zoals Romeinen 7 zegt. Onze misdaden, onze zonden, zijn een objectieve schuld tegenover God. Ik denk niet dat die schuld ontstaat door dat er een aanklager is zoals jij lijkt te zeggen. Die schuld verdwijnt ook niet wanneer de aanklager tot zwijgen zou worden gebracht. Die schuld verdwijnt alleen wanneer die wordt betaald, of overgenomen of kwijtgescholden of hoe je ook wilt noemen. Dus wat het verschil tussen een aanklagende duivel en een overtuigende Heilige Geest betreft: Enerzijds hebben ze allebei gelijk als ze mij overtuigen van mijn zonde. Maar terwijl het voor de satan daarbij blijft en mij graag veroordeeld ziet, leidt de Heilige Geest mij naar de Heere Jezus en overtuigd mij ook van de waarheid van het evangelie, dat de Heere Jezus mijn zonde en schuld van mij heeft overgenomen en mij in ruil daarvoor Zijn gerechtigheid heeft geschonken door het geloof in Hem, waardoor ik buiten het oordeel blijf.

Dus ja, enerzijds hebben we schaamte over onze zonden, maar anderzijds mogen we ook leven in de zekerheid dat die allemaal zijn uitgewist en we vrije toegang hebben tot God omdat Jezus die weg voor ons heeft geopend (Hebr 10:19.20). Ik denk dat we de schuld en schaamte nog nodig hebben omdat die ons telkens weer naar Christus drijft, om onze hoop volkomen op Hem te stellen. En het is juist dit geloof dat God van ons verlangt, dit te oefenen en hierin te volharden. Toen ik tot geloof kwam zag ik wel dat ik zondig was, maar ik zag het maar een klein beetje. In mijn leven als christen heb ik sommige verkeerde zaken af kunnen leggen. Maar tegelijkertijd zag ik ook steeds meer hoe verdorven en zondig mijn aard werkelijk is, geneigd tot alle kwaad, en als het niet in daden is dan ten minste wel in gedachten. Bijvoorbeeld als ik haast heb en een parkeerplaats zoek, en er vlak voor mij iemand de enige beschikbare parkeerplaats inschiet, dan zijn de verwensingen die in mij opkomen aan het adres van die persoon niet zo mooi, en al helemaal niet als ik ook nog een slecht humeur heb omdat alles mij op die dag tegen lijkt te zitten. En zo zijn er veel meer zaken bij mij die gewoon verkeerd en zondig zijn, niet alleen naar andere mensen toe maar ook als een vorm van ongeloof en van de verkeerde dingen belangrijk te maken. Wat ik dan doe is in de eerste plaats schuld te belijden en om vergeving te vragen, en in de tweede plaats God te danken voor de belofte van het evangelie en dat Hij mij om Christus wil vergeven wil.

Is dat alles, houdt het daarbij op? Nee, inderdaad niet. Als je het evangelie geloofd en je toevlucht heb gezocht bij de Heere Jezus kan je niet op het oude spoor verder gaan. Dat zou ook vreemd zijn. Als je beseft dat je op een zinkend schip zit en je roept om hulp en je wordt gered, dan ga je niet na je redding weer terug op dat zinkende schip. Als je dat wel doet dan besef je waarschijnlijk niet goed waarvan je gered bent. Toch vergeten we dat nog wel eens en keren we toch weer terug naar dat oude spoor. Maar dat moeten we inderdaad niet doen. Zoals Rom 6: 4 zegt: “Wij zijn dan met Hem begraven door de doop in de dood, opdat evenals Christus uit de doden is opgewekt tot de heerlijkheid van de Vader, zo ook wij in een nieuw leven zouden wandelen“. Iemand die tot geloof is gekomen zal dat willen doen, en ook graag meer willen leren over hoe dat te doen, om te leven in overeenstemming met waartoe we geroepen zijn. Niet langer te leven ten dienste van koning zonde maar nu ten dienste van koning Christus (Romeinen 6). Je met de nieuwe mens bekleden zoals het wordt genoemd in Kolossenzen 3. Te wandelen in goede werken te doen die God van tevoren bereid heeft (Efeze 2:10). Je licht laten schijnen voor de mensen, dat zij je goede werken zien en je Vader, Die in de hemelen is, verheerlijken (Mat 5:16). Te leven in overeenstemming met 1 Petrus 2:9 "Maar u bent een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterschap, een heilig volk, een volk dat God Zich tot Zijn eigendom maakte; opdat u de deugden zou verkondigen van Hem Die u uit de duisternis geroepen heeft tot Zijn wonderbaar licht".

Dus ja, dit zal uitwerking krijgen in het leven van een christen, al naar gelang de geestelijke volwassenheid, de geestelijke gaven en de persoonlijke omstandigheden van iemand. Schitteren voor God zou ik dit echter niet willen noemen. Ook onze goede daden blijven met zonde bevlekt. Zoals Jesaja 64:6 zegt: "Echter, wij zijn allen als een onreine, al onze rechtvaardige daden zijn als een bezoedeld kleed wij allen vallen af als een blad en onze misdaden voeren ons weg als de wind." Alles wat wij doen moet worden geheiligd door Jezus. Dus nee, ik zie daar niets van mezelf in om op te roemen. Wat er goed aan is zie ik als een geschenk, niet als een verdienste. Zonder Hem kan ik ook helemaal niets doen, en dat weet ik ook heel goed uit eigen ervaring. Zodra ik steun op eigen kracht mislukt het.

Discipelschap is inderdaad nog wel eens een onderbelicht thema in traditionele kerken, alhoewel onderdelen ervan zeker wel aan de orde komen maar dan niet altijd onder de noemer van discipelschap. Maar behalve de oproep tot een radicaal discipelschap is het denk ik allereerst belangrijk om goed te begrijpen wat discipelschap inhoudt volgens de Bijbel. Ik denk dat duidelijker onderwijs daarover jongeren en ook ouderen zou kunnen helpen, om het niet in andere zaken en op een andere plek te zoeken. Bij radicaal discipelschap gaat het vaak al snel over zelf hard aan de slag te gaan, terwijl de Bijbel juist de nadruk legt op afhankelijkheid van God en van de Heere Jezus in alles. In de heiligingsbeweging gaat het vaak over het overwinnen van je zonden. In de charismatische beweging over het doen of meemaken van allerlei wonderen en tekenen. Bij het sociale evangelie om het bestrijden van onrecht. Bij de contemplatieve beweging om de mystieke innerlijke beleving. Maar in de Bijbel gaat het over jezelf te verloochenen, je kruis op te nemen en Jezus te volgen (Matt 16:24). In Lukas 14: 26-35 heeft Jezus het zelfs over alles achter en de kosten hiervan te berekenen en zelfs je eigen leven voor onbelangrijk te houden. Dat is een nogal wat anders. Discipelschap houdt ook in de ander te dienen (Joh 13: 14-15), elkanders lasten te dragen (Gal 6:2), gastvrij te zijn (1 Petr 4:9), elkaar lief te hebben (Joh 15:12, Kol 1:4, 1 Petr 2:17), enzovoort. Liefde tot God en tot je naaste, niet alleen op een abstracte manier maar op concrete manieren. Ook zitten aan de voeten van Jezus om te leren, Bijbel lezen, bidden en danken horen daarbij. En ook de wereld niet lief te hebben hoort daarbij.

Zoals je weet wordt dit wel heiliging genoemd of heiligmaking in de SV. Helaas krijgt dat vaak de betekenis van jezelf beter te maken, maar dat zal je nooit lukken, dat is gedoemd te falen. Dat is denk ook niet wat de Bijbel ermee bedoeld. Wij zijn al geheiligd in Christus, heiliger dan dat kunnen we niet worden. Wat de Bijbel er denk mee bedoeld is dat we steeds meer God toegewijd gaan leven, met vallen en opstaan en veranderen in onze gezindheid, in ons denken (Rom 2:12). Deze heiliging of heiligmaking is niet een verandering van status (steeds heiliger worden of steeds minder zonde te doen), maar een groei in gezindheid om steeds meer te willen leven naar de wil van God. En die groei komt door dit te oefenen en in de praktijk te brengen. Ik zie dit niet zozeer als een overwinnen van bepaalde zonden in die zin dat we door te strijden tegen de zonde deze niet meer zullen doen. Maar ik denk wel dat we in het bewandelen van deze weg steeds meer los kunnen komen van bepaalde zonden en ik heb ook zelf die ervaring.

Om te voorkomen dat het een poging uit eigen kracht wordt is de goede bron te hebben hiervoor denk ik uiterst belangrijk. En deze bron is mijns inziens de boodschap van het evangelie. Dat is de krachtbron van waaruit we dat kunnen doen. Elke andere bron is ontoereikend en gedoemd tot falen omdat het dan in de praktijk altijd een poging uit eigen kracht zal worden, hoe hard je ook roept dat het van de Heilige Geest moet komen. En dat zal je nooit lukken en ik denk dat iedereen die eerlijk naar zichzelf kijkt dit ook ook wel moet erkennen, ook degene in de heiligingsbeweging en hen die het overwinningsleven nastreven. Henri Ironside heeft daar een interessant boekje over geschreven, The false and the true holiness. Hij was vroeger zelf bij het Leger des Heils, een beweging die zeker in die tijd volop in de leer van de heiliging zat. Maar hij merkte bij zichzelf dat het hem totaal niet lukte om 'heiliger' te worden. En toen hij navroeg bij anderen, bleek dat anderen met datzelfde probleem zaten. Iedereen hield een schone schijn op, en deed alsof ze vorderden in het heiliger worden, maar diep van binnen wisten de meesten ook wel dat ze er niet veel van bakten.

Uit onszelf kunnen we niets doen en uit onszelf kunnen we geen goede vruchten voortbrengen. We moeten zijn ingeplant in de Ware Wijnstok, door het evangelie, door het geloof. Die vrucht komt als het ware via het geloof. Het is essentieel dat we met Christus verenigd zijn. En die vereniging vind plaats door het evangelie en het geloof. Daarom is het ook zo belangrijk het evangelie goed te begrijpen, wat het inhoud en waarom dat zo’n goed nieuws is, zodat onze wil wordt omgebogen, en we steeds meer een afkeer krijgen van het verkeerde te doen en steeds meer liefde krijgen om het goede te doen. Die veranderde gezindheid is essentieel, anders vervalt het snel tot een soort van wetticisme.

Ik wil hierbij graag verwijzen naar het boek "Evangelische heiligmaking" van ds. Walter Marshall dat hier te vinden is: https://theologienet.nl/bestanden/marshall-w-de-evangelische-heiligmaking.pdf
Dit is echter een wat moeilijk te lezen boek. Ds. W. Pieters heeft er een goed leesbare samenvatting van gemaakt die hier te vinden is: https://www.refoweb.nl/files/vragenrubriek/WalterMarshall.pdf
Hier en daar zijn er enkele punten is waar ik zelf een kanttekening bij zou maken maar dat betreft geen zaken waar het in deze context om gaat. Ik denk dat dit een heel waardevol boekje is om te zien hoe deze heiligmaking gebaseerd op het evangelie werkt. Voordat hij bij de heiligmaking komt in de laatste 3 hoofdstukken gaan er eerst 11 hoofdstukken aan vooraf die allemaal over het evangelie gaan. De reden daarvoor is dat het evangelie zo fundamenteel is voor de heiligmaking. Zonder een goed begrip van het evangelie wordt heiligmaking altijd een werk op eigen kracht. Daarom begon ik ook met te zeggen dan het evangelie de basis en het antwoord is op al deze vragen.

Daarom zou ik zeggen: wie zijn zonden wil overwinnen en niet langer wil luisteren naar koning zonde maar meer naar koning Christus moet zich meer richten op de evangelie en de rest van de Bijbelse boodschap, alles wat daaraan vast zit. Ga niet aan het werk in eigen kracht. Ook niet onder het mom van door de kracht van de Heilige Geest, alhoewel het zeker zo is dat we door de kracht van de Heilige Geest de zonde kunnen overwinnen, maar mijns inziens op een meer indirecte manier, namelijk door het evangelie. Door de rijkdom van het evangelie te zien en het beter leren zien wat waardevol is en wat minder belangrijk is. Wat veel zonden komen ook voort uit de verkeerde dingen voor belangrijk te houden. Het is dan ook belangrijk steeds weer voor ogen te stellen wat waardevol is in de ogen van de Heere Jezus met wie we verenigingd zijn door het geloof. Dan gaan we steeds meer verlangen het waardevolle te doen en daarmee het verkeerde af te leren. Hoe meer ik dan de rijkdom van het evangelie ga zien en alles wat daarbij meekomt (vgl. Ef 1:18) , hoe meer alles wat daarmee in strijd is mij gaat tegenstaan. En ik denk dat dat ook is wat Romeinen 8 zegt. Ik denk dus dat Romeinen 8 wel in mijn antwoord zat, maar het zat verstopt in het evangelie. En hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor elkaar te vergeven, wat we kunnen leren te doen omdat we zelf zoveel vergeving ontvangen hebben. En elkaar lief te hebben omdat we zelf zo’n grote liefde hebben ontvangen in het evangelie. Het evangelie is de bron waar alles uit voortkomt. Omdat we door het geloof in het evangelie zijn verbonden met de Ware Wijstok, de Heere Jezus, en het evangelie is als het ware het sap dat van de Ware Wijstok naar de ranken vloeit door het geloof. Dat is het ware overwinningsleven van Romeinen 8 mijns inziens.

Ik hoop dat ik een beetje je vragen hebt beantwoord. Zo niet vraag gerust om meer verduidelijking. En ook nieuwe (vervolg)vragen over een verdere uitwerking, toelichting of onderbouwing van het een of het ander zijn altijd welkom. Het beste misschien via ‘Stel een Vraag’,

Een hartelijke broederlijke groet,
Gerard Slurink

Dag broeder Slurink,

Heel hartelijk dank voor uw enorme en uitgebreide beantwoording. Ik denk dat we elkaar helemaal vinden op de inhoud. Er zaten ook zeker een paar eyeopeners is en daarnaast wat broodnodige reminders. Uw antwoord was verhelderend en een welkome aanvulling op het eerder gezegde. Slechts ons taalgebruik en sommige nuances zullen verschillen. Dank u wel voor enkele correcties en nuances die u maakte op enkele van mijn uitspraken die ik bewust dan wel onbewust wat scherp verwoorde.

Ik ben het helemaal met u eens dat ware heiligmaking vanuit het evangelie komt. Ik ga me verdiepen hoe dat precies werkt en de door u genoemde boeken wil ik daar graag voor gebruiken. We zijn enerzijds vergeven door Jezus en de evangelieboodschap die hij werkelijkheid maakte. Tegelijkertijd is er door dit evangelie het nieuwe verbond gekomen. Het verbond gebaseerd op zijn bloed. Het bloed dat spreekt van betere dingen (heb 12: 24). Wat mij betreft zou je dit de juridische werkelijkheid kunnen noemen van het koninkrijk kunnen noemen het koninkrijk waar wij in zijn geplaatst nadat we uit de duisternis getrokken zijn tot Zijn wonderbaar licht. Kol 1: 13 'Die ons getrokken heeft uit de macht der duisternis, en overgezet heeft in het Koninkrijk van den Zoon Zijner liefde;'
‭‭KOLOSSENZEN‬ ‭1‬:‭13‬ ‭SVV‬‬
Het lijkt dan goed om onszelf te zien in het licht van dit evangelie. Enerzijds wetend waar we vandaan komen anderzijds wetend wat we nu zijn.

Ik zoek ernaar om meer inzicht te krijgen in de totaliteit van het evangelie. Hierbij lijkt het verbond essentieel. Dit was ook het standpunt van Spurgeon: “Believer, you must understand the covenant if you would grow strong in faith. For this is the food of faith—what God has covenanted to do.”
— Sermon: “The Covenant of Grace”

of:

“The covenant of grace is the foundation of all our hopes, it is the channel of all blessings, it is the scroll on which our title to eternal glory is written.”
— Sermon: “The Blood of the Covenant”

Hierbij wil ik het laten hoor. Verder geen vragen. Uw woorden hielpen mij verder waarvoor hartelijk dank! Gezegende pasen toegewenst!

Hartelijke broeder groet,
Bas